Choroba Hashimoto diagnozowana jest coraz częściej. Dlatego tak ważne jest, aby umieć rozpoznać objawy Hashimoto i jak najszybciej wykonać odpowiednią diagnostykę i leczenie. Niestety – wiele objawów niedoczynności tarczycy ma mało specyficzny charakter, zwłaszcza w początkowej fazie choroby.
Jak zatem rozpoznać objawy autoimmunologicznego zapalenia tarczycy i jak leczyć to schorzenie?
W Centrum KORE w Swarzędzu koło Poznania leczymy chorobę Hashimoto specjalistyczną laseroterapią. Dowiedz się więcej na temat metody LLLT.
Niedoczynność tarczycy Hashimoto – co to jest?
Niedoczynność tarczycy to zaburzenie, w przebiegu którego dochodzi do spadku syntezy hormonów tarczycy. Organizm reaguje na spadek poziomu tych hormonów, syntetyzując większe ilości TSH.
Ma to pobudzić tarczycę do zwiększenia syntezy T3 i T4. Biorąc pod uwagę stopień zaawansowania tych zmian hormonalnych, wyróżnić można jawną i subkliniczną niedoczynność tarczycy.
Jeśli podwyższonemu poziomowi TSH towarzyszy prawidłowe stężenie T4 oraz T3, rozpoznawana jest subkliniczna niedoczynność tarczycy. Z kolei niski poziom TSH z poziomem T4 i T3 powyżej normy pozwala na rozpoznanie jawnej niedoczynności.
Czym jest choroba Hashimoto?
Najczęstszą postacią niedoczynności jest choroba Hashimoto, czyli autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. U podłoża tego schorzenia leży proces autoagresji, prowadzący do syntetyzowania autoprzeciwciał atakujących tkanki tarczycy. W prawidłowo funkcjonującym organizmie przeciwciała syntetyzowane są w odpowiedzi na kontakt z drobnoustrojem chorobotwórczym czy alergenem.
Wówczas rolę przeciwciał jest unieszkodliwienie tych niepożądanych cząstek. Jeśli jednak układ odpornościowy nie funkcjonuje prawidłowo, może dojść do syntezy autoprzeciwciał, czyli przeciwciał skierowanych przeciwko własnym komórkom. W przypadku Hashimoto są to przede wszystkim przeciwciała skierowane przeciwko tyreoglobulinie (antyTG) oraz tyreoperoksydazie (antyTPO).
Tyreoglobulina to białko wydzielane przez komórki pęcherzykowe tarczycy. Odpowiada ono za proces syntezy tyroksyny i trójjodotyroniny. W efekcie działania przeciwciał antyTG spada stężenie tyreoglobuliny, co przekłada się na mniej efektywną syntezę hormonów tarczycy.
Z kolei tyreoperoksydaza to enzym odpowiadający za utlenianie jodu oraz sprzęganie jodotyrozyny do trójjodotyroniny i tyroksyny.
Inne przyczyny niedoczynności tarczycy to m. in.:
– niedobór jodu (jod w ciąży powinien być dostarczany w ilości około 220 mikrogramów na dobę[2])
– leczenie nadczynności tarczycy jodem promieniotwórczym
– operacyjne usunięcie tarczycy
– stosowanie leków działających toksycznie na tarczycę
– stany zapalne przysadki, przebiegające ze spadkiem syntezy TSH, czyli hormonu tyreotropowego, pobudzającego tarczycę do syntezy hormonów tyroksyny i trójjodotyroniny.
Niedoczynność a nadczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy to zaburzenie charakterze przeciwnym do niedoczynności. Wówczas obserwowane jest zwiększone wydzielanie hormonów tarczycy. Jednocześnie – przysadka wydziela mniej TSH, aby hormon ten nie pobudzał dodatkowo czynności wydzielniczej tarczycy.
Nietrudno się domyślić, że zupełnie różne są objawy – nadczynność i niedoczynność tarczycy przebiegają w odmienny sposób.
Efektem nadmiernej syntezy T3 i T4 jest przede wszystkim spadek masy ciała, nerwowość, problemy ze snem, nerwowość i drażliwość. Inne charakterystyczne symptomy to kołatanie serca, uczucie gorąca, wzmożona potliwość czy drżenie mięśni.
Jak objawia się niedoczynność tarczycy Hashimoto?
Nie zawsze niedoczynność tarczycy przebiega z charakterystycznymi objawami – mówimy wówczas o subklinicznej niedoczynności
Choroba Hashimoto – typowe objawy
Kiedy rozwija się Hashimoto, objawy mogą być mało charakterystyczne, pojawiać się stopniowo. Bardzo często interpretowane są jako zwykłe przemęczenie i efekt stresu. A to sprawia, że wielu osobom nie przyjdzie do głowy, aby udać się do lekarza i wykonać odpowiednią diagnostykę.
Ponadto nie zawsze niedoczynność tarczycy przebiega z charakterystycznymi objawami – mówimy wówczas o subklinicznej niedoczynności tarczycy. Taką postać niedoczynności można rozpoznać wyłącznie na podstawie badań laboratoryjnych.
Jakie są najbardziej charakterystyczne objawy Hashimoto?
Objawy występują pod postacią rozmaitych masek. Oznacza to, że schorzenie to może naśladować wiele innych chorób. Najczęściej występujące maski to neurologiczna, kardiologiczna, metaboliczna czy ginekologiczna.
Objawy Hashimoto występujące najczęściej
- Jeśli występuje pełnoobjawowa niedoczynność tarczycy, objawy wynikają ze zbyt niskiego poziomu hormonów tarczycy, które regulują pracę wielu narządów i układów. Przede wszystkim – efektem spowolnienia metabolizmu jest tendencja do szybkiego przybierania na wadze.
- Osoby dotknięte niedoczynnością tarczycy zauważają szybkie tycie, a także problemy z redukcją masy ciała pomimo stosowania diety i ćwiczeń. Charakterystyczna dla niedoczynności tarczycy jest także niska tolerancja niskich temperatur – pojawia się stałe odczucie zimna.
- Tego typu symptomy określane są mianem maski metabolicznej Hashimoto. Wynikają z obniżenia podstawowej przemiany materii, a także zaburzeń gospodarki węglowodanowej i lipidowej.
Jeśli Hashimoto przebiega jednocześnie z insulinoopornością – co nie należy wcale do rzadkości – można spodziewać się wystąpienia takich objawów jak:
– senność pojawiająca się po posiłku, zwłaszcza zawierającym węglowodany
Niedoczynność tarczycy objawy skórne
– włókniaki na skórze, czyli niewielkie narośla skórne zlokalizowane w okolicy powiek, pachwin i pach
– rogowacenie ciemne, czyli zaciemnienie i pogrubienie skóry na szyi
– zmiany trądzikowe
– kumulacja tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha.
Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy – objawy neurologiczne
Typowym objawem niedoczynności Hashimoto jest wzmożona senność i zmęczenie. Mogą im towarzyszyć zawroty głowy, a także problemy z pamięcią i koncentracją. Inne możliwe objawy ze strony układu nerwowego to pogorszenie samopoczucia psychicznego, stany depresyjne oraz apatia.
Niekiedy osoby z Hashimoto doświadczają zjawiska określanego jako „mgła mózgowa”. Jej objawy to trudności z kojarzeniem i przetwarzaniem informacji, utrudniona nauka, zmęczenie.
Mogą pojawić się problemy z nazywaniem przedmiotów, problem z odpowiednim doborem słów czy zmniejszenie motywacji do działania.
Choroba Hashimoto – objawy ginekologiczne i andrologiczne
U kobiet, u których rozwija się choroba Hashimoto, można zaobserwować objawy w zakresie nieregularnych cykli miesięcznych. Obecne mogą być długie i obfite miesiączki, do rzadkości nie należą także zaburzenia owulacji.
Ponadto osoby z Hashimoto mogą doświadczać spadku libido, a jednym z najpoważniejszych powikłań jest problem z zajściem w ciążę.
Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy znacznie rzadziej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Tym bardziej należy zachować czujność, gdyż rzadko pojawi się u mężczyzny podejrzenie niedoczynności tarczycy.
Ponieważ gruczoł ten reguluje czynność wydzielniczą jąder, niedoczynności tarczycy może towarzyszyć spadek poziomu testosteronu.
Jest to najważniejszy męski hormon płciowy. Objawy Hashimoto u mężczyzn mają zatem postać spadku libido, problemów z erekcją, zaburzeń płodności.
Hashimoto – objawy kardiologiczne
Hormony tarczycy warunkują prawidłowe funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. Gdy jest ich za mało, może to prowadzić do zaburzeń pracy serca.
Charakterystyczne dla Hashimoto objawy kardiologiczne to przede wszystkim zaburzenia rytmu serca, które mogą być odczuwalne jako kołatanie serca. Kolejnym objawem sercowym Hashimoto może być nadciśnienie – mogą mu towarzyszyć:
– szumy uszne,
– bóle głowy nasilające się podczas pochylania,
– pulsowanie w głowie,
– zaburzenia widzenia,
– zaczerwienienie twarzy.
Kolejnym kardiologicznym powikłaniem Hashimoto może być miażdżyca. Może ona objawiać się uczuciem ucisku w klatce piersiowej, męczliwością – to kliniczne manifestacje choroby wieńcowej. Jeśli natomiast miażdżyca obejmuje żyły kończyn dolnych, może pojawić się tzw. chromanie przestankowe – ból nóg pojawiający się i nasilający podczas chodzenia, a ustępujący po odpoczynku.
Chorobie Hashimoto może towarzyszyć ograniczone przyswajanie żelaza i rozwój anemii. Objawami niedokrwistości są przede wszystkim: osłabienie, bóle i zawroty głowy, kołatanie serca, szybka męczliwość mięśni.
Pozostałe objawy Hashimoto
Objawy Hashimoto ze strony układu ruchu to przede wszystkim bóle i sztywność stawów, obrzęki i ograniczenie ruchomości stawów, a także osłabienie siły mięśniowej. Objawy ze strony układu pokarmowego (maska pokarmowa Hashimoto) to najczęściej zaparcia, wynikające ze spowolnienia ruchów perystaltycznych jelit i zaburzenia pasażu treści jelitowej.
Wówczas mogą pojawić się także wzdęcia. Ponadto u osób z Hashimoto częściej może występować kamica żółciowa. Wynika to z zaburzeń w metabolizmie cholesterolu. Zbyt wysokie jego ilości sprzyjają zagęszczeniu żółci i wytrącaniu się kryształów cholesterolu. Ich stopniowe powiększanie prowadzi do rozwoju kamienia żółciowego.
Gdy zablokuje on ujście przewodu żółciowego pojawia się kolka żółciowa, objawiająca się silnym bólem brzucha, nudnościami i wymiotami.
Jeśli dojdzie do powiększenia tarczycy, wówczas charakterystycznym objawem jest zwiększenie obwodu szyi. Ponadto w przebiegu wola może pojawić się chrypka, a także problemy z przełykaniem.
Inne możliwe objawy choroby Hashimoto, rzutujące w niepożądany sposób na wygląd to:
– obrzęki na twarzy, dotyczące zwłaszcza powiek
– przesuszona, gorąca skóra
– nasilone wypadanie włosów, ich ścieńczenie, suchość i matowość
– łamliwość paznokci
Wymienione objawy mogą prowadzić do wystąpienia różnorodnego obrazu klinicznego – możliwe jest ich stopniowe pojawianie się lub nagły początek, obecne mogą być wszystkie symptomy lub tylko niektóre z nich.
Warto pamiętać, że chorobie Hashimoto mogą towarzyszyć inne schorzenia autoimmunologiczne, takie jak:
– łuszczyca,
– reumatoidalne zapalenie stawów,
– anemia złośliwa,
– bielactwo,
– cukrzyca typu 1.
Wówczas spektrum objawów może być znacznie większe.
Leczenie niedoczynność tarczycy – farmakologia
Niedoczynność tarczycy wymaga suplementowania hormonów tarczycy. W tym celu przepisywana jest syntetyczna lewotyroksyna, która działa identycznie jak naturalny hormon. Celem leczenia jest utrzymywanie TSH w przedziale wartości prawidłowych.
Lek należy przyjmować na czczo, o tej samej porze, najlepiej na 30 – 60 minut przed posiłkiem. Dawkowanie ustalane jest indywidualnie dla każdej osoby i może zmieniać się w trakcie trwania leczenia.
Konieczne jest stałe stosowanie syntetycznych hormonów tarczycy, gdyż Hashimoto – podobnie jak inne schorzenia o autoimmunologicznym charakterze – ma przewlekły, nieuleczalny charakter.
Jod kojarzony jest przede wszystkim z korzystnym wpływem na pracę tarczycy. Rzeczywiście – jod wykorzystywany jest w procesie syntezy hormonów tarczycy. To właśnie w tarczycy gromadzi się zdecydowana większość jodu dostarczanego z pożywieniem – a zaledwie niewielki jego odsetek gromadzony jest w śliniankach czy błonie śluzowej żołądka.
Właściwy poziom hormonów tarczycy niezbędny jest do prawidłowego przebiegu przemian metabolicznych tłuszczów i białek, a także prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego i rozrodczego czy gospodarki hormonalnej.
Jod warunkuje doskonałe samopoczucie psychiczne, sprzyja utrzymaniu prawidłowej masy ciała, wpływa korzystnie na pracę serca, ogranicza rozwój osteoporozy.
Jod ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju płodu – niedobór tego pierwiastka w okresie ciąży może prowadzić do rozwoju wrodzonej niedoczynności tarczycy u dziecka oraz upośledzenia umysłowego.
Innymi konsekwencjami niedoboru jodu w ciąży jest poród przedwczesny, a nawet poronienie. Niski poziom jodu może ponadto zaburzać płodność. Także po urodzeniu jod niezbędny jest do prawidłowego rozwoju malucha – jego właściwa podaż sprzyja prawidłowemu rozwojowi fizycznemu i umysłowemu dziecka.
W Centrum KORE w Swarzędzu koło Poznania leczymy chorobę Hashimoto specjalistyczną laseroterapią.
Dowiedz się więcej na temat metody LLLT.
Umów się na leczenie w Swarzędzu:
Tel: 503-733-127
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
Rejestracja 10-18:00
- Zespół KORE Fizjoterapia Specjalistyczna.
OPINIE O NAS:
Specjaliści KORE
fizjoterapeuta ortopedyczny, fizjoterapeuta uroginekologiczny, hirudoterapeuta
Bibliografia:
Sahay RK, Nagesh VS. Hypothyroidism in pregnancy. Indian J Endocrinol Metab. 2012 May;16(3):364-70; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3354841/ (dostęp online 10.10.2022 r)
Klubo-Gwiezdzinska J, Wartofsky L. Hashimoto thyroiditis: an evidence-based guide to etiology, diagnosis and treatment. Pol Arch Intern Med. 2022 Mar 30;132(3):16222; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9478900/ (dostęp online 10.10.2022 r.)
Wallach J., Interpretacja badań laboratoryjnych; MediPage, 2011
Choroby wewnętrzne. Kompedium Medycyny Praktycznej pod red. A. Szczeklika i P. Gajewskiego; 2010
Pastusiak K. i in., Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy; Varia Medica 2018, tom 2, nr 2; https://journals.viamedica.pl/varia_medica/article/view/58323 (dostęp online 10.10.2022 r.)
Data publikacji: 17.10.2022
Data ostatniej aktualizacji: 18.10.2023
mgr Justyna Mazur
Absolwentka Wydziału Farmaceutycznego na Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Diagnosta laboratoryjny z wykształcenia, a z zawodu – copywriterka medyczna. Nie wyobraża sobie pracy, która nie wymagałaby stałego poszerzania swojej wiedzy. Interesuje się wszystkim, co naturalne i zdrowe, jej medyczną fascynacją są terapie holistyczne, ze szczególnym uwzględnieniem dietoterapii.
