Otwieranie i zamykanie ust jest jedną z podstawowych czynności, które wykonujemy w ciągu dnia. Robimy to bez zastanowienia, ponieważ dzięki temu jesteśmy w stanie mówić, jeść, pić, czy śmiać się.
Co jeśli umiejętność ta jest zaburzona?
Objaw polegający na częściowym lub całkowitym braku możliwości otwierania jamy ustnej nazywamy szczękościskiem.
Dolegliwość może pojawić się z różnych przyczyn niezależnie od wieku. Nie ulega wątpliwościom, że jest niezwykle niekomfortowa i zdecydowanie utrudnia codzienne funkcjonowanie.
W Centrum KORE w Swarzędzu mamy duże doświadczenie kliniczne w nieoperacyjnym leczeniu szczękościsku.
Na czym dokładnie polega szczękościsk? Jakie są jego przyczyny? I jak odblokować szczękościsk?
Z artykułu dowiesz się:
Szczękościsk – co to jest?
Szczękościskiem nazywamy czasowy, częściowy lub całkowity brak możliwości otwarcia jamy ustnej z powodu odruchowego skurczu mięśni stawu skroniowo-żuchwowego. Należą do nich:
- mięsień żwacz,
- mięsień skroniowy,
- mięsień skrzydłowy.
Wzmożone napięcie prowadzi do zaburzenia aparatu mięśniowego. Dzieje się tak, ponieważ mięśnie odpowiedzialne za zamykanie ust (żwacz, skroniowy, skrzydłowy przyśrodkowy) wywierają aż dziesięciokrotnie większą siłę niż mięśnie, które je otwierają (skrzydłowy boczny, dwubrzuścowy, żuchwowo-gnykowy).
Szczękościsk może wystąpić jednostronnie, jednak często objawia się po obu stronach żuchwy. W większości przypadków dolegliwość trwa stosunkowo krótko – powinna ustąpić do około dwóch tygodni.
Zdarza się jednak, że ma charakter przewlekły. Szacuje się, że szczękościsk może dotyczyć nawet 20% osób w którymś momencie ich życia.
Jednak ze względu na brak dokładnej definicji dotyczącej zakresu otwierania jamy ustnej, przy którym się go stwierdza, dane na temat częstości występowania znacznie się wahają i są trudne do ustalenia.
Szczękościsk sam w sobie nie jest chorobą, lecz objawem. Może więc wystąpić z różnych przyczyn, w przebiegu wielu chorób. Ze względu na to szczękościsk pojawia się u osób w różnym wieku.
Objaw bez wątpienia ma negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie. Uniemożliwia takie podstawowe czynności życiowe jak przyjmowanie płynów i pokarmów, mowa, połykanie, śmiech, ziewanie, a także mycie zębów. Wiąże się to z licznymi komplikacjami i powikłaniami, które znacznie pogarszają komfort życia.
Szczękościsk – przyczyny
Głównym źródłem szczękościsku jest ból. Przyczyn tego stanu może być jednak wiele. W większości przypadków dolegliwość jest skutkiem wykonywanych w jamie ustnej procedur, urazów lub infekcji i jest niegroźna. Jednak w niektórych przypadkach szczękościsk może być objawem poważnych chorób.
Jedną z najczęstszych przyczyn szczękościsku jest ekstrakcja zęba, szczególnie trzonowego. Choć jest to często wykonywana procedura, stanowi dużą ingerencję w obrębie jamy ustnej, w związku z czym wiąże się z powikłaniami, które mogą występować przez kilka dni po zabiegu. Są to między innymi ból, obrzęk oraz właśnie szczękościsk po wyrwaniu zęba.
Stan zapalny, w wyniku którego pojawiają się trudności z otwieraniem jamy ustnej może wystąpić także z powodu zaburzenia wyrzynania się zębów, szczególnie zębów mądrości. Do innych przyczyn wystąpienia szczękościsku należą:
- stan zapalny w okolicy stawów skroniowo-żuchwowych, jamy ustnej, zębów, gardła,
- ropnie migdałków,
- urazy w obrębie szczęki, żuchwy, łuku jarzmowego (np. stłuczenia, krwiaki, złamania, zwichnięcia, bezpośrednie uszkodzenia mięśni),
- zwyrodnienia stawów skroniowo-żuchwowych (głównie u osób starszych),
- choroby nowotworowe w obrębie głowy i szyi, a także ośrodkowego układu nerwowego,
- nagminne zapalenie przyusznic (świnka),
- promienica,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR),
- ropień mózgu,
- udar mózgu,
- wrodzone wady stawu skroniowo-żuchwowego,
- zabiegi ortognatyczne (jednoszczękowe, dwuszczękowe),
- choroby autoimmunizacyjne (np. reumatoidalne zapalenie stawów, twardzina układowa),
- noszenie aparatu stałego,
- toksyny, np. narkotyki (szczególnie amfetamina),
- działania niepożądane niektórych leków (np. fenotiazyna, metoklopramid, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne),
- radioterapia guza w okolicy głowy i szyi.
Szczękościsk na tle nerwowym
Trudności w otwieraniu jamy ustnej mogą mieć swoje źródło także w układzie nerwowym. Jednym z największych zagrożeń współczesnego świata, z którym borykają się niemal wszyscy, jest stres. Ma on negatywny wpływ nie tylko na nasze zdrowie psychiczne, ale także fizyczne.
Przewlekły stres doprowadzić może do licznych dolegliwości, w tym także do szczękościsku. Wynika to z długotrwałego napinania mięśni w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych w sytuacjach stresowych. Szczękościsk może pojawiać się także u pacjentów z różnego rodzaju zaburzeniami lękowymi.
To jednak nie wszystko. Zaburzenia otwierania ust mogą wystąpić również w przebiegu chorób układu nerwowego. Powodem może być neuropatia nerwu trójdzielnego, którego gałąź – nerw żuchwowy – odpowiada za unerwienie większości mięśni odpowiadających za otwieranie i zamykanie jamy ustnej.
Porażenie powoduje neuralgię, czyli nerwoból, któremu może towarzyszyć szczękościsk. Inne zaburzenia i choroby, których objawem jest szczękościsk to:
- tężec,
- tężyczka,
- padaczka,
- choroba Parkinsona.
Szczękościsk w nocy
Szczękościsk może być silnie związany z innym zaburzeniem w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych – bruksizmem. Polega on na nieświadomym zaciskaniu i zgrzytaniu zębami, które wywołane jest nadmierną aktywnością mięśni odpowiedzialnych za żucie.
Objaw ten może występować w ciągu dnia, jednak charakterystyczne jest pojawianie się go w nocy.
Bruksizm jest częstym problemem, który może doprowadzić do powikłań ze strony uzębienia. Częste ich zaciskanie i zgrzytanie powoduje ścieranie się powierzchni zębowych, a to wywołuje ich nadwrażliwość, ból oraz podatność na liczne infekcje.
Przyczynia się także do powstawania wzmożonego napięcia w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych, które z kolei może prowadzić do szczękościsku.
Przyczyną bruksizmu mogą być wady zgryzu, przyjmowanie substancji psychoaktywnych, picie napojów z dużą zawartością kofeiny oraz niektóre choroby. Jednak zdecydowanie najczęstszym powodem pojawiających się dolegliwości jest silny, przewlekły stres.
Szczękościsk – objawy
Głównym objawem szczękościsku jest trudność lub całkowity brak możliwości otwierania jamy ustnej. W zależności od stopnia zaawansowania dolegliwości, a także ich przyczyny mogą mu jednak towarzyszyć dodatkowe objawy. Należą do nich:
- gorączka,
- osłabienia
- ból gardła,
- ból ucha,
- obecność ropni okołomigdałkowych.
Tego typu dolegliwości świadczyć mogą o infekcyjnej etiologii szczękościsku. Dodatkowo:
- ból w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego,
- obrzęk
- zaczerwienienie,
- ocieplenie
to klasyczne objawy, które mogą wystąpić po ekstrakcji zęba. Dolegliwości powinny minąć do 2 tygodni. Jeśli jednak trwają dłużej, warto skonsultować się z lekarzem dentystą, ponieważ do rany mogło wdać się zakażenie.
Wśród innych objawów, które mogą współwystępować ze szczękościskiem, wyróżnia się:
- ból głowy, karku,
- problemy z przełykaniem,
- trzaski, przeskakiwania w stawie skroniowo-żuchwowym,
- chrypka,
- zmiana barwy głosu.
Szczękościsk – diagnostyka
Szczękościsk nie jest chorobą, lecz objawem. Diagnostyka tej dolegliwości opiera się więc na znalezieniu źródła problemu. Podstawowym narzędziem, które to umożliwia jest dokładnie przeprowadzony wywiad lekarski.
W wielu przypadkach już na podstawie występujących objawów, obecności chorób współistniejących oraz historii przebytych zabiegów specjalista jest w stanie postawić prawidłową diagnozę.
Chorób, których objawem jest szczękościsk jest jednak wiele. Dlatego też często niezbędne jest wykonanie szczegółowego badania fizykalnego. Niezbędna może okazać się konsultacja u stomatologa, laryngologa lub neurologa.
W niektórych przypadkach konieczne jest także wykonanie dodatkowych badań obrazowych, takich jak zdjęcie RTG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny lub EEG w celu diagnostyki padaczki.
Warto wykonać także podstawowe badania laboratoryjne – morfologię krwi, OB oraz CRP, które mogą ujawnić aktywną w organizmie infekcję.
Jak odblokować szczękościsk?
Leczenie szczękościsku w większości przypadków jest uzależnione od przyczyny dolegliwości. Jeśli jest nią infekcja, należy zastosować odpowiednią farmakoterapię skierowaną przeciwko drobnoustrojom wywołującym chorobę, na przykład antybiotyki w przypadku zakażenia bakteryjnego.
Jeśli infekcja dotyczy zęba, konieczne może być jego leczenie stomatologiczne. W większości przypadków stosowane jest także leczenie przeciwzapalne oraz przeciwbólowe, a czasami także zwiotczające mięśnie (np. benzodiazepiny).
Jeśli przyczyną szczękościsku jest dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego, zaleca się noszenie specjalnych szyn okluzyjnych przez co najmniej 8 godzin w ciągu dnia. Ich zadaniem jest poprawa funkcji stawu, zmniejszenie napięcia mięśniowego oraz działanie przeciwbólowe.
W sytuacji, gdy źródło problemów z otwieraniem jamy ustnej leży w stresie lub zaburzeniach lękowych, zaleca się przede wszystkim zmianę stylu życia oraz odpoczynek. Pomocne może być również zastosowanie nakładek na zęby, szczególnie u pacjentów z bruksizmem. W niektórych przypadkach konieczna może być także psychoterapia (także psychoterapia online).
Doskonałą metodą, która jest w stanie odblokować szczękościsk, jest fizjoterapia stomatologiczna. Polega ona na stymulacji mięśni stawów skroniowo-żuchwowych za pomocą różnych technik relaksacyjnych.
Rehabilitacja powoduje znaczne zmniejszenie skurczu mięśni, przywraca im prawidłową funkcję, zmniejsza uczucie bólu, a także realnie przyczynia się do minimalizowania ryzyka nawrotu szczękościsku. Dzięki temu jest w stanie w znacznym stopniu poprawić komfort życia pacjenta.
Jeśli szczękościsk ma charakter przewlekły, skuteczna może być iniekcja z toksyną botulinową, czyli botoksem. Wstrzyknięcie tej substancji leczniczej w odpowiednie miejsce przez wykwalifikowanego lekarza reguluje nadmierne napięcie mięśni w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego.
W efekcie są one rozluźnione i mniej bolesne. Zabieg jest małoinwazyjny, a jego skutki są widoczne przez kilka miesięcy.
W skrajnych przypadkach, które są oporne na leczenie, niezbędne może okazać się wykonanie zabiegu chirurgicznego, dzięki któremu pacjent będzie w stanie szerzej otwierać jamę ustną.
Jak odblokować szczękościsk po wyrywaniu ósemki?
Ekstrakcja zębów mądrości jest jedną z najczęstszych przyczyn pojawiania się szczękościsku. Jak sobie z tym radzić? Przyczyną trudności w otwieraniu jamy ustnej w tym przypadku jest stan zapalny wywołany usunięciem zęba. Dlatego też w pierwszej kolejności warto postawić na leki przeciwzapalne i przeciwbólowe.
To jednak nie wszystko. Doskonały efekt przynosi stosowanie ciepłych lub zimnych okładów. Warto także samodzielnie wykonywać delikatny masaż obolałej okolicy, co przyczyni się do relaksacji mięśni oraz zmniejszenia obrzęku.
Świetnym sposobem jest także wykonywanie delikatnych ćwiczeń w obrębie jamy ustnej – naprzemienne zamykanie i otwieranie ust wbrew oporowi oraz ruchy boczne w stawach skroniowo-żuchwowych.
Taki trening powinno się wykonywać przez około 5 minut kilka razy dziennie. Warto także pamiętać o diecie. Powinna być ona miękka i płynna, dzięki czemu staw nie jest nadmiernie eksploatowany, a dodatkowo ryzyko wystąpienia infekcji jest minimalizowane.
Aby odblokować szczękościsk po wyrywaniu ósemki warto również udać się do fizjoterapeuty stomatologicznego. Rehabilitacja jest w tym przypadku doskonałą metodą leczenia wspomagającego, dzięki któremu pacjent jest w stanie szybciej wrócić do normalnego funkcjonowania.
Umów się na diagnostykę i leczenie szczękościsku:
Tel: 503-733-127
ZOBACZ OPINIE O NAS W GOOGLE
Specjaliści KORE
Małgorzata Skubis – Redaktor medyczny
Studentka kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim Collegium Medicum w Krakowie. Zakochana w podróżowaniu, poznawaniu nowych ludzi, kultur i smaków. Otwarta na świat i nowe doświadczenia. Zawsze chętna do podjęcia kolejnych wyzwań.
Źródła:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK493203/
- https://www.mp.pl/pacjent/objawy/76141,szczekoscisk
- https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-ukladu-ruchu,szczekoscisk,artykul,1586053.html
Data publikacji: 16.05.2022
Data ostatniej aktualizacji: 04.07.2023
