Dna moczanowa jest to bardzo nieprzyjemna choroba, objawiająca się między innymi zapaleniem stawów. Jest najczęstszą formą zapalenia stawów u mężczyzn, który ukończyli 40 r.ż. Kobiety chorują na tą przypadłość 3-4razy rzadziej, chociaż ten stosunek ulega zmianie wraz z wiekiem. Na czym dokładnie polega ta choroba?
Jak ją leczyć? Czy w jej zwalczaniu może pomóc odpowiednia dieta? Odpowiedzi na te pytania oraz jeszcze więcej znajdziesz w naszym artykule.
Z artykułu dowiesz się:
Dna moczanowa – na czym polega ta choroba?
Dna moczanowa, zwyczajowo zwana podagrą, artretyzmem bądź chorobą bogatych ludzi jest zapaleniem stawów. Spowodowana jest tworzeniem się kryształków moczanu sodu w płynie stawowym, powstawaniem ich złogów w obrębie stawów oraz w innych tkankach i narządach. Spowodowane jest to hiperurykemią, czyli podwyższonym stężeniem kwasu moczowego w surowicy krwi.
Dna moczanowa czy to „choroba bogatych ludzi” – skąd wzięła się ta nazwa?
Dna moczanowa bywa potocznie zwana „chorobą bogatych ludzi”, a także „chorobą królów”. Nazwa ta wzięła się z tego, że choroba ta jest niemalże ściśle związana ze stylem życia, który oparty jest na diecie wysokokalorycznej, bogatej w mięso (które przecież jest jednym z droższych składników diety) oraz z nadużywaniem alkoholu.
Jaki jest właściwy poziom kwasu moczowego we krwi?
Norma dla poziomu kwasu moczowego we krwi wynosi od 3 do 7 mg/dl, czyli od 180-420μmol/L. Wartości wyższe od tych przedstawionych oznaczają, że stężenie kwasu moczowego jest zbyt wysokie, co może powodować wystąpienie nieprzyjemnych objawów.
Diagnozy dny moczanowej nie stawia się jednak tylko w oparciu o wyniki badań laboratoryjnych – może być ona postawiona dopiero w momencie wystąpienia objawów, np. zapalenia stawów. Jest to spowodowane tym, że nie u każdego pacjenta z hiperurykemią występują objawy dny – jedno z badań naukowych wykazało, że tylko u 22% osób z podwyższonym stężeniem kwasu moczowego w ciągu 5 lat rozwinęła się ta choroba, zatem większość pacjentów z hiperurykemią nigdy nie zachoruje na dnę moczanową.
Jak wygląda cząsteczka kwasu moczowego?
Cząsteczka kwasu moczowego ma budowę pierścieniową. Zawiera w sobie atomy węgla, wodoru i azotu. Część zwierząt wydala azot z organizmu właśnie w tej formie – do tej grupy można zaliczyć między innymi gady. W przeciwieństwie do nich, ludzie wydalają nadmiarowy azot w formie mocznika.
Cząsteczka kwasu moczowego wygląda następująco:
- Cząsteczka kwasu moczowego
Hiperurykemia pierwotna i wtórna – czyli o tym, jakie mogą być przyczyny nadmiernego gromadzenia się kwasu moczowego w surowicy
Hiperurykemia może być pierwotna – oznacza to, że jej przyczyna leży w genach. Uściślając, powodują ją uwarunkowane genetycznie nieprawidłowości enzymów, które uczestniczą w przemianie puryn (są one m. in składnikami naszej diety). Zaburzenie to powoduje, że organizm nie jest w stanie wydalić kwasu moczowego, więc gromadzi się on w tkankach.
Może być ona również nabyta – czyli spowodowana przez niewłaściwy tryb życia bądź inne czynniki, które spowodują nadmierne odkładanie się kwasu moczowego w tkankach.
Hiperurykemia nabyta – jakie mogą być jej przyczyny?
Czynniki, które mogą doprowadzić do podwyższenia poziomu kwasu moczowego we krwi są różnorodne –mogą one wynikać zarówno ze złych nawyków żywieniowych, jak i stylu życia, chorób czy zażywaniem leków. Do przyczyn hiperurykemi nabytej należą:
- Zwiększenie ilości dostarczanych w diecie zasad purynowych – znajdują się one w pokarmach takich jak mięso (w szczególności podroby), buliony oraz owoce morza,
- Przyspieszone rozkładanie się ATP, czyli związku, z którego nasze komórki pozyskują energię – np. w wyniku nadużywania alkoholu,
- Zwiększona ilość fruktozy, czyli jednego z cukrów prostych w diecie – znajduje się on głównie w owocach i napojach owocowych,
- Zwiększony rozpad nukleotydów w organizmie – w wyniku rozwijających się chorób nowotworowych szpiku kostnego, niedokrwistości hemolitycznej, mononukleozy zakaźnej,
- Leki – głównie immunosupresyjne, takie jak cyklosporyna A, które są podawane osobom po przeszczepach narządów, a także w chorobach dermatologicznych.
- Dysfunkcja nerek, powodująca zmniejszone wydalanie kwasu moczowego wraz z moczem – np. w wyniku torbielowatości nerek,
- Nadmierny wysiłek fizyczny.
Dna moczanowa – czy istnieją jakieś czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia tej choroby?
Dna moczanowa to coraz bardziej powszechny problem. Jej częstość występowania zwiększa się w dość szybkim tempie, głównie ze względu na starzenie się populacji, coraz większą liczbę osób otyłych bądź z nadwagą, a także ze względu na złe nawyki żywieniowe wielu ludzi.
Z tego względu bardzo ważna jest świadomość na temat tego, jakie czynniki ryzyka są związane z tą chorobą i w jaki sposób można się przed nią uchronić.
Podobnie jak w wielu innych chorobach, tak i również w przypadku dny moczanowej, istnieją czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby. Należą do nich:
- Przyjmowanie diuretyków tiazydowych – są to leki, które są stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego,
- Przyjmowanie aspiryny (kwasu acetylosalicylowego) w dawkach mniejszych niż 1g/dobę – małe dawki aspiryny są stosowane jako lek przeciwkrzepliwy,
- Insulinooporność,
- Otyłość,
- Zespół metaboliczny,
- Niewydolność bądź inne choroby nerek,
- Przewlekła niewydolność serca,
- Stan po przeszczepie narządu – ze względu na konieczność przyjmowania leków immunosupresyjnych,
Dna moczanowa – jakie daje objawy?
Napad dny moczanowej objawia się nagłym wystąpieniem bardzo silnego bólu i obrzęku stawu. W jego okolicy widoczny jest rumień, czyli zaczerwienienie skóry, która jest napięta i błyszcząca. Stawem, który najczęściej jest objęty chorobą jest staw śródstopno-paliczkowy I, czyli kciuka. Objawy najczęściej pojawiają się w godzinach porannych. Ból stawu stopniowo się nasila. Maksymalny poziom zwykle osiąga po około 8-12 godzinach.
Do innych stawów, które mogą ulec zapaleniu w przebiegu dny należą:
- Stawy skokowe,
- Stawy kolanowe,
- Stawy kończyn górnych.
Nieleczony napad dny zwykle trwa od 7 do 14 dni i ustępuje samoistnie. Jednak brak leczenia może sprawić, że kolejne napady obejmą większą ilość stawów lub będą bardziej nasilone.
Dna moczanowa – czy są jakieś jej objawy, które mogą zaskoczyć?
Oprócz objawów zapalenia stawów czasami podczas napadu dny występują inne, mniej charakterystyczne objawy. Może pojawić się podwyższona temperatura ciała lub gorączka. Czasem pojawiają się także dreszcze. Niektórzy pacjenci odczuwają ogólne rozbicie.
U około 1/3 chorych występuje dodatkowo kamica nerkowa, która może objawiać się kolką nerkową, czyli bardzo silnym bólem brzucha, który jest spowodowany utrudnieniem odpływu moczu.
Jak przebiega diagnostyka dny moczanowej?
Najczęściej diagnostykę w kierunku dny moczanowej rozpoczyna się od badań laboratoryjnych – stwierdzane jest podwyższone stężenie kwasu moczowego w surowicy.
W badaniach krwi często stwierdzana jest również hiperlipidemia – w postaci podwyższonego cholesterolu i trójglicerydów, podwyższone stężenie glukozy oraz kreatyniny. Badanie moczu natomiast może wskazywać zwiększone jego wydalanie.
Pewną diagnozę dny daje jednak dopiero wykrycie kryształów moczanu sodu w płynie stawowym. Płyn ten dodatkowo ma charakter zapalny. W praktyce jednak to badanie nie jest wykonywane zbyt często.
Przydatne jest także wykonanie posiewu z płynu stawowego – podagrze może towarzyszyć bakteryjne zapalenie stawów.
W celu pogłębienia diagnostyki często są wykonywane badania dodatkowe:
- RTG – szczególnie, gdy złogi odkładają się okołostawowo, w chrząstkach i kościach,
- USG – w tym badaniu kryształy mogą dawać obraz burzy śnieżnej,
- Tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny – uwidaczniają złogi występujące w ścięgnach,
- Badanie histologiczne guzków dnawych.
Dna moczanowa – przebieg i fazy choroby
Przebieg tej choroby jest dwufazowy. Pierwsza z nich charakteryzuje się tym, że okresowo u pacjentów występują napady ostrych objawów dny, które zwykle ustępują w ciągu 7 do 10 dni. Pomiędzy tymi napadami u chorych nie występują żadne objawy kliniczne.
Niewłaściwe postępowanie w pierwszej fazie może prowadzić do rozwinięcia się kolejnej fazy tej choroby, czyli przewlekłej, guzkowej postaci dny. W tej fazie choroba ma dużo większy stopień zaawansowania – dotyczy kilku stawów, a pomiędzy napadami także występują objawy chorobowe.
Atak dny moczanowej – co może go wywołać?
Napad dny moczanowej jest bardzo nieprzyjemny oraz może być niebezpieczny. Ze względu na to, chorzy powinni być świadomi tego, jakie czynniki mogą wywołać u nich napad – czyli tego, jakich czynników powinni unikać.
Do czynników, które mogą wywołać atak dny moczanowej należą:
- Spożycie alkoholu, szczególnie w dużych ilościach,
- Spożycie pokarmu zawierającego puryny – szczególnie mięsa,
- Intensywny wysiłek fizyczny,
- Zabieg bądź operacja chirurgiczna,
- Leki – np. diuretyki tiazydowe.
Jak leczyć atak dny mocznowej?
W leczeniu ataku dny istotne są dwa aspekty: zmniejszenie bólu odczuwanego przez pacjenta oraz zwalczenie zapalenia stawów tak szybko, jak to tylko możliwe.
W tym celu stosujemy następujące leki:
- Kolchicynę – w celu przerwania napadu dny,
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne, czyli popularne NLPZ – w celu łagodzenia zapalenia oraz przeciwbólowo. Nie należy jednak stosować kwasu acetylosalicylowego, czyli aspiryny, ponieważ zwiększa on stężenie kwasu moczowego i może nasilić objawy,
- Glikokortykosteroidy (GKS) jako składowa przeciwzapalna są stosowane przede wszystkim u chorych u których leki z wyżej wymienionych grup są przeciwwskazane,
Leczenie zwykle łagodzi objawy dny moczanowej po upływie 24 godzin.
Lekiem „ostatniej szansy”, który jest stosowany u chorych w przypadku nieskuteczności lub nietolerancji wcześniej wymienionych leków jest kanakinumab, czyli przeciwciało monoklonalne.
Dna moczanowa – leczenie przewlekłe
Leczenie przewlekłe dny moczanowej polega na zastosowaniu leków, które zmniejszają stężenie kwasu moczowego w osoczu krwi. Celem tego leczenia jest osiągnięcie i utrzymanie stężenia kwasu moczowego w surowicy <6mg do końca życia pacjenta.
Leczenie to można rozpocząć zarówno w czasie napadu dny (może to jednak spowodować wystąpienie zaostrzenia) lub po około 2 tygodniach od ustąpienia napadu i należy je kontynuować przewlekle i nie przerywać go nawet, gdy wystąpi kolejny napad.
Wskazaniem do stosowania leczenia przewlekłego jest:
- Występowanie napadów częściej niż 2 razy na rok,
- Występowanie więcej niż 1 guzka dnawego,
- Uszkodzenie tkanek spowodowane dną potwierdzone w badaniach obrazowych.
Leki, które stosujemy w leczeniu przewlekłym dny to:
- Inhibitory oksydazy ksantynowej:
- Allopurynol – jest to lek pierwszego rzutu – oznacza to, że to po ten lek lekarze przepisują w pierwszej kolejności,
- Febuksostat – stosowany, gdy allopurydol okaże się nieskuteczny
- Leki moczopędne – np. probenecyd
- Peglotykaza – lek, który rozkłada kwas moczowy do związku, który organizmowi łatwiej wydalić.
Należy pamiętać, że zarówno leczenie napadów dny jak i leczenie przewlekłe musi być skonsultowane z lekarzem.
Jak fizjoterapia może pomóc w leczeniu dny moczanowej?
Fizjoterapia jest stosowana w leczeniu dny moczanowej w celu poprawy ruchomości i siły mięśniowej, zmniejszenia bólu oraz zapobiegania postępu choroby. Fizjoterapia jest zwykle przepisywana w połączeniu z lekami i dietą.
W początkowej fazie leczenia fizjoterapia może składać się z prostych ćwiczeń izometrycznych oraz ćwiczeń rozciągających. Później, gdy ból zostanie złagodzony, można przeprowadzić bardziej intensywne ćwiczenia, takie jak podnoszenie ciężarów lub jogging.
Ważnym elementem fizjoterapii jest stretching, czyli systematyczne rozciąganie mięśni, które pomaga w utrzymaniu odpowiedniego zakresu ruchu w stawach. Stretching pomaga również wzmocnić mięśnie, zwiększyć elastyczność i zmniejszyć sztywność stawów.
Fizjoterapia może także składać się z masaży i terapii manualnych. Masaż może pomóc w zmniejszeniu napięcia mięśniowego i bólu oraz w poprawie krążenia krwi. Terapia manualna, z drugiej strony, to technika terapeutyczna, która wykorzystuje manipulacje rękami do wywołania zmian w stawach i mięśniach.
Fizykoterapia
Fizykoterapia to leczenie chorób za pomocą różnych rodzajów energii fizycznej, takich jak światło, dźwięk, ciepło lub prąd elektryczny. Fizykoterapia jest często stosowana w połączeniu z fizjoterapią w leczeniu dn moczanowej.
Elektroterapia to jedna z form fizykoterapii, która wykorzystuje prąd elektryczny do leczenia bólu. Może to obejmować elektrostymulację, terapię impulsową, jonoforezę lub terapię galwaniczną. Elektroterapia działa poprzez stymulowanie receptorów nerwowych, co zmniejsza odczuwanie bólu. Elektryczne impulsy mogą również pomóc w redukcji stanu zapalnego i obrzęku.
Inną popularną metodą fizykoterapii stosowaną w leczeniu dny moczanowej jest terapia ultradźwiękowa. Jest to technika polegająca na stosowaniu fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości w celu zmniejszenia bólu, pobudzenia gojenia tkanek oraz zmniejszenia stanu zapalnego. Terapia ultradźwiękowa może być również pomocna w rozpuszczaniu złogów kwasu moczowego w stawach.
Dodatkowo, stosowanie terapii laserowej może przynieść korzyści pacjentom z dną moczanową. Lasery emitują światło o określonej długości fali, które może przenikać do głębokich warstw tkanek. Terapia laserowa działa przeciwzapalnie, przyspiesza gojenie tkanek, łagodzi ból i stymuluje procesy naprawcze organizmu.
W przypadku pacjentów z dną moczanową, którzy cierpią na ograniczenia ruchowe, terapia wodna może być skuteczną formą fizykoterapii. Wykorzystuje się baseny z podgrzewaną wodą, co pomaga zmniejszyć nacisk na stawy i ułatwia wykonywanie ćwiczeń. Ćwiczenia w wodzie poprawiają zakres ruchu, wzmacniają mięśnie, redukują ból i łagodzą stany zapalne.
Oprócz wymienionych metod, istnieją również inne techniki fizykoterapeutyczne, które mogą być stosowane w leczeniu dny moczanowej. Przykładem jest terapia fali uderzeniowej, która wykorzystuje impulsy akustyczne do łagodzenia bólu, poprawy krążenia i stymulowania procesów regeneracyjnych.
Dna moczanowa – czy można jej w jakiś sposób zapobiegać?
Jak wcześniej wspomniano, podagra jest chorobą, której nie da się zupełnie wyleczyć – dlatego tak ważna jest odpowiednia profilaktyka. Poniżej przedstawiamy kilka sposobów na to, aby zminimalizować ryzyko tego, że uporczywe objawy dny moczanowej dotkną Ciebie:
- Prowadzenie zdrowego trybu życia – stosowanie zdrowej diety, zgodnej z przedstawionymi powyżej zaleceniami oraz regularne uprawianie aktywności fizycznej
- Zminimalizowanie ilości spożywanego alkoholu,
- Rzucenie palenia papierosów oraz innych wyrobów tytoniowych,
- Prawidłowe nawodnienie organizmu,
- Wykonywanie regularnych badań profilaktycznych,
- Regularne kontrolowanie ciśnienia krwi.
Metody te niestety nie dadzą pewności, że stosująca się do nich osoba nie zachoruje, jednak znacznie zmniejszają to ryzyko. Z tego względu warto zastosować je w swoim życiu.
Zadzwoń – zapytaj:
Tel:503-733-127
OPINIE O NAS:
Specjaliści KORE
Bibliografia:
- Dna moczanowa – Interna. Choroby reumatyczne, Podręcznik medycyny praktycznej. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.15.
- Jan W. Pęksa, lek. Anna Malinowska-Karpiel – Farmakoterapia i leczenie dietetyczne hiperurykemii oraz napadów dny moczanowej, Gabinet prywatny, VOL 26/NR 04/2019 (266)https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/17815/Farmakoterapia%20i%20leczenie%20dietetyczne%20hiperurykemii%20oraz%20napadów%20dny%20moczanowej.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- Tuhina Neogi – Dna moczanowa, Medycyna po dyplomie, VOL 20/ne 10/PAŹDZIERNIK 2011 https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/853/original/Strony_od_MpD_2011_10-7.pdf?1468573825
- https://kobieta.onet.pl/zdrowie/dna-moczanowa-przyczyny-objawy-oraz-proces-leczenia/yje70k2
- Adrianna Siess, Marlena Kostyńska – Dna moczanowa – skąd się bierze? Jak się objawia i jak leczyć podagrę? WYJAŚNIAMY https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-metaboliczne,dna-moczanowa–podagra—-przyczyny–objawy–leczenie–dieta,artykul,1580082.html
- Marta Pawlak – Dieta przy dnie moczanowej – zasady diety. Produkty polecane przy dnie moczanowej https://zywienie.medonet.pl/diety/diety-w-chorobach/dieta-przy-dnie-moczanowej-charakterystyka-choroby-zasady-diety-produkty-wyjasniamy/7szq30p
Data publikacji: 28.04.2023
Data ostatniej aktualizacji: 31.10.2023
Natalia Kubiś
Studiuje Medycynę na kierunku lekarskim w Collegium Medicum UJK w Kielcach. Zajmuje się tworzeniem artykułów medycznych. Interesuje się ortopedią, rehabilitacją, okulistyką i ginekologią. Na co dzień jest miłośniczką podróży i dobrych książek.
Fizjoterapeuta. Autorka kilkudziesięciu publikacji naukowych z dziedziny fizjoterapii uroginekologicznej, neurofizjologii, terapii manualnej i fizykoterapii.Prowadzi badania z zakresu terapii manualnej tkanek miękkich i rozluźniania mięśniowo-powięziowego. Współpracuje z Katedrą Medycyny Społecznej, Zakładem Patofizjologii Narządu Ruchu oraz Katedrą Biofizyki Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Jest gorącym zwolennikiem całościowego ujmowania problemów zdrowotnych i głęboko zindywidualizowanego podejścia do Pacjenta.Zawodowo zajmuje się praktyką kliniczną, prowadząc Centrum Fizjoterapii Specjalistycznej KORE w Swarzędzu k. Poznania i specjalizując się w fizjoterapii uroginekologicznej oraz w zakresie terapii manualnej, głównie u osób po urazach narządu ruchu oraz u pacjentów z przewlekłymi dolegliwościami bólowymi.
Nieustannie doskonali swój warsztat pracy uczestnicząc w kursach z zakresu terapii manualnej i fizjoterapii.Adiunkt w Zakładzie Rehabilitacji Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu oraz wykładowca Wyższej Szkoły Edukacji i Terapii (Pracownia Terapii Manualnej i Masażu).
