Z zaburzeniami snu prawdopodobnie spotkał się w ciągu swojego życia każdy z nas. Problemy z zasypianiem, wybudzanie się w nocy, czy uczucie niewyspania nawet po kilku godzinach snu brzmią znajomo dla coraz większej liczby ludzi. Badania wskazują, że nawet 48% światowej populacji może cierpieć na bezsenność.
Jednak zaburzenia snu to nie tylko bezsenność, to też np. zwiększona potrzeba snu czy lunatykowanie. Jednak nie zależnie od typu przekładają się one na naszą produktywność w ciągu dnia.
Co możemy zrobić, gdy mimo zachowania prawidłowej higieny snu kolejną godzinę leżymy bezskutecznie w łóżku, albo co w sytuacji gdy mamy pracę zmianową?
Melatonina na sen to jedno z pierwszych naszych skojarzeń i wyszukiwań jeśli chodzi o pomoc w leczeniu zaburzeń snu. W aptece znajdziemy wiele preparatów, gdzie jest ona głównym składnikiem.
Z artykułu dowiesz się:
Typy zaburzeń snu
Mogą przybierać taką postać jak:
- bezsenność – brak snu albo sen, który jest słabiej jakości i nie daje nam wystarczającej regeneracji, skutkuje to przespaniem odpowiedniej ilości godzin, a mimo to ciągłym uczuciem zmęczenia
- nadmierna senność – ciągle jesteśmy zmęczeni, odczuwamy dużą potrzebę snu
- zaburzenia rytmu snu i czuwania – nasz rytm nie jest zsynchronizowany z rytmem snui czuwania naszego otoczenia, chodzimy spać o kilka godzin później w stosunku do naszego otoczenia co też przekłada się na późniejsze pobudki albo jeśli nie jest to możliwe na zmęczenie w ciągu dnia
Innymi, choć rzadziej występującymi zaburzeniami snu mogą być: lunatykowanie, lęki nocne i koszmary senne.
Rodzaje bezsenności
W zależności od przyczyny bezsenności, mamy:
- bezsenność idiopatyczną – nie możemy znaleźć jej przyczyny, najprawdopodobniej jest ona związana z naszymi uwarunkowaniami genetycznymi
- bezsenność psychofizjologiczną – występuję w odpowiedzi na duże obciążenie emocjonalne, silnie stresowe sytuacje
- bezsenność sytuacyjną – wywołują ją bodźce zewnętrzne np.: hałas, praca zmianowa, nieregularny tryb życia
- bezsenność objawowa – występuje wraz z chorobami somatycznymi lub psychicznymi np. przy depresji
- bezsenność farmakogenna albo toksyczna – występuje po za życiu substancji pobudzających ośrodkowy system nerwowy, najczęściej spotykaną substancją jest kofeina przyjęta w wypitej kawie
- zespół bezdechu sennego – podczas snu dochodzi do zatrzymania oddechu
Niezależnie od przyczyn bezsenności, szukając rozwiązania najpewniej natrafimy w aptece na preparaty z melatoniną.
Melatonina – czym jest i jak działa?
Melatonina jest hormonem produkowanym w szyszynce. Jest wydzielanie jest warunkowane przez rytm dzień-noc. Zsynchronizowany jest on z oświetleniem środowiska. Stężenie melatoniny zmienia się w trakcie dnia, niskie wartości osiąga w ciągu dnia, a najwyższy poziom występuje między godziną 2 a 4 w nocy.
U osób w podeszłym wieku zmniejszają się różnice w jej poziomie, w zależności od pory dnia. Prowadzi to do zaburzeń rytmu dzień-noc i problemów ze snem.
Wieczorem wzrasta biosynteza melatoniny i jej uwalnianie. Działanie nasenne występuje przez łączenie się hormonu z receptorami melatoniny MT1 i MT2 w błonie komórkowej.
W organizmie człowieka występuję też receptor MT3, który to po związaniu z cząsteczką melatoniny detoksykuje komórkę. Jej działanie polega na zmianie ekspresji genów, co w konsekwencji ma zapobiec tworzeniu się wolnych rodników. Mają one niekorzystny wpływ na nasze komórki.
Melatonina może również pełnić funkcję immunomodulacyjną w naszym organizmie. Szczególnie ważną funkcję może pełnić w ochronie przed infekcjami wirusowymi i stanach zapalnych, wywoływanych bakteriami.
Podsumowując melatonina pełni bardzo ważne rolę w organizmie ludzkim przede wszystkim reguluje rytm dobowy, ma działanie antyoksydacyjne, a także ma zdolności immunomodulacyjne. Za mały jej poziom może skutecznie negatywnie wpłynąć na nasze funkcjonowanie.
Wskazania do stosowania melatoniny
Po tabletki z melatoniną możemy sięgnąć w stanach zaburzeniach rytmu snu i czuwania, w szczególności w następujących sytuacjach:
- doświadczamy tzw. jet lagu – w wyniku szybkiej zmiany stref czasowych
- mamy pracę zmianową, prowadzimy nieregularny tryb życia
- u osób niewidomych – pomaga wyregulować rytm dobowy
- u pacjentów powyżej 55 roku życia, z pogorszoną jakością snu, ponieważ wraz z wiekiem stężenie melatoniny w organizmie zmniejsza się
Dawkowanie melatoniny
Dawkowanie jest zależne od tego, z jakiego powodu sięgnęliśmy po tabletki z melatoniną, najczęściej wygląda ono tak:
- gdy doświadczamy jet lagu, zmieniamy strefy czasowe – 2-3 mg na dobę, gdy zapadnie zmrok. Zaczynamy brać lek pierwszego dnia podróży i kontynuujemy aż do 2-3 dni po jej zakończeniu.
- pomocniczo w regulowaniu rytmu dobowego u osób niewidomych – 0,5-5mg na dobę, raz dziennie, mniej więcej w godzinach 21 -22
- w problemach z rytmem snu i czuwania np. przez pracę zmianową – 1-5mg około godzinę przed snem
W zależności od preparatu producent może zalecić inne dawkowanie, dlatego przed użyciem warto przeczytać ulotkę. Również dawkowanie może być inne jeśli zalecił je lekarz.
Niezależnie od tego jaki preparat wybierzemy na działanie możemy poczekać nawet do 2 tygodni.
Trzeba pamiętać, że melatonina ma również skutki uboczne takie jak senność czy mniejsza koncentracja. Wpływa to negatywnie na naszą zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych. Należy powstrzymać się od prowadzenia samochodu w ciągu przynajmniej 4-5 godzin od zastosowania.
Szczególną ostrożność muszą zachować pacjenci, którzy mają zaburzenia czynności nerek lub wątroby, cierpią na depresję, mają zaburzenia funkcjonowania układu immunologicznego, zaburzenia hormonalne, padaczkę lub stosują leki przeciwzakrzepowe. Wtedy branie melatoniny najlepiej skonsultować ze specjalistą.
Melatonina nasila działanie substancji i leków uspokajających, nasennych np. benzodiazepin i alkoholu. Nie powinniśmy mieszać jej preparatów z innymi lekami o podobnych właściwościach. Oprócz nasilenia działania może dojść do zwiększenia występowania i nasilenia skutków ubocznych.
Najpopularniejsze leki z melatoniną – tabletki z melatoniną
Melatonina na sen opinie zbiera lepsze, gdy występuje w postaci leku a nie suplementu diety. Kupując ją w tej postaci mamy większą pewność jej działania i bezpieczeństwa. W aptece bez problemy kupimy ją właśnie w takiej postaci i w różnych dawkach. Główne preparaty to:
Melatonina Lek-AM
Występuje w postaci tabletek zawierających 1, 3, lub 5 mg substancji czynnej. W zależności od naszych potrzeb możemy dobrać odpowiednią dawkę i wielkość opakowania 30, 60 a nawet 90 tabletek.
Melabiorytm
Tu nie mamy wyboru dawek, jest tylko w postaci tabletek zawierających po 5 mg melatoniny. Opakowanie ma 30 tabletek. Jest to najtańsza propozycja, około 15 złotych.
Melatonina Polfarmex
Również postać tabletek po 5 mg melatoniny w każdej. Pojemność opakowania to też 30 tabletek.
Wszystkie wymienione leki mają jedną substancję czynną – melatoninę. W opakowaniach znajdziemy podobną ilość tabletek, o podobnych dawkach. Jedynie Melatonina Lek-AM daje nam możliwość wyboru mniejszej dawki, czy większej pojemności opakowania.
Melatonina na sen cena
Za opakowanie w zależności od dawki i liczby tabletek zapłacimy od około 15 do 40 złotych. Najwięcej zapłacimy za Melatoninę Lek-AM, o dawce 5mg i 60 tabletek.
Suplementy z melatoniną
Na rynku zdecydowana większość to jednak suplementy z melatoniną. Tu odwrotnie niż w przypadku leków, najczęściej spotkamy się z dodatkiem innej substancji mającej zwiększyć działanie specyfiku.
Najczęściej dodatkami są:
- magnez i witamina B6 – wspomagają funkcjonowanie układu nerwowego, pomagająw funkcjonowaniu mięśni. Wpływają też na regulacje hormonalną, a także zmniejszają uczucie zmęczenia
- ekstrakt z męczennicy (Passiflora incarnata L.) – jej działanie rozkurczowe, dodatkowo redukuję napięcie co ułatwia zasypianie i pozytywnie wpływa na jakość snu
- ekstrakt z liści melisy lekarskiej (Melissa officinalis L.) – zmniejsza napięcie nerwowei drażliwość. Pomaga się wyciszyć przed snem oraz zwiększa jego jakość
- ekstrakt z szyszek chmielu (Humulus lupulus L.) – podobnie jak melisa, łagodzi napięcie układu nerwowego, co ułatwia zasypianie
- wyciąg z kwiatów lawendy (Lavandula angustifolia L.) – jest znana z działania odprężającego
- ekstrakt z korzenia kozłka lekarskiego (Valeriana officinalis L.) – ma działanie uspakajającei wyciszające
- ekstrakt z kwiatów rumianku (Matricaria chamomilla L.) – uspokaja i ułatwia zasypianie
Jak widać najczęściej dodatek do melatoniny stanowią substancje ziołowe, których działanie polega na zmniejszeniu napięcia nerwowego i wyciszeniu. To przekłada się na łatwiejsze zasypianie, nieprzerwany sen o lepszej jakości. Są to jednak bezpieczniejsze połączenia niż z lekami o działaniu takim samym jak melatonina i nie musimy się ich obawiać.
Jeśli chodzi o postać leku, mamy dużo większy wybór niż w przypadku leków. Suplementy możemy kupić w postaci tradycyjnych tabletek, ale też w formie krople, sprayu, tabletek do ssania a nawet żelek.
Syropy, krople czy spraye mogą być dobrą alternatywą dla osób, które mają problem z połykaniem tabletek. Te formy szczególnie mogą znaleźć zastosowanie u osób starszych lub dzieci. Dodatkowo forma żelek będzie zdecydowanie będzie bardziej atrakcyjna do spożycia dla najmłodszych.
Melatonina na sen dla dzieci
Na preparatach z melatoniną bardzo często spotykamy zapis, że produkt jest zalecany dla pacjentów, którzy skończyli 18 rok życia. Jednak z zaburzeniami snu borykają się nie tylko dorośli. Rodzice często są zaniepokojeni, że ich dziecko nie chce położyć się spać, a gdy już to zrobi mijają długie godziny zanim zaśnie.
To powoduje, że w ciągu dnia jest senne co przekłada się na postępy w nauce, życie towarzyskie i rodzinne. Dodatkowo na rynku coraz częściej pojawiają się preparaty z melatoniną w formie przystosowanej dla dzieci, najczęściej żelek. Kuszą one swoim wyglądem nie tylko najmłodszych, ale także ich opiekunów.
Czy jednak melatonina może być podawana dzieciom?
Zaburzenia snu u dzieci
Tak jak w przypadku dorosłych także niemowlętom, dzieciom i nastolatkom zdarzają się przejściowe problemy ze snem. Jest to zupełnie normalne. Jednak co w przypadku, gdy zaburzenia snu nie mijają.
Wśród dzieci i nastolatków najczęściej występuje zaburzenie związane z opóźnioną fazą snu i czuwania. Zazwyczaj objawia się trudnościami z zaśnięciem, sen przychodzi z kilkugodzinnym opóźnieniem w stosunku do reszty domowników.
Czasami dziecko, gdy zbliża się pora spania dostaje dodatkowego zastrzyku energii i wcale nie ma ochoty kłaść się do łóżka. Skutkuje to trudnościami
z wstawianiem rano i uczuciem zmęczenia w ciągu dnia.
Może też wystąpić inny niż 24-godzinny tryb snu i czuwania oraz zaburzenie polegające na nieregularnym rytmie snu i czuwania, jednak występują one rzadziej u dzieci zdrowych.
Zaburzenia snu szczególnie możemy zaobserwować u dzieci i młodzieży z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), w spektrum autyzmu czy cierpiących na zaburzenia lękowe. Tutaj oprócz opóźnionej fazy snu i czuwania, mogą występować też problemy z dłuższym trybem snu i czuwania oraz nieregularność tego trybu.
Pierwszą drogą leczenia będzie oczywiście próba uregulowania rytmu dnia i przestrzeganie higieny snu. Jednak gdy to nie pomoże, należy skierować się do specjalisty, który może zalecić przyjmowanie melatoniny.
Stosowanie melatoniny u dzieci
U dzieci poniżej 2 roku życia brakuje badań potwierdzających bezpieczeństwo stosowania tego preparatu. Natomiast u starszych dzieci i młodzieży bez chorób towarzyszących potwierdzono skuteczność i bezpieczeństwo stosowania melatoniny w leczeniu zaburzeń z opóźnioną fazą snu i czuwania.
Zarówno u dzieci zdrowych, jak i zaburzeniami takimi jak ADHD, czy w spektrum autyzmu. Sugerowane dawki to 1-10 mg melatoniny na dobę, oczywiście pod kontrolą lekarza.
U dzieci w spektrum autyzmu, innymi zaburzeniami neurozwojowymi albo cierpiących na niepełnosprawność intelektualną częściej obserwujemy zaburzenia z nieregularnym rytmem snu i czuwania jednak stosowanie melatoniny jest u nich równe skuteczne.
Dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi odnotowuje się mniejsze różnice między stężeniem melatoniny w dzień i w nocy. Mają one też wyższy poziom kortyzolu. Te czynniki zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia problemów ze snem.
Jednak zanim sięgniemy po melatoninę dla dzieci, warto spróbować zadbać o higienę snu i unormowanie rytmu dobowego. Kolejnym krokiem niech będzie wizyta u lekarza, który właściwie rozpozna typ zaburzeń snu i przepisze preparat odpowiedni dla dzieci i młodzieży.
Bezpieczeństwo stosowania melatoniny
Wiemy już, że melatonina jest skuteczna w leczeniu różnych zaburzeń snu. Może być stosowana u dzieci w określonych przypadkach i pod odpowiednią kontrolą. Najbezpieczniejszym wyborem będzie melatonina w leku.
Czy jednak każdy i zawsze może brać melatoninę?
Badania potwierdzają bezpieczeństwo stosowania melatoniny zarówno przez dzieci i dorosłych krótkoterminowo. Niektóre źródła podają okres do 2 lat. Oczywiście mogą wtedy wystąpić działania niepożądane takie jak: bóle głowy, senność, nudności, zawroty głowy. Jednak brak badań nad długoterminowym wpływem preparatów zawierających melatoninę na organizm człowieka.
Tak jak wcześniej wspominaliśmy utrudnia ona koncentracje i wpływa negatywnie na prowadzenie urządzeń mechanicznych. Dlatego lepiej powstrzymać się od tej czynności, przynajmniej przez parę godzin od zażycia.
Wchodzi ona jednak w interakcje z różnymi lekami np.:
- z substancjami oddziaływującymi tak jak melatonina na CYP1A
- fluwoksaminą, która zwiększa jej stężenie
- metoksypsoralenem, lekami z estrogenami np. doustnymi środkami antykoncepcyjnymi, cymetydyną czy chinolonami, które mogą hamować jej metabolizm i zwiększać jej stężenie
- karbamazepina i ryfamipicyna za to mogą zmniejszać stężenie melatoniny w osoczy
- zolpidem, zopiklon powodują zwiększenie działania uspokajającego i zaburzeń koncentracji
- tiorydazyna, imipramina może wystąpić zwiększone uczucie rozluźnienia i trudnośćw wykonywaniu zadań
Dodatkowo melatonina wchodzi w interakcje z popularnymi używkami. Alkohol zmniejsza jej działanie nasenne. A palenie papierosów może zmniejszać jej stężenie w organizmie. Lepiej odstawić te substancje podczas kuracji.
Jak widać mimo, że melatonina jest uznawana za bezpieczną substancję ma swoje przeciwwskazania
i skutki uboczne, dlatego przed zastosowaniem należy dokładnie przeczytać ulotkę dołączoną do preparatu, lub zasięgnąć porady lekarza albo farmaceuty.
Melatonina pomocniczo w leczeniu Alzheimera?
Alzheimer jest chorobą neurodegeneracyjną, której objawy to zaburzenia pamięci, funkcji poznawczych, zachowania i snu. Uszkodzenie neuronów powoduje stan zapalny, którego przyczyną są wolne rodniki.
Jak wiemy melatonina bardzo dobrze radzi sobie z wolnymi rodnikami, ma też pozytywny wpływ na neurony. Alzheimer występuje raczej w wieku podeszłym, wtedy też zmniejsza się jej poziom w organizmie.
Dodatkowo choroba obniża jej poziom, nawet przed wystąpieniem objawów klinicznych. Sprzyja to występowaniu zaburzeń snu. Może w przyszłości poziom melatoniny będzie wskaźnikiem narażenia wystąpienia tego schorzenia.
Zaczęto więc badać wpływ melatoniny na chorych. Dużo badań potwierdza pozytywny wpływ na łagodzenie objawów problemów ze snem występujących wraz z chorobą Alzheimera. Zaburzenia snu są też przyczyną postępowania schorzenia. Jednak są badania, które zaprzeczają tym doniesieniom.
W przyszłości należałoby przeprowadzić badania, które trwałyby dłużej na odpowiedniej grupie ludzi i z różnymi modelami dawkowania. Takie wyniki byłyby bardziej wiarygodne.
Stwierdzono też pozytywny wpływ stosowania melatoniny na funkcje poznawcze w u pacjentów, którzy mają łagodną lub umiarkowaną postać Alzheimera.
Choć potrzeba jeszcze wielu lat badań, już teraz widać, że suplementacja melatoniną może być pomocna w tym schorzeniu, zapobiegając jego objawom lub łagodząc je na wczesnym etapie.
Melatonina na sen – Podsumowanie
Choć okresowe problemy ze snem, prawdopodobnie będą dotyczyć każdego z nas i jest to zupełnie normalne zjawisko, to już trwałe i powtarzające się problemy są sygnałem, aby zgłosić się o pomoc.
W społeczeństwie coraz częściej obserwujemy zaburzenia snu, często bezsenność. Problem ten dotyka nie tylko dorosłych, ale także dzieci i młodzieży. W szczególności problemy ze snem mogą wystąpić u dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi.
Pierwszym krokiem powinno być przyjrzenie się swojemu trybowi życia. Spróbowanie zadbanie o higienę snu. Jednak gdy mimo starań problem nie mija albo ciężko go wyeliminować ze względu na np. pracę zmianową, zmniejszanie się poziomu hormonu wraz z wiekiem, zjawisko jet lagu można sięgnąć po melatoninę na sen.
Gdy problemy ze snem nie ustąpią mimo stosowania melatoniny i dbania o higienę snu warto skonsultować się ze specjalistą, który znajdzie przyczynę naszych problemów.
Warto pamiętać też o antyoksydacyjnym i immunomodulacyjnym działaniu melatoniny na nasz organizm. Może w przyszłości zaowocuje to badaniami nad wykorzystaniem tego hormonu przy leczeniu bądź zapobieganiu kolejnych chorób.
Umów się na leczenie:
Tel: 503-733-127
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
Rejestracja 10-18:00
OPINIE O NAS:
Specjaliści KORE
Źródła:
Znaczenie kliniczne i zastosowanie terapeutyczne melatoniny – obecny stan wiedzy, A.Lewiński, M. Karbownik – Lewińska
Melatonina, wielofunkcyjna cząsteczka sygnałowa w organizmie ssaka: miejsca biosyntezy, funkcje, mechanizmy działania, K. Skwarło – Sońta, P. Majewski
Medyczne i behawioralne uwarunkowania stanu zdrowia, pod redakcją W. Truszkowskiego
Melatonina – hormon o działaniu pro nasennym, J.B. Zawilska
Standardy leczenia zaburzeń rytmu okołodobowego snu i czuwania Polskiego Towarzystwa Badań nad Snem i Sekcji Psychiatrii Biologicznej Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, A. Wichniak, K. S. Jankowski, M.Skalski, K. Skwarło-Sońta, J.B. Zawilska, M. Żarowski, E. Poradowska, W. Jernajczyk
Melatonin: What you need to know
Is melationin safe for kids? What parents need to know
Farmakologia i toksykologia, E. Mutschler, G. Geisslinger, H. K. Kroemer, S. Menzel, P. Ruth
Wpływ melatoniny na mechanizmy obrony antyoksydacyjnej w chorobie Alzheimera, D. Malicka, D. Markowska, J. Nuszkiewicz, K. Szewczyk-Golec
Data publikacji: 09.03.2023
Data ostatniej aktualizacji: 02.11.2023
Julia Kucharczyk - redaktor medyczny
Studiuje farmację na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu. Od zawsze interesuję się, tym jak chemia wpływa na organizm człowieka. Zainteresowania i łatwość w pisaniu zaowocowały tworzeniem artykułów. Wolny czas spędza na czytaniu książek i długich spacerach.
