Zespół jelita drażliwego – Objawy i Leczenie Osteopatyczne Poznań

Zespół jelita drażliwego jest przewlekłym zaburzeniem układu pokarmowego, które może obejmować jelito cienkie i / lub grube. Mówiąc dokładniej, zespół jelita drażliwego wiąże się z problemami motoryki jelita. Problemy z motoryką przybierają postać przyspieszonego pasażu jelitowego (biegunka / luźne stolce), zbyt wolnej perystaltyki (zaparcia) lub kombinacji tych dwóch stanów.

Zespół jelita drażliwego – osteopatia i terapia manualna

Zespół jelita drażliwego wpływa na sposób, w jaki mózg interpretuje sygnały z nerwów w jelicie. Może to powodować ból brzucha, wzdęcia i / lub objawy lękowe. Zespół jelita drażliwego, często określany również skrótem IBS (z ang. Irritable Bowel Syndrome) to choroba czynnościowa układu pokarmowego.

Jest ona jedną z najczęstszych przyczyn gastroenterologicznych, z którą pacjenci zgłaszają się do swoich lekarzy pierwszego kontaktu. Szacuje się, że w krajach rozwiniętych choroba ta może występować aż u 1-20% populacji. Okazuje się również, że wśród diagnozowanych większość stanowią kobiety, które niemal dwukrotnie częściej zapadają na tą chorobę.  

Jak rozpoznać zespół jelita drażliwego? – Kiedy jest diagnozowany?

Diagnoza zespołu jelita drażliwego opiera się zwykle na wykluczeniu. Zespół jelita wrażliwego jest diagnozowany, gdy diagnostyka pod kątem innych chorób, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego,  choroba Crohna itp. są negatywne.

Kryteria diagnostyczne zespołu jelita wrażliwego  obejmują:

• Nawracający ból / dyskomfort w jamie brzusznej występujący co najmniej 3 dni w miesiącu przez ostatnie 3 miesiące.
• Ból brzucha musi być związany z co najmniej dwoma z poniższych:
  Zmiany w defekacji
  Początek związany ze zmianą częstotliwości oddawani stolca
  Początek związany ze zmianą wyglądu stolca
• Powyższe musi obowiązywać przez co najmniej 6 miesięcy.

Co wywołuje Zespół Jelita Drażliwego?
 
  Przyczyna IBS nie jest do końca poznana. Obecnie wiadomo, że rolę w rozwoju Zespołu Jelita Drażliwego odgrywają czynniki genetyczne, psychospołeczne, a także styl życia.

  Mikroorganizmy takie jak bakterie, wirusy i grzyby znajdujące się w jelitach odgrywają niezwykle ważną, dla ich prawidłowego funkcjonowania, rolę. Niektóre czynniki takie jak dieta, stres czy leki oddziałują na mikroflorę jelitową i powodują jej zmiany. Jeśli dojdzie do zachwiania równowagi pomiędzy korzystnymi, a niekorzystnymi dla naszego zdrowia mikroorganizmami, ma to swoje efekty w postaci objawów ze strony układu pokarmowego.

  Inną przyczyną IBS są czynniki psychologiczne. Udowodniono, że osoby chorujące na depresję mają większe prawdopodobieństwo rozwinięcia Zespołu Jelita Drażliwego. Czynnikiem ryzyka jest również stres. Badania mówią o częstszym występowaniu IBS między innymi u osób, które doświadczyły przemocy fizycznej lub seksualnej. ³ Nie bez znaczenia jest również styl życia. Osoby będące pod wpływem dużego stresu w pracy lub w życiu rodzinnym częściej zapadają na tę chorobę.

   U około 20 % pacjentów Zespół Jelita Drażliwego pojawia się po przejściu infekcji przewodu pokarmowego. Objawy poinfekcyjnego IBS są zwykle bardziej intensywne, a ich początek następuje do 12 miesięcy po przebyciu zakażenia. Im dłuższy i intensywniejszy przebieg infekcji, tym większe prawdopodobieństwo rozwinięcia Zespołu Jelita Drażliwego. Większym ryzykiem są więc obarczone osoby podróżujące do krajów o niskim poziomie sanitarnym, gdzie infekcje układu pokarmowego są znacznie częstsze. ³

Zespół jelita drażliwego – objawy

Objawy obejmują: skurcze żołądka, wzdęcia, biegunkę i zaparcia, które z czasem pojawiają się i znikają. Dokładna przyczyna nie jest znana, ale wiąże się to z zbyt wolnym lub zbyt szybkim przechodzeniem pokarmu przez jelita, nadwrażliwości nerwów w jelitach, stresem i występowaniem choroby w rodzinie.

Zespół Jelita Drażliwego to choroba, która znacząco obniża jakość życia pacjentów i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Głównym objawem IBS są bóle brzucha, zwykle w okolicy podbrzusza. Potrafią być bardzo dotkliwe i mają kurczowy charakter. Często nasilają się po posiłku, a oddanie stolca przynosi chwilową ulgę.

  Ogromny problem stanowią również zaburzenia rytmu wypróżnień. W zależności od postaci choroby, chorzy mogą doświadczać biegunek lub zaparć. Niekiedy dolegliwości te występują naprzemiennie. Charakterystyczne jest pojawianie się biegunek w godzinach porannych oraz w reakcji na stres, a także niewielka objętość oddawanego stolca. Innymi objawami, które mogą wskazywać na IBS są wzdęcia, nudności, wymioty czy zgaga / refluks. Pacjenci często skarżą się również na towarzyszące im uczucie zmęczenia. ^1,2

  Rozpoznanie IBS opiera się na kilku podstawowych założeniach. Objawy muszą występować przewlekle. Oznacza to, że po raz pierwszy musiały pojawić się minimum 6 miesięcy wcześniej. Istotna jest również ich częstotliwość. Jeśli ból brzucha i zaburzenia rytmu wypróżnień występowały przynajmniej raz w tygodniu, przez okres minimum 3 miesięcy, to można podejrzewać, że jest to Zespół Jelita Drażliwego.

   Ból brzucha, biegunki i zaparcia to objawy charakterystyczne dla wielu różnych chorób gastroenterologicznych. Dlatego przed postawieniem diagnozy istotne jest wykluczenie innych schorzeń. Podobne do Zespołu Jelita Drażliwego objawy mogą pojawić się w przebiegu celiakii, raka jelita grubego, chorób pasożytniczych oraz bakteryjnych, nieswoistych chorób zapalnych jelit, a także alergii i nietolerancji pokarmowych. ²

Jakie objawy powinny nas niepokoić?

  Jest kilka symptomów, które powinny wzbudzić naszą czujność. Jeśli w stolcu pojawia się domieszka krwi lub mają one czarny, smolisty wygląd, należy nie zwlekać z wizytą u lekarza. Innymi budzącymi niepokój objawami są gorączka oraz niezamierzona utrata masy ciała w ostatnim okresie czasu.

Warto również przyjrzeć się historii chorób w rodzinie. Występowanie raka jelita grubego wśród krewnych sprawia bowiem, że jesteśmy na niego bardziej narażeni, a choroba ta w początkowych etapach może mieć podobny obraz.
 

Warto również zwrócić uwagę na okoliczności występowania objawów. W przebiegu Zespołu Jelita Drażliwego bóle brzucha występują zwykle w ciągu dnia i nie wybudzają pacjenta ze snu. Jeśli bóle brzucha utrudniają sen warto poinformować o tym lekarza, ponieważ może być to istotną wskazówką diagnostyczną.

Jest to stan na całe życie, który obecnie nie ma lekarstwa; istnieją jednak kroki, które można podjąć w celu złagodzenia objawów.

Terapia manualna i zabiegi osteopatyczne w zespole jelita drażliwego

Fizjoterapeuta wykonuje  techniki manualnych, których celem jest poprawa przepływu krwi i zaopatrzenie nerwów w jelitach, co zmniejsza napięcie otaczających mięśni, zapewniając ulgę w bólu brzucha. Ta metoda może również pomóc zmniejszyć podatność na zaparcia i biegunkę. Terapeuta może delikatnie stymulować mięśnie wokół jelit, rozluźniać otaczające tkanki i zmniejszać miejscowy obrzęk.

Dowiedz się więcej na temat osteopatycznego leczenie zespołu jelita nadwrażliwego – przeczytaj nasz artykuł.

Jeśli problem zespołu jelita drażliwego dotyczy również Ciebie nie zwlekaj- umów się na wizytę do specjalisty. Osteopata Poznań

Umów się na diagnostykę i leczenie zespołu jelita drażliwego:

Tel: 503-733-127

FAQ

Dobry probiotyk na drażliwe jelita

  Na rynku dostępnych jest wiele preparatów probiotycznych przeznaczonych dla pacjentów z IBS.
Czy mają one rzeczywiste zastosowanie w leczeniu Zespołu Jelita Drażliwego?

 Tak. Bakterie probiotyczne mają udowodniony w badaniach, pozytywny wpływ na funkcjonowanie jelit. Zapobiegają rozwojowi szkodliwych bakterii, pobudzają procesy odpornościowe i wzmacniają barierę jelitową. Istnieje wiele rożnych szczepów bakterii, jednak nie każdy jest zalecany w Zespole Jelita Drażliwego.

Który preparat wybrać?

Szczepami probiotycznymi o udowodnionej skuteczności są przede wszystkim⁷:

• VSL#3 (kilka różnych szczepów)- w badaniach z użyciem tego preparatu wszyscy chorzy zgłosili redukcje wzdęć.

• SCM-III (mieszanka 3 różnych szczepów probiotycznych)- badania wykazały, że u większości pacjentów redukują one ból brzucha, wzdęcia, a także poprawiają rytm wypróżnień.

• Lactobacillus Plantarum 299v- badania wykazały jego skuteczność w zmniejszaniu dolegliwości bólowych oraz wzdęć.

• Saccharomyces Boulardi

• Bifidobacterium Infantis

Wymienione szczepy można dostać w aptece pod różnymi nazwami handlowymi, dlatego warto upewnić się, czy kupujemy odpowiedni preparat. Farmaceuta z pewnością rozwieje wszystkie wątpliwości.

Jakie leki na jelito drażliwe?

 
Leki stosowane w leczeniu IBS, podobnie jak dieta, mają na celu nie leczenie przyczyny choroby, a redukcję objawów. Do najczęściej zalecanych leków należą²:

• Leki rozkurczowe, takie jak drotaweryna (popularna No-spa) czy hioscyna. Mają one pomóc w dolegliwościach bólowych.

• Preparaty błonnika rozpuszczalnego, które są pomocne zwłaszcza w postaci zaparciowej IBS. Należą do nich między innymi preparaty babki jajowatej i babki płesznik, roślin o wysokiej zawartości błonnika.

• Leki przeciwdepresyjne– są stosowane w momencie, kiedy zawodzą inne metody leczenia. Do najbardziej powszechnych leków z tej grupy należą selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny oraz trójpierścieniowe leki na depresję.

• Leki przeciwbiegunkowe, takie jak loperamid (popularny Stoperan).

• Leki przeczyszczające, takie jak makrogole. Powodują osmotyczny napływ wody do jelita i w ten sposób ułatwiają oddawanie stolca.

• Olejek z mięty pieprzowej– łagodzi bóle brzucha i skurcze.

Jak uspokoić jelito drażliwe?

  Podsumowując dotychczasowe informacje można dojść do wniosku, że Zespołu Jelita Drażliwego nie da się wyleczyć. Jest to poniekąd prawda. Da się go jednak wyciszyć.

  Proces wyciszania tej choroby może być długotrwały i nie zawsze przynosi oczekiwany rezultat. Szanse na powodzenie można zwiększyć zwłaszcza poprzez modyfikacje swojego stylu życia, samodzielnie lub z pomocą specjalistów.

Najważniejsze zalecenia:

• Dieta– należy zwrócić uwagę na produkty, które powodują nasilenie dolegliwości. Proces ten może ułatwić zastosowanie protokołu diety lowFODMAP, jednak jeśli się tego podejmujemy wskazane jest skorzystanie z pomocy dietetyka. Należy również pamiętać, że często dawka czyni truciznę. Jeśli któryś z produktów jest źle tolerowany, poprawę może przynieść już zmniejszenie jego ilości w diecie, a nie całkowite wykluczenie. Czytaj więcej: Zespół jelita drażliwego dieta

• Psychoterapia– mózg i jelita oddziałują ze sobą na wiele sposobów. Jeśli istnieje powiązanie między wystąpieniem objawów, a stresem, to skorzystanie z pomocy terapeuty lub psychologa może pomóc uspokoić objawy. Interwencja ta może nie przynieść błyskawicznych efektów, ale jest zdecydowanie warta zaangażowania w ostatecznym rozrachunku.

• Fizjoterapia wisceralna– oddziałuje na jelita w bardziej mechaniczny sposób. Jej zastosowanie może być korzystne, zwłaszcza kiedy standardowe metody terapii zawodzą.

• Leki– nie pomogą wyleczyć choroby, ale mogą znacząco zredukować objawy, co przyniesie oczekiwaną poprawę samopoczucia. Należy pamiętać, że stosowanie jakichkolwiek preparatów powinno być konsultowane z lekarzem.

 Brak lekarstwa oznacza tylko jedno: z Zespołem Jelita Drażliwego trzeba nauczyć się żyć. Na szczęście obecne metody terapii sprawiają, że jakość tego życia nie musi być gorsza niż u osób zdrowych.

Umów się na diagnostykę i leczenie zespołu jelita drażliwego:

Tel: 503-733-127

Dr n. med. Małgorzata Chochowska

fizjoterapeuta ortopedyczny, fizjoterapeuta uroginekologiczny, hirudoterapeuta

mgr Krzysztof Rujna

fizjoterapeuta ortopedyczny, fizjoterapeuta sportowy, hirudoterapeuta

mgr Katarzyna Grabowska

fizjoterapeuta ortopedyczny, fizjoterapeuta sportowy

 

 

mgr Agnieszka Woelke

fizjoterapeuta ortopedyczny, fizjoterapeuta sportowy

mgr Justyna Jeżyk

Fizjoterapeuta ortopedyczny

Źródła:

1. Szczeklik, A. Choroby wewnętrzne. (Medycyna Praktyczna, 2005).
2. Adrych, K. Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych. Forum Med. Rodz. 12, 224–233 (2018). https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/61827/47187
3. Nehring, P., Mrozikiewicz-Rakowska, B., Krasnodȩbski, P. & Karnafel, W. Zespół jelita drażliwego – Nowe spojrzenie na etiopatogenezȩ. Prz. Gastroenterol. 6, 17–22 (2011).https://www.termedia.pl/Irritable-bowel-syndrome-a-new-approach-to-aetiopathogenesis,41,16206,0,1.html

4. Jarocka-Cyrta, E. & Przybyłowicz, K. E. Rola FODMAP w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego Część 2 . Dieta z ograniczeniem FODMAP . następstwa. Stand. Med. 12, 89–94 (2015).
5. Müller, A., Franke, H., Resch, K. L. & Fryer, G. Effectiveness of osteopathic manipulative therapy for managing symptoms of irritable bowel syndrome: A systematic review. J. Am. Osteopath. Assoc. 114, 470–479 (2014). https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24917634/

6. Andrijuk, U., Fizjoterapeuta, L. & Batkiewicz, A. W. Manualna terapia wisceralna. Rehabil. Prakt. 1, 43–47 (2016). https://funkcjonalnaterapiatrzewi.pl/wpcontent/uploads/2018/01/Manualna-Terapia-Wisceralna.-Rehabilitacja-w-Praktyce-nr-1-2016-str.-43-47.pdf

1. Aragon, G., Graham, D. B., Borum, M. & Doman, D. B. Probiotic therapy for irritable bowel syndrome. Gastroenterol. Hepatol. 6, 39–44 (2010). https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20567539/
2. Lacy B.E., Mearin F., Chang L. i wsp. Bowel disorders. Gastroenterology. 2016; 150(6): 1393–1407.
3. Nelkowska D.D. Treating irritable bowel syndrome through an interdisciplinary approach. Ann. Gastroenterol., 2020, 33, 1: 1.
4. Żelkowski A. i wsp. Zespół jelita nadwrażliwego – podstawowe zasady rozpoznawania i leczenia. Pediatr. Med. Rodz., 2013, 9, 3: 250–255.
5. Shanahan F. Irritable bowel syndrome: shifting the Focus toward the gut microbiota.Gastroenterology. 2007; 133: 340–342.
6. Shin S.Y. i wsp. The Effect of Phloroglucinol in Patients With Diarrhea-predominant Irritable Bowel Syndrome: A Randomized, Double-blind, Placebo-controlled Trial. J. Neurogastroenterol. Motil., 2020, 26, 1: 117–127.
7. Drossman, Douglas A. Functional gastrointestinal disorders: history, pathophysiology, clinical features, and Rome IV. Gastroenterology, 2016, 150, 6: 1262–1279. e2.
8. Longstreth G.F., Thompson W.G., Chey W.D. i wsp. Function-al bowel disorders. Gastroenterology 2006; 130: 1480–1491.
9. Simren M., Palsson O.S., Whitehead W.E. Update on Rome IV Criteria for Colorectal Disorders: Implications for Clinical Practice. Curr. Gastroenterol. Rep., 2017; 19(4): 15.
10. Collebrusco L., Lombardini R. Osteopathic manipulative treatment and nutrition: an alternative approach to the irritable bowel syndrome, Scien. Res., 2013; 5,6A2: 87–93.
11. Jadallah K.A., Khader Y.S. Celiac disease in patients with presumed irritable bowel syndrome: a case-finding study. World J. Gastroenterol. 2009; 15: 5321–5325.

Patrycja Kantor – redaktor medyczny

 Zainteresowana szczególnie chorobami gastroenterologicznymi. Miłośniczka zdrowego stylu życia i psychologii. Obecnie studiuje Dietetykę w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Zapraszamy do lektury artykułu zamieszczonego w Czasopiśmie Food Forum.

Autorzy:

Małgorzata Chochowska – KORE Centrum Fizjoterapii Specjalistycznej, Swarzędz

Daria Kotek, Instytut Mikroekologii, Poznań

Zespół jelita nadwrażliwego (irritable bowel syndrome –IBS) w Kryteriach Rzymskich IV został zaklasyfikowany do kategorii C1. IBS należy do najczęstszych zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Choroby czynnościowe jelit to przewlekłe zaburzenia pracy przewodu pokarmowego, których objawami są bóle brzucha, wzdęcia i/lub zaburzenia oddawania stolca (biegunka, zaparcia bądź występowanie obu) [1].

Kryteria Rzymskie IV podają, że jeżeli w ciągu ostatnich trzech miesięcy, przez co najmniej jeden dzień w tygodniu występował ból brzucha związany z defekacją, wraz ze zmianą konsystencji stolca (tabela 1) i/lub ze zmianą częstości wypróżnień (wystarczą dwa z tych kryteriów), to można rozpoznać IBS [2]. Ponadto objawy powinny trwać od sześciu miesięcy i należy wykluczyć choroby, których podłożem są zmiany w budowie narządów bądź tkanek [1].

IBS występuje na całym świecie, najczęściej jednak diagnozuje się go w krajach wysoko rozwiniętych (może dotyczyć nawet 10–20% populacji [1]) i jest on drugą co do częstości (po infekcjach górnych dróg oddechowych) przyczyną absencji w pracy [3]. Objawy mogą się ujawnić już w okresie dojrzewania, ale w większości przypadków IBS rozpoznaje się u osób do 45. roku życia – znacznie częściej występuje on u kobiet niż u mężczyzn [3].

.

Etiopatogeneza Zespołu jelita drażliwego

Przyczyny występowania IBS nie są wystarczająco wyjaśnione i nie został wskazany jeden decydujący czynnik wyzwalający objawy. Wyróżnia się jednak grupę przyczyn mogących przynajmniej w części odpowiadać za stan chorobowy. Do głównych czynników zaliczyć można: nieprawidłową motorykę przewodu pokarmowego, nadwrażliwość trzewną, dysbiozę jelitową, zaburzenia na tzw. osi mózg – jelito, czynniki genetyczne, czynniki środowiskowe oraz psychologiczne, przez które może dochodzić do upośledzenia interakcji osobistych i społecznych dotkniętej chorobą osoby [5, 6].

Przebyte zakażenie przewodu pokarmowego, wirusowe czy bakteryjne, może prowadzić do wystąpienia tzw. poinfekcyjnego zespołu jelita nadwrażliwego. Obecnie uważa się, że prawie 1/3 pacjentów z IBS rozwija objawy ze strony przewodu pokarmowego po przebytej infekcji.

Czynnikiem etiologicznym, często niediagnozowanym, jest najczęściej zakażenie bakteriami Salmonella, Shigella czy Campylobacter jejuni, wirusowe (norowirusy) lub pasożytnicze Giardia intestinalis [5]. Jedną z głównych przyczyn powstawania IBS jest stres, a u wielu pacjentów z IBS zauważa się powiązanie objawów gastrycznych z obniżonym stanem psychicznym, w tym stanami depresyjnymi.

Wzajemne interakcje czynników patofizjologicznych, psychospołecznych dodatkowo z uwarunkowaniami genetycznymi i środowiskowymi wpływają na rozwój i ekspresję objawów IBS. Zespół jelita nadwrażliwego częściej występuje wśród kobiet, dodatkowo zauważalna jest zmienność objawów w różnych fazach cyklu miesięcznego, okresie menopauzy czy ciąży, co może świadczyć o wpływie hormonów płciowych. Dodatkowo warto wspomnieć o częstym współistnieniu IBS z zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (small intestinal bacterial overgrowth – SIBO) [7].

.

Objawy Zespołu jelita drażliwego

Głównymi objawami wśród pacjentów cierpiących na zespół jelita nadwrażliwego są dolegliwości bólowe (rys. 1), zmiany częstości wypróżnień, mogą występować wzdęcia brzucha, uczucie niepełnego wypróżnienia oraz wydalanie śluzu. Większość pacjentów ma epizody związane z tymi objawami. Codziennie jednak mogą im towarzyszyć bóle w obrębie jamy brzusznej, kwalifikowane jako „czynnościowy ból brzucha” [8]. Dodatkowo mogą występować inne objawy, takie jak senność, bóle głowy i pleców w odcinku lędźwiowym, częste i naglące oddawanie moczu, u kobiet mogą występować zaburzenia miesiączkowania [8].

Czytaj więcej – Jelito drażliwe objawy ból pleców . IBS a ból pleców .

Diagnostyka Zespołu jelita drażliwego

Przy doborze odpowiednich badań należy podchodzić do pacjenta indywidualnie. Diagnostyka powinna zależeć od czasu trwania choroby, nasilenia objawów, wieku pacjenta oraz wywiadu rodzinnego. Badaniami, o które najczęściej poszerza się diagnostykę, są: morfologia krwi obwodowej, stężenie białka C-reaktywnego (C-reactive protein – CRP), tyreotropiny (thyroid-stimulating hormone – TSH), badanie kalprotektyny, oznaczanie przeciwciał niezbędnych do diagnostyki celiakii oraz USG jamy brzusznej [10].

Panel badań dodatkowych może obejmować również badanie nadwrażliwości pokarmowych, wodorowy test oddechowy w kierunku SIBO, badanie kału w kierunku sprawdzenia stanu mikrobioty jelitowej, krwi utajonej czy pasożytów. Diagnostykę należy również rozszerzyć w przypadku występowania niepokojących objawów dodatkowych (tzw. red flags), jak np. niedokrwistość z niedoboru żelaza, krwawienie z odbytu, nagły spadek masy ciała.

Osteopatia w leczeniu zespołu jelita wrażliwego

Osteopatia powstała pod koniec XIX wieku w USA, a jej twórcą był Andrew Taylor Still (1828–1917), chirurg [11], który interesował się poprawą naturalnych zdolności samonaprawczych organizmu [12]. Widział ludzkie ciało jako wysoce złożoną maszynę, która wymagała odpowiedniego ustawienia i „smarowania” dla optymalnego funkcjonowania [13]. Still dążył do przywrócenia ciału homeostazy przy minimalnym udziale leczenia operacyjnego. W owych latach wynikało to po części ze świadomości, że ówczesne zabiegi medyczne były w dużej mierze nieskuteczne, a w niektórych przypadkach przynosiły wiele skutków ubocznych [14].

Opracowany przez Stilla system terapeutyczny miał swoje źródło w wielu dostępnych wówczas sposobach leczenia. Należały do nich frenologia, mesmeryzm, uzdrawianie magnetyczne, nastawianie kości i medycyna konwencjonalna [15]. Celem leczenia osteopatycznego stosowanego w IBS jest zmniejszenie przewlekłego bólu oraz stanu zapalnego w obrębie układu pokarmowego [16].

W leczeniu chorych z IBS wykorzystywane są techniki osteopatyczne skoncentrowane na strukturach układu nerwowego, krążenia, strukturach kręgosłupa, układzie trzewnym oraz przeponach miedniczej i oddechowej [16].

Ich celem jest przywrócenie homeostazy, normalizacja pracy wegetatywnego układu nerwowego zaopatrującego trzewia, pobudzenie aktywności układu limfatycznego oraz opanowanie dysfunkcji somatycznej [16].

Osteopatia wisceralna nie jest wystandaryzowanym sposobem postępowania, a jedynie zbiorem wielu technik wywodzących się z różnych nurtów medycyny manualnej, z których każdy terapeuta czerpie zgodnie z indywidualnymi preferencjami oraz doświadczeniami klinicznymi. Poniżej przedstawiono przykłady wybranych technik osteopatycznych (zdj. 1–6) [17], stosowanych w leczeniu chorych z IBS.

.

Fot. 1. Technika rozluźniania sieci mniejszej

Fot. 2. Technika rozluźniania więzadła żołądkowo-przeponowego

.

Przegląd badań naukowych

Wyniki badań dotyczących wykorzystania technik osteopatycznych w IBS są niejednoznaczne i trudne do porównania, niemniej należy odnotować, że były one prowadzone, czego wyrazem jest przegląd zamieszczony poniżej.

W badaniach Hundscheida i wsp. [18] 39 pacjentów z IBS podzielono na dwie grupy: kontrolną, w której stosowano standardowe postępowanie (n = 20), oraz badaną, w której zastosowano techniki osteopatyczne (n = 19). Obserwację prowadzono przez sześć miesięcy, wykorzystując pięciopunktową skalę Likerta, kwestionariusz oceny jakości życia IBS-QOL 2000 oraz kwestionariusz FBDSI oceniający nasilenie zaburzeń funkcji jelit.

Po zakończeniu badań stwierdzono poprawę w obu grupach, jednak wyniki w grupie, w której zastosowano techniki osteopatyczne były istotnie statystycznie lepsze zarówno w skali FBDSI (p = 0,02) – spadek ze 174 do 74 pkt vs. spadek ze 171 do 119 pkt – jak i w zakresie oceny jakości życia w kwestionariuszu IBS-QOL 2000 (p < 0,009) – wzrost ze 111 do 129 pkt vs. wzrost ze 109 do 121 pkt).

W badaniach Attali i wsp. [19] 31 chorych z IBS podzielono losowo na dwie grupy: badaną, w której wykorzystywano techniki osteopatyczne, oraz kontrolną, w której wykorzystywano techniki markowane (placebo). Chorych oceniono z wykorzystaniem subiektywnej skali VAS (0–10 pkt) w zakresie zmiany czterech objawów IBS (zaparcia, biegunki, wzdęcia, ból brzucha) oraz nasilenia depresji (spadek nastroju). Oceniono również wrażliwość wewnątrzodbytniczą oraz czas pasażu okrężniczego.

W badanej grupie zanotowano istotną statystycznie poprawę w zakresie nasilenia biegunki, wzdęcia oraz bólu (zaparcia nie uległy zmianie), co było obserwowane również po roku od zakończenia leczenia (p < 0,05). Zauważono również istotne (p < 0,001) zmniejszenie wrażliwości wewnątrzodbytniczej (podniesienie progu wrażliwości bólowej oraz maksymalnego tolerowanego progu bólu), czego nie zauważono w grupie kontrolnej. W żadnej z grup nie zanotowano zmian w zakresie poprawy czasu pasażu okrężniczego oraz poprawy nastroju (spadek depresji).

W badaniach Florance i wsp. [20] 30 chorych z IBS podzielono na dwie grupy: badaną, w której wykonano dwie sesje osteopatii wisceralnej w odstępie siedmiu dni, oraz kontrolną, w której wykonywano markowane zabiegi osteopatyczne (dwa razy, w odstępie siedmiu dni). Dokonano dwukrotnej oceny rezultatów leczenia (po siedmiu i 28 dniach od rozpoczęcia badań), w skład której wchodziło: nasilenie objawów IBS, ocena jakości życia, czynniki psychologiczne i spektrum nawyków/przyzwyczajeń związanych z jelitami.

W siódmym dniu od rozpoczęcia badań zanotowano znaczące statystycznie (p = 0,01) zmniejszenie się negatywnych objawów IBS w grupie badanej w porównaniu z grupą kontrolną (-32,2±29,1 vs. -9,0±16,0). Niestety, te pozytywne rezultaty nie utrzymały się i już w 28. dniu od rozpoczęcia badań zaobserwowano brak różnic w zakresie nasilenia objawów pomiędzy dwiema grupami (p = 0,4). Nie zauważono również różnicy pomiędzy nasileniem depresji (spadek nastroju) oraz poziomu lęku pomiędzy dwoma grupami, a częstość oddawania stolca i jego konsystencja w ogóle nie uległa zmianie od początku prowadzenia badań.

W badaniach Mullera i wsp. [21] 53 chorych z IBS podzielono na dwie grupy: badaną (n = 29 osób), w której zastosowano pięć sesji osteopatii wisceralnej, w odstępie dwutygodniowym każda, oraz kontrolną (n = 24 osób), w której zastosowano pięć sesji markowanych zabiegów osteopatycznych (bez intencji terapeutycznej) – również w odstępie dwutygodniowym.

Chorych oceniono dwukrotnie – w pierwszym oraz 12. tygodniu trwania terapii – biorąc pod uwagę natężenie bólu (w skali VAS) oraz częstość i intensywność występowania objawów IBS (wzdęcia, zaparcia, biegunki i inne) w skali Likerta. Po 12 tygodniach odnotowano znaczący statystycznie spadek poziomu bólu u chorych z grupy badanej (o 75%) w porównaniu z grupą kontrolną (o 19%). W zakresie pozostałych objawów IBS odnotowano nieco lepsze wyniki w grupie, w której zastosowano osteopatię wisceralną w porównaniu z grupą kontrolną, jednak różnica ta nie była istotna statystycznie.

.

Podsumowanie

Zespół jelita drażliwego jest chorobą o wieloczynnikowej etiologii. Objawy obejmują głównie zaburzenia przewodu pokarmowego wynikające z dysbiozy mikrobioty jelitowej oraz nadwrażliwości trzewnej [5–7]. Jednak pacjenci cierpią również na wiele objawów pozajelitowych i często spełniają kryteria diagnostyczne dla innych zaburzeń czynnościowych, występują u nich problemy emocjonalne, depresja oraz lęk, a stres jest czynnikiem wyzwalającym i podtrzymującym.

W odniesieniu do złożonej etiologii i cech klinicznych IBS należy zastosować podejście holistyczne zarówno na etapie diagnostycznym, jak i leczenia. Na podstawie dostępnych danych literaturowych [18–21] wydaje się, że wisceralne techniki osteopatyczne mogą stanowić cenne uzupełnienie leczenia chorych z IBS, jednak co do ostatecznych wniosków należy być ostrożnym, ponieważ brakuje badań naukowych prowadzonych zgodnie z rzetelną metodyką i z udziałem licznych grup chorych [22].

Pobierz artykuł w PDF.

Jeśli problem zespołu jelita drażliwego dotyczy również Ciebie nie zwlekaj- umów się na wizytę do specjalisty.

Zadzwoń – zapytaj:

Tel: 503-733-127

Piśmiennictwo

1. Lacy E., Mearin F., Chang L. [i wsp.]: Bowel disorders. Gastroenterology. 2016; 150(6): 1393–1407.
2. Nelkowska D.D.: Treating irritable bowel syndrome through an interdisciplinary approach. Gastroenterol., 2020, 33.1: 1.
3. Żelkowski A. [i wsp.]: Zespół jelita nadwrażliwego–podstawowe zasady rozpoznawania i leczenia. Med. Rodz., 2013, 9.3: 250-255.
4. Shanahan F.: Irritable bowel syndrome: shifting the Focus toward the gut microbiota.Gastroenterology. 2007;133:340–342.
5. Shin S.Y. [i wsp.]: The Effect of Phloroglucinol in Patients With Diarrhea-predominant Irritable Bowel Syndrome: A Randomized, Double-blind, Placebo-controlled Trial. Neurogastroenterol. Motil., 2020, 26.1: 117-127.
6. Drossman, Douglas A.: Functional gastrointestinal disorders: history, pathophysiology, clinical features, and Rome IV. Gastroenterology, 2016, 150.6: 1262-1279. e2.
7. Longstreth G.F., Thompson W.G., Chey W.D. [i wsp.]: Function-al bowel disorders. Gastroenterology 2006; 130: 1480–1491.
8. Simren M., Palsson O.S., Whitehead W.E.: Update on Rome IV Criteria for Colorectal Disorders: Implications for Clinical Practice. Gastroenterol. Rep., 2017; 19(4): 15.
9. Collebrusco L., Lombardini R.: Osteopathic manipulative treatment and nutrition: an alternative approach to the irritable bowel syndrome, Scien. Res., 2013; 5,6A2: 87-93.
10. Jadallah K.A., Khader Y.S.: Celiac disease in patients with presumed irritable bowel syndrome: a case-finding study. World J. Gastroenterol. 2009; 15: 5321–5325.

11.    Jordan L.: Battling a Diploma Mill: The Early Fight to Preserve the Osteopathic Principles of A.T. Still, J. Am. Osteopath. Assoc., 2014; Sep.,114: 722-726.12.

12. Hamonet C.: Andrew Taylor Still and the birth of osteopathy (Baldwin, Kansas, USA, 1855), Joint Bone Spine, 2003; Feb., 70,1:80-84.13.

13. Rosen M.E: Andrew Taylor Still MD, 2008 <http://osteodoc.com/history
London Bridge Osteopaths (2013), History of osteopathy<http://www.londonbridgeosteopaths.co.uk/history-of-osteopathy (dostęp z dn. 13.01.2020). [13]

14.    Institute of Osteopathy, History of Osteopathy,  https://www.iosteopathy.org/the-io/history-of-osteopathy/ (dostęp z dn. 13.01.2020).

15.    C. Trowbridge, Andrew Taylor Still 1828-1918, Michigan 1991.

16. Collebrusco L., Lomardini R.: What about OMT and nutrition for managing the irritable bowel syndrome? An overwiev and treatment plan. Explore (NY), 2014; Sep-Oct,10,5:309-318.
17. Liem T., Dobler T.K., Puylaert M. [red.]: Przewodnik po osteopatii wisceralnej, MedPharm Polska, Wrocław, 2017.
18. Hundscheid H.W., Pepels M.J., Engels L.G., Loffeld R.J.: Treatment of irritable bowel syndrome with osteopathy: results of a randomized controlled pilot study., J. Gastroenterol. Hepatol., 2007;Sep, 22,9:1394-1398.
19. Attali T.V., Bouchoucha M., Benamouzing R.: Treatment of refractory irritable bowel syndrome with visceral osteopathy: short-term and long-term results of a randomized trial., J. Dig. Dis., 2013; Dec. 14,12:654-661.
20. Florance B.M, Frin G., Dainese R. [i wsp.]: Osteopathy improves the severity of irritable bowel syndrome: a pilot randomized sham-controlled study., Eur. J. Gastronterol. Hepatol., 2012;24,8:944-949.
21. Muller A., Salomon J., Stiedl M.: Osteopathy as a promising short-therm strategy for irritable bowel syndrome: randomized controlled trial [thesis]: German Academy of Osteopathy; 2002. https://www.osteopathie-akademie.de/documents/German_Poster_Florenz.pdf (dostęp z dn. 13.01.2020).
22. Muller A., Franke H., Resch K.R., Fryer G.: Effectiveness of osteopatic manipulative therapy for managing symptoms of irritable bowel syndrome. A systematic reviev. J. Am. Osteopath. Assoc., 2014;114,6:470-479.

Data publikacji: 02.12.2019

Data ostatniej aktualizacji: 03.12.2022