Rwa kulszowa w ciąży jest dolegliwością występującą dość powszechnie. Objawia się przede wszystkim bólem promieniującym od części lędźwiowej pleców poprzez całą kończynę dolną. Szczególnym stanem, w którym często pojawia się rwa kulszowa jest ciąża.
Jest to związane przede wszystkim z silnym przeciążeniem kręgosłupa, więzadeł oraz mięśni, które wynika ze zwiększenia masy ciała oraz zmiany środka ciężkości organizmu.
Nasz Pacjentki cierpiące na bóle pleców, często zadają nam pytania na temat rwy kulszowej.
W jaki sposób objawia się rwa kulszowa w ciąży?
Jak można ją leczyć?
Czy jest to stan groźny dla zdrowia matki i dziecka?
Nasza rada: Jeżeli już przed ciążą miałaś problemy z bólem pleców, dobrze jest wybrać się do fizjoterapeuty już na początku ciąży (nawet jeśli ból się jeszcze nie ujawnił).
W Centrum KORE w Swarzędzu koło Poznania posiadamy duże doświadczenie kliniczne w leczeniu rwy kulszowej w ciąży.
Z artykułu dowiesz się:
Co powinnaś wiedzieć na temat rwy kulszowej?
- Rwa kulszowa nie jest chorobą, lecz zespołem objawów dających określone dolegliwości.Często potocznie możesz się spotkać z okreslaniami takimi jak „ból korzeniowy” lub „zapalenie korzonków” (rzadziej lumbago).
- Jest ona wynikiem podrażnienia lub ucisku na korzenie, z których powstaje nerw kulszowy. Ma ona podobne podłoże do rwy udowej, a mianowicie drażnienie korzeni nerwowych. Przyczyn tego stanu może być wiele.
- Nerw kulszowy powstaje z połączenia 4 lub nawet 5 korzeni tworzących splot krzyżowy. Jest on najdłuższym nerwem w ciele człowieka. Zbudowany jest z dwóch składowych – piszczelowej i strzałkowej, które połączone są ze sobą przez wspólne nanerwie.
- Przebiega od odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, a następnie przechodzi pod mięśniami gruszkowatym oraz pośladkowym wielkim.
- Stąd biegnie wzdłuż tylnej powierzchni uda do dołu podkolanowego, gdzie dzieli się na przebiegający bocznie nerw strzałkowy wspólny oraz przyśrodkowo nerw piszczelowy.
Rwa kulszowa może wystąpić na jednej kończynie lub na dwóch równocześnie. Ze względu na fakt, że odcinek lędźwiowo-krzyżowy jest najbardziej obciążonym fragmentem kręgosłupa, odpowiedzialnym za utrzymanie i stabilizację całego ciała, z podraznieniem nerwu kulszowego spotykamy się stosunkowo często.
W ciąży masa ciała wzrasta, a środek ciężkości przesuwa się do przodu, przez co kręgosłup jest bardziej podatny na urazy, które mogą prowadzić do rwy kulszowej. W niektórych przypadkach stan ten może być nawet wskazaniem do porodu przez cesarskie cięcie.
Z naszych obserwacji wynika, że rwa kulszowa w ciąży jest często mylona z bólem miednicy pojawiającym się z innych przyczyn.
Jakie są przyczyny rwy kulszowej w ciąży?
Rwa kulszowa w zdecydowanej większości przypadków jest spowodowana uszkodzeniem odcinka lędźwiowego kręgosłupa i uciśnięciem korzeni nerwowych L5 i S1.
Najczęściej wynika ono z bocznego „wypadnięcia” jądra miażdżystego krążka międzykręgowego kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, czyli przepukliny krążka międzykręgowego, nazywanej potocznie wypadnięciem dysku.
Dochodzi do tego w efekcie zwyrodnienia kręgosłupa lub dyskopatii.
Jednak przyczyn wystąpienia u Ciebie rwy kulszowej może być więcej!
- Do ucisku na nerwy może dojść także w wyniku stenozy, czyli zwężenia kanału kręgowego, które związane może być ze zwyrodnieniem lub tak zwanym kręgozmykiem – utrwalonym przesunięciem trzonów sąsiadujących kręgów względem siebie.
- Inną przyczyną rwy kulszowej jest zespół mięśnia gruszkowatego.
- Występujące wówczas nadmierne napięcie mięśniowe powoduje ucisk na nerw kulszowy znajdujący się w pobliżu.
- W rzadkich przypadkach nacisk może być wywierany przez zmiany nowotworowe lub ropne w kanale kręgowym.
Chociaż zdarza się to nieczęsto, przyczyny te należy zawsze bierzemy pod uwagę w diagnostyce funkcjonalnej.
Co jeszcze powinnaś wiedzieć o rwie kulszowej w czasie ciąży?
- Ryzyko rwy kulszowej znacznie wzrasta u osób z nadwagą lub otyłością, prowadzących siedzący tryb życia, o ograniczonej aktywności fizycznej. Stanem, w którym dochodzi do istotnego wzrostu masy ciała jest także ciąża.
- Już pod koniec I trymestru dochodzi do zwiększenia ruchomości stawów krzyżowo-biodrowych, chrząstkozrostu krzyżowo-guzicznego oraz spojenia łonowego. Może pojawić się także ból kości ogonowej.
- Prowadzi to do zmiany postawy ciała. Wraz ze stopniowym zwiększaniem się obwodu brzucha dochodzi do przesunięcia środka ciężkości ciała do przodu. Mechanizmem kompensującym ten stan jest zwiekszanie się lordozy lędźwiowej.
- Nadmierne obciążenie kręgosłupa może prowadzić do zmian zwyrodnieniowych oraz ucisku na nerwy.
- Dodatkowo w celu utrzymania równowagi przy zwiększonej masie ciała spotykamy się ze wzmożonym napięciem mięśniowym, które w efekcie również uszkadza nerw wywołując objawy rwy kulszowej.
Czytaj więcej: ból brzucha w ciąży
Umów się na diagnostykę i leczenie rwy kulszowej w ciąży:
Tel: 503-733-127
ZOBACZ OPINIE O NAS W GOOGLE
Pobierz i wypełnij Formularz dysfunkcji dna miednicy i dowiedz się czy możesz mieć kłopoty po porodzie.
Objawy rwy kulszowej w ciąży
Rwa kulszowa w ciąży objawia się przede wszystkim bólem. Dolegliwości mogą występować od odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, poprzez pośladek, tylną powierzchnię uda, podudzia, aż do stopy.
Zwykle pierwszym symptomem rwy kulszowej, który odczuwasz, jest właśnie jedno- lub dwustronny ból pojawiający się w dolnej części pleców.
Objaw występuje w tym obszarze ze względu na jego unerwienie przez nerw kulszowy oraz odchodzące od niego nerw strzałkowy wspólny i piszczelowy. Ból może mieć charakter ostry lub stopniowo narastający.
Przybierać może także różne nasilenie, od niewielkiego dyskomfortu, aż po niezwykle silny. Objawy zwykle nasilają się pod wpływem ruchu, nawet podczas chodzenia lub kaszlu.
Dolegliwościom bólowym towarzyszyć mogą także dodatkowe symptomy, takie jak zaburzenia czucia w kończynie. Objawiają się one parestezjami, czyli uczuciem mrowienia lub drętwienia.
Pojawić się może również niedoczulica, czyli pogorszenie czucia dotyku w nodze, a także osłabienie siły mięśniowej. W skrajnych przypadkach występują także trudności w oddawaniu moczu lub stolca, a nawet ich nietrzymanie.
Czytaj więcej: Rwa kulszowa gdzie boli ?
Rwa kulszowa w ciąży objawia się także w badaniu fizykalnym. Ze względu na dolegliwości bólowe spowodowane rozciąganiem uszkodzonego korzenia nerwowego spotykamy się z ograniczeniem w unoszeniu wyprostowanej kończyny dolnej podczas leżenia na plecach.
Taki symptom nosi nazwę objawu Lasegue’a i może być nasilany przez zgięcie grzbietowe stopy.
Trudności mogą się pojawić także u Ciebie w trakcie prostowania palucha lub zgięcia podeszwowego. Wystąpić może również zaburzenie odruchów głębokich.
Jak długo może trwać rwa kulszowa w ciąży?
Rwa kulszowa w ciąży może mieć różny czas trwania. Wszystko zależy od przyczyny dolegliwości, ich nasilenia, stanu ogólnego pacjentki oraz zastosowanego leczenia. Jeśli prawidłowa terapia rwy kulszowej zostanie wdrożona odpowiednio wcześnie, objawy powinny minąć w trakcie kilku dni.
W niektórych przypadkach ból może jednak trwać nawet kilka tygodni. Należy wówczas zwrócić się do lekarza lub fizjoterapeuty. Warto także pamiętać, że ataki rwy kulszowej mogą się powtarzać w przyszłości, także po porodzie.
Rwa kulszowa w ciąży – leczenie – czyli co możesz zrobić.
Podstawą radzenia sobie w rwą kulszową w ciąży jest leczenie zachowawcze. Przede wszystkim nie powinnaś się przemęczać. Aby uniknąć przeciążenia kręgosłupa zadbaj o prawidłową postawę ciała, unikaj pochylania się z zaokrąglonymi plecami, skrętów tułowia oraz noszenia ciężkich przedmiotów.
Poprawę może dać Ci leżenie w pozycji na boku z nogami ugiętymi w biodrach i kolanach lub na plecach z ułożoną pod kolanami poduszką.
Odpoczynek powinien przynieść ulgę już po 1-2 dniach. Pozostawanie w unieruchomieniu przez dłuższy czas, zwłaszcza w pozycji siedzącej, jest jednak dla Ciebie zdecydowanie niewskazane.
Pomóc może Ci także stosowanie ciepłych lub zimnych okładów w bolącym miejscu. Jeśli to konieczne, warto sięgnąć po leczenie farmakologiczne.
Stosowanie leków w czasie ataku rwy kulszowej w ciąży jest jednak bardzo ograniczone.
Bez konsultacji z lekarzem właściwie możesz przyjąć jedynie paracetamol w dawce maksymalnej 1 grama na dobę. Jeśli dolegliwości nie ustępują, koniecznie udaj się na wizytę do specjalisty.
Rwa kulszowa w ciąży – fizjoterapia
W leczeniu rwy kulszowej w ciąży doskonałe efekty przynosi fizjoterapia. Zawsze indywidualnie dobramy ją do stanu zdrowia każdej pacjentki.
Istotne jest również jak najszybsze rozpoczęcie fizjoterapii, ponieważ wtedy jest ona najbardziej skuteczna. Rehabilitacja rwy kulszowej w ciąży może być wykonywana z użyciem różnych technik.
Wykorzystywana jest między innymi krioterapia, kinesiotaping, terapia manualna oraz przezskórna elektrostymulacja prądami TENS.
Fizjoterapia ma na celu przede wszystkim rozluźnienie mięśni, zmniejszenie ucisku na kręgosłup, poprawę postawy ciała, a co za tym idzie – zmniejszenie dolegliwości bólowych. Regularne ćwiczenia zapobiegają także przejścia stanu ostrego rwy kulszowej w przewlekły.
Posiadamy różnorodne metody, które są efektywne i jednocześnie bezpieczne zarówno dla przyszłych mam, jak i ich rozwijających się dzieci. Obejmują one:
- Techniki rozluźniania mięśniowo-powięziowego.
- Terapię manualną, która obejmuje również bezpieczne metody na rozluźnienie stawów krzyżowo-biodrowych, dostosowane do okresu ciąży.
- Wykorzystanie kinesiotapingu.
- Metody relaksacyjne, które pomagają w redukcji napięcia mięśniowego.
- Pracę nad poprawą postawy ciała i technik oddychania.
- Indywidualnie dostosowane zestawy ćwiczeń rozciągających i wzmacniających, mających wpływ na stabilizację ciała.
Metody i ćwiczenia, jakie zastosujemy, zależą od przyczyny bólu oraz jego trwania. Oczywiście, metody stosowane w przypadku bólu ostrego różnią się od tych dedykowanych bólom przewlekłym.
Należy zrozumieć, że radzenie sobie z bólem to więcej niż tylko ćwiczenia. Choć ćwiczenia stanowią część terapii, to jednak nie zastąpią pracy fizjoterapeuty, który wykorzystuje swoje umiejętności manualne w gabinecie.
Czytaj też o rwie udowej.
Ćwiczenia na rwę kulszową w ciąży
Aby efekty były najbardziej widoczne, fizjoterapia rwy kulszowej w ciąży uzupełnij o samodzielnie wykonywane ćwiczenia. Zalecamy przede wszystkim treningi wzmacniające mięśnie brzucha, dna miednicy oraz grzbietu, ale również ćwiczenia rozciągające.
Istotna jest także codziennie wykonywana aktywność fizyczna w postaci na przykład spacerów, pływania lub zajęć typu pilates.
Oto kilka uniwersalnych ćwiczeń na rwę kulszową w ciąży.
Ćwiczenie 1
- Połóż się na plecach z nogami zgiętymi w kolanach
- W spokojnym tempie kołysz nogami przekładając kolana raz na jedną, raz na drugą stronę ciała. Stopy pozostają ułożone na podłożu.
- Powtórz 10 razy na każdą stronę.
Ćwiczenie 2
- Połóż się na plecach.
- Lewą nogę zegnij pod kątem prostym w stawie biodrowym oraz kolanowym. Przytrzymaj tą pozycję chwytając dłońmi pod kolanem.
- Stopę prawej nogi ułóż w górnej części uda kończyny przeciwnej.
- Przytrzymaj 10 sekund, a następnie zmień nogę.
- Powtórz 10 razy na każdą stronę.
Ćwiczenie 3
- Połóż się na plecach z rękami ułożonymi prostopadle do ciała.
- Zegnij prawą nogę pod kątem prostym w stawie biodrowym i kolanowym.
- Wykonaj skręt bioder tak, aby ugięta noga leżała po przeciwnej stronie ciała.
- Wytrzymaj 10 sekund, a następnie powtórz na drugą nogę.
- Powtórz ćwiczenie 10 razy na każdą stronę.
Jak powinnaś spać?
Ze względu na ból towarzyszący rwie kulszowej w ciąży możesz zadawać sobie pytanie – jak spać? Ogólna zasada mówi o tym, aby w ciąży leżeć na lewym boku.
Wynika to z faktu, że w jamie brzusznej po prawej stronie ciała przebiega żyła główna dolna, które doprowadza krew z obwodu do serca.
W skrajnych przypadkach podczas leżenia na prawym boku macica może uciskać na naczynie powodując zablokowanie przepływu krwi.
Jednak w przypadku wystąpienia objawów rwy kulszowej ból może być bardzo silny.
Warto wtedy leżeć i spać po stronie przeciwnej do tej, która powoduje dolegliwości, najlepiej z nogami ugiętymi w kolanach.
Ulgę przynosi także leżenie na plecach z poduszką ułożoną pod stawami kolanowymi.
EDIT: Przegląd badań z 2019 r. wykazał, że spanie na lewym lub prawym boku jest równie bezpieczne dla Ciebie i Twojego dziecka.
Rwa kulszowa po porodzie
Warto pamiętać, że rwa kulszowa jest stanem, który występować może także po ciąży. W większości przypadków objawy pojawiają się u kobiet, u których w pewnym momencie ich życia tak czy inaczej wystąpiłaby rwa.
W zależności od przyczyny ból może mieć także charakter nawracający.
Oznacza to, że rwa kulszowa pojawić się może również po porodzie. Jeśli stan ten jest ostry i domowe metody leczenia nie pomagają, koniecznie udaj się do fizjoterapeuty.
Czytaj więcej o masażu krocza przygotowującym do porodu. Poznaj nasz kalkulator ciąży.
Umów się na diagnostykę i leczenie rwy kulszowej w ciąży:
Tel: 503-733-127
ZOBACZ OPINIE O NAS W GOOGLE
Specjaliści KORE
Podsumowanie
Możliwe przyczyny rwy kulszowej w ciąży:
- Przyrost masy ciała i zwiększone zatrzymywanie płynów mogą wywierać nacisk na nerw kulszowy, który przechodzi przez Twoją miednicę, ściskając go.
- Twoja rozszerzająca się macica może również naciskać na nerw kulszowy w dolnej części kręgosłupa.
- Rosnący brzuch i piersi przesuwają środek ciężkości do przodu i rozciągają lordozę lędźwiową (zagłębienie tuż nad miednicą). Może to spowodować napięcie mięśni pośladków i okolicy miednicy i uciskanie nerwu kulszowego.
- Główka Twojego dziecka może spoczywać bezpośrednio na nerwie, gdy w trzecim trymestrze zacznie ono ustawiać się we właściwej pozycji porodowej.
- Winowajcą może być przepuklina lub wypadnięcie dysku spowodowane dodatkowym ciśnieniem rosnącej macicy, chociaż jest to mniej powszechne.
Rwa kulszowa najprawdopodobniej pojawi się w trzecim trymestrze, kiedy zarówno Ty, jak i Twoje dziecko nabieracie masy (może rozwinąć się wcześniej, ale nie jest to częste). Większość kobiet zwykle odczuwa ból tylko po jednej stronie, chociaż możesz go odczuwać również w obu nogach.
Sposoby na rwę kulszową w ciąży
Dobrą wiadomością jest to, że istnieją sposoby na złagodzenie rwy kulszowej w ciąży, a ból zazwyczaj ustępuje po porodzie. Pomocna może być fizjoterapia i masaże, ciepłe prysznice, upały, leki i inne środki. Jeśli jesteś w ciąży, pamiętaj o przestrzeganiu zasad ergonomii postawy podczas ciąży, aby złagodzić ból.
Co mogę zrobić, aby złagodzić objawy rwy kulszowej w ciąży?
- Użyj ciepłego kompresu w miejscu odczuwania bólu.
- Kiedy możesz odpoczywaj. Odpoczynek w wygodnej pozycji może złagodzić ból nóg i dolnej części pleców.
- Śpij po tej stronie ciała, w której nie odczuwasz bólu. Na przykład, jeśli czujesz ból po lewej stronie, połóż się po prawej stronie. To nadal jest w porządku, chociaż zwykle mówi się, że „najlepsza” pozycja do spania dla kobiet w ciąży to lewa strona.
- Aby uzyskać dodatkowy komfort w nocy, używaj twardego materaca. Możesz również umieścić poduszkę ciążową lub zwykłą poduszkę między nogami, aby pomóc utrzymać miednicę w lepszym ustawieniu i zmniejszyć nacisk na nerw kulszowy.
- Staraj się unikać siedzenia przez długi czas. Rób częste przerwy na spacery i próbuj naprzemiennie używać biurka (lub kanapy) i piłki do pilatesu.
- Spróbuj pływać. Pływanie może trochę zmniejszyć nacisk, ponieważ wyporność wody tymczasowo odciąża kręgosłup w ciąży.
- Rozważ akupunkturę, terapię manualną lub terapeutyczny masaż prenatalny. Wszystkie mogą potencjalnie przynieść ulgę. Upewnij się, że jesteś pod opieką z doświadczonego lekarza i fizjoterapeuty.
- Staraj się przybierać na wadze w ciąży w stałym tempie. Poważny skok w kilogramach może spowodować nadmierny nacisk na nerw kulszowy. Chociaż masa, którą powinnaś przybrać, jest specyficzna dla Ciebie, kobiety, które miały normalny BMI przed zajściem w ciążę, powinny generalnie dążyć do przytycia około 1,5 do 2 kg w pierwszym trymestrze, do 7 kg więcej w drugim trymestrze i około 5 kg więcej w w trzecim trymestrze, aby uzyskać całkowity przyrost masy ciała w ciąży od 12 do 20 kg.
- Jeśli ból jest bardzo silny, a fizjoterapia nie przyniosła oczekiwanych efektów porozmawiaj z lekarzem. Może zalecić paracetamol w dawce, która złagodzi ból, ale zapewni bezpieczeństwo Tobie i Twojemu dziecku. Paracetamol znalazł się w kategorii B, co oznacza, że prawdopodobnie jest bezpiecznym lekiem dla kobiet w ciąży. Lekarze ostrzegają jednak, że zbyt długie i zbyt częste stosowanie paracetamolu w ciąży może powodować wady rozwojowe dziecka.
Rwa kulszowa po porodzie jest również często spotykaną dolegliwością. Jej najczęstszą przyczyną jest dyskopatia. Może być również spowodowana uszkodzeniem korzeni i splotów nerwowych oraz zespołem mięśnia gruszkowatego.
Źródła:
- W. Pietraszko, Rwa kulszowa, https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/150605,rwa-kulszowa
- https://www.medonet.pl/zdrowie,rwa-kulszowa-w-ciazy—objawy–leczenie,artykul,1734150.html
- Anatomia prawidłowa człowieka, pod red. Jerzego Walochy, Wyd. 1, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013
- Neurologia, pod red. Dan Horton-Szar, Wyd. 4, Wrocław, 2013
- Bręborowicz, Ginekologia i położnictwo, t.2, Warszawa, 2015
- https://lekarzebezkolejki.pl/blog/rwa-kulszowa-jak-rozpoznac-i-jak-leczyc/w-1069
- https://centrum.fizjoterapeuty.pl/fizjoterapia/rwa-kulszowa-w-ciazy/
Data publikacji: 30.05.2023
Data ostatniej aktualizacji: 27.10.2023
Małgorzata Skubis - Redaktor medyczny
Studentka kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim Collegium Medicum w Krakowie. Zakochana w podróżowaniu, poznawaniu nowych ludzi, kultur i smaków. Otwarta na świat i nowe doświadczenia. Zawsze chętna do podjęcia kolejnych wyzwań.
