Refluks pokarmowy, to choroba objawiająca się zarzucaniem treści żołądkowej do przełyku, a niekiedy również do jamy ustnej. Cofająca się zawartość żołądka ma odczyn kwasowy, ponieważ oprócz częściowo przetrawionego jedzenia zawiera kwas solny produkowany w żołądku. Powoduje to podrażnienie błony śluzowej przełyku, które odczuwamy jako pieczenie w okolicy mostka.
W Centrum KORE w Swarzędzu mamy duże doświadczenie w diagnostyce i leczeniu przewlekłego refluksu pokarmowego.
Refluks pokarmowy – jak radzić sobie z uciążliwą zgagą?
Większość ludzi chociaż raz w życiu doświadczyła nieprzyjemnego, pieczącego uczucia, które popularnie nazywa się zgagą.
Refluks jest niezwykle powszechnym problemem. Szacuje się, że nawet do 25% dorosłych Europejczyków zgłasza zgagę występującą 1-2 razy w tygodniu. Chorobie tej sprzyja zachodni styl życia, szczególnie ze względu na duży odsetek osób otyłych, które częściej mają objawy refluksu.
Refluks żołądka objawy
Oprócz znanego wszystkim pieczącego uczucia, choroba refluksowa może manifestować się również jako puste odbijanie, kwaśny posmak w jamie ustnej, bóle w górnej części brzucha. Niekiedy chorzy skarżą się również na przewlekły kaszel, czy też chrypkę, która spowodowana jest podrażnieniem okolicy gardła. Pacjenci opisują często pieczenie w gardle.
Objawy refluksu mogą niepokoić pacjentów, ponieważ ból za mostkiem jest często brany za objaw choroby serca. Dolegliwość może być również zauważona przez dentystę, ponieważ w części przypadków kwaśna treść cofa się aż do jamy ustnej i uszkadza szkliwo.
Refluks jest chorobą przewlekłą, oznacza to, że występuje z okresami zaostrzenia objawów, po których może nastąpić okres zupełnie bezobjawowy. Niestety nawet mimo stosowania leków objawy często wracają po pewnym czasie.
Jakie są przyczyny refluksu żołądka?
Najczęściej refluks jest spowodowany zaburzeniami w funkcjonowaniu bariery antyrefluksowej. Na końcu przełyku, zaraz przed wpustem żołądka, znajduje się mięsień zwany dolnym zwieraczem przełyku. Gdy spożywamy posiłek mięsień ten rozkurcza się pozwalając jedzeniu trafić do żołądka.
U zdrowego człowieka mięsień ten pozostaje w stanie skurczu pomiędzy posiłkami. U osób cierpiących na refluks dolny zwieracz przełyku nie funkcjonuje jednak prawidłowo, przez co połknięte jedzenie wraz z sokami trawiennymi może cofnąć się i powodować opisane objawy.
Zaburzenia funkcjonowania tego mięśnia nie biorą się znikąd. Nadmierna masa ciała powoduje zwiększone ciśnienie w żołądku, które sprawia, że dolny zwieracz przełyku ulega rozluźnieniu, a treść pokarmowa może się cofnąć. Podobna sytuacja ma miejsce w ciąży, kiedy rosnący płód uciska na organy wewnętrzne i zwiększa gradient ciśnienia pomiędzy żołądkiem, a przełykiem.
Choroba refluksowa może być również spowodowana zaburzeniami w opróżnianiu żołądka. Jeśli zjedzony pokarm nie jest przesuwany dalej, to gromadzi się w żołądku i może cofać się do przełyku.
Istotnym czynnikiem wpływającym na powstawanie choroby refluksowej są również niektóre substancje chemiczne powodujące rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku. Część z nich to substancje endogenne, powstające w organizmie.
Należą do nich przede wszystkim hormony np. progesteron charakterystyczny dla okresu ciąży lub cholecystokinina wydzielana po spożyciu tłustego posiłku. Podobne działanie wykazują również niektóre leki na depresję.
Dlaczego tak istotne jest leczenie refluksu?
Refluks może znacząco pogorszyć jakość życia pacjentów. Jeśli występuje często prowadzi do obniżonej aktywności fizycznej, co dodatkowo potęguje problem, ponieważ trudniej stracić nadmierne kilogramy przyczyniające się do nasilonych objawów. Pogorszenie jakości życia nie jest jedyną rzeczą, której należy się obawiać.
Długotrwałe występowanie refluksu prowadzi do poważnych powikłań, takich jak nadżerkowe zapalenie przełyku i przełyk Baretta. Powstałe nadżerki z czasem mogą ulec progresji do gruczolakoraka przełyku. Niektórym chorym zaleca się monitorowanie stanu zdrowia, często poprzez wykonywanie okresowych gastroskopii.
Refluks żołądkowo-przełykowy
Kiedy refluks możemy uznać za chorobę? Należy pamiętać o tym, że zarzucanie treści z żołądka do przełyku jest zjawiskiem normalnym w pewnych przypadkach, szczególnie po posiłku. O chorobie refluksowej mówimy dopiero wtedy, gdy dokuczliwe objawy pojawiają się raz/dwa razy w tygodniu lub gdy obecne są powikłania takie jak np. uszkodzenie błony śluzowej przełyku.
Aby lekarz zdiagnozował u nas chorobę refluksową przełyku wystarczą same objawy typowe takie jak zgaga. Zwykle zostaje wtedy wdrożone leczenie inhibitorami pompy protonowej, czyli lekami znanymi powszechnie pod takimi nazwami jak omeprazol, czy pantoprazol. Mają one zablokować wydzielanie kwasu solnego w żołądku i w ten sposób doprowadzić do złagodzenia objawów.
U ponad połowy chorych występuje najbardziej łagodna postać nienadżerkowa, w której nie ma obecnych uszkodzeń błony śluzowej przełyku. Niestety około 20% chorych ma zdecydowanie poważniejszą postać nadżerkową, w której błona śluzowa uległa uszkodzeniu i obecne są nadżerki lub owrzodzenia.
Refluks krtaniowo-gardłowy – czytaj więcej.
Jakie objawy powinny skłonić nas do szybkiej wizyty u specjalisty?
Niektóre objawy towarzyszące chorobie refluksowej powinny od razu wzbudzać nasz niepokój i skłonić do szybkiej wizyty u lekarza. Jeśli oprócz zgagi występuje dysfagia, czyli problemy z przełykaniem nie należy zwlekać z konsultacją.
Innymi objawami alarmującymi są: niezamierzona utrata masy ciała, silne bóle brzucha, wymioty utrzymujące się przez dłuższy czas i niedokrwistość (mogąca świadczyć o krwawieniu z układu pokarmowego). Wszystkie wymienione objawy wymagają dokładniejszej diagnostyki i mogą świadczyć o rozwijających się powikłaniach choroby refluksowej.
Leki na refluks
Chorobę refluksową przełyku można łagodzić za pomocą leków. Do najczęściej stosowanych należą inhibitory pompy protonowej, znane również pod nazwami pantoprazol lub omeprazol.
Działają one poprzez zmniejszenie wydzielania kwasu solnego w żołądku, dzięki czemu treść żołądka nie jest tak kwaśna i działa mniej drażniąco na błonę śluzową przełyku. Innymi często stosowanymi substancjami są leki zobojętniające, które mają działać alkalizująco.
Do tego typu leków należą dobrze znane wszystkim Rennie lub Manti.
Są one dostępne bez recepty, jednak nie należy stosować ich przewlekle bez konsultacji z lekarzem. U niektórych pacjentów z cięższymi objawami stosuje się również leki prokinetyczne, które wpływają na perystaltykę przewodu pokarmowego i w ten sposób chronią przed zwracaniem treści żołądkowej do przełyku
Jak wyleczyłem refluks?
Co jeśli objawy choroby już się pojawiły? Drogę do opanowania objawów choroby refluksowej świetnie obrazuje przypadek jednego z pacjentów.
Zaobserwował, że część produktów spożywczych nasila objawy, próbował więc dążyć do ich eliminacji metodą prób i błędów. Ostatecznie zdecydował się na wizytę u dietetyczki. Pomiary masy ciała wskazywały na otyłość, dlatego pierwszą interwencją było więc rozpisanie odpowiedniej diety, która miała pomóc w procesie chudnięcia.
Oprócz zmniejszenia liczby spożywanych kalorii pacjent dostał również wytyczne jakie produkty mogą nasilać objawy refluksu. Zalecona została również umiarkowana aktywność fizyczna. Specjalistka poleciła także spanie z głową lekko uniesioną np. poprzez podłożenie dwóch poduszek oraz zaprzestanie noszenia uciskającej odzieży.
Od znajomych pacjent usłyszał również o pozytywnym działaniu terapii wisceralnej na jego dolegliwości i umówił się do specjalisty. Objawy nie ustąpiły od razu, jednak połączenie leków, utrata kilku kilogramów oraz wdrożenie umiarkowanej aktywności fizycznej sprawiły, że zgaga pojawia się obecnie jedynie sporadycznie, szczególnie w sytuacji obfitego posiłku, a nie jak wcześniej każdego dnia.
Refluks leczenie – jak poradzić sobie z refluksem?
Podsumujmy krótko wszystkie zalecenia, które pozwalają złagodzić objawy choroby refluksowej, a tym samym uchronić od jej powikłań.
- Pierwszą pomocą w leczeniu choroby refluksowej są leki. Większość z nich zapisywana jest na receptę, a ich działanie opiera się na blokowaniu wydzielania kwasu solnego w żołądku. Pomocne mogą okazać się również leki zobojętniające, które neutralizują kwaśną treść i likwidują objawy. Są one dostępne bez recepty.
- Ważną rolę odgrywa przywrócenie prawidłowej masy ciała, jeśli pacjent zmaga się z nadwagą lub otyłością. Utrata nawet kilku kilogramów może zmniejszyć nasilenie objawów, ponieważ zmniejszy ciśnienie wewnątrzbrzuszne.
- Umiarkowana aktywność fizyczna ma udowodniony pozytywny wpływ na zmniejszenie nasilenia objawów choroby refluksowej przełyku. Warto wprowadzić do swojej codziennej rutyny spacery, nieobciążające treningi lub też zwiększyć spontaniczną aktywność fizyczną np. poprzez wybranie schodów zamiast windy.
- Uniesienie głowy o około 20cm może pomóc zredukować dolegliwości szczególnie nocą, ponieważ zapobiega cofaniu się treści pokarmowej z żołądka do przełyku.
- Rezygnacja z używek. Objawy refluksu są nasilane szczególnie przez mocną kawę i herbatę. Wskazana jest również rezygnacja z alkoholu i papierosów. Substancje te nie tylko podrażniają błonę śluzową żołądka powodując zwiększone wydzielanie kwasu solnego, ale również powodują rozluźnianie dolnego zwieracza przełyku.
Wprowadzenie zmian w swojej diecie:
- Jedzenie posiłków o niewielkiej objętości, ale częściej, nawet 5-6 razy dziennie.
- Spożywanie ostatniego posiłku 3h przed snem, aby zapobiec cofaniu się treści w nocy.
- Unikanie produktów zwiększających wydzielanie kwasu żołądkowego. Należą do nich między innymi kawa, alkohol.
- Spożywanie posiłków niskotłuszczowych, ponieważ tłuszcz powoduje wydzielanie substancji powodujących rozluźnianie dolnego zwieracza przełyku oraz opóźnia opróżnianie żołądka.
- Unikanie ostrych przypraw i niektórych produktów drażniących np. cebuli, czosnku, cytrusów, soków. Innymi nie zalecanymi produktami będą: czekolada, mięta, tłusty nabiał, warzywa strączkowe, pomidory, ciemne pieczywo bogate w błonnik, napoje gazowane.
- Wyeliminowanie produktów smażonych na rzecz produktów gotowanych na parze, duszonych, pieczonych bez dodatku tłuszczu.
Skorzystanie z pomocy fizjoterapeuty wisceralnego.
Fizjoterapeuta wisceralny może pomóc w zredukowaniu objawów refluksu na kilka sposobów. Przede wszystkim pracuje on z mięśniami żołądka, przełyku oraz przeponą. Wyrównanie napięcia w tym rejonie pozwala przywrócić prawidłową pracę dolnego zwieracza przełyku.
Fizjoterapeuta wisceralny pracuje również z autonomicznym układem nerwowym, który odpowiedzialny jest m.in za proces trawienia. Skorzystanie z usług takiego specjalisty pomoże przywrócić odpowiednie ciśnienie w jamach ciała, znormalizować napięcie i w ten sposób zredukować objawy choroby refluksowej.
Oto kilka sposobów, w jakie fizjoterapeuta może pomóc w leczeniu refluksu:
- Ćwiczenia mięśni brzucha: Ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha i poprawiające postawę ciała mogą pomóc zapobiegać refluksowi.
- Terapia manualna: Fizjoterapeuta może stosować techniki terapii manualnej, takie jak masaż i ucisk, w celu poprawy funkcjonowania przepony i złagodzenia objawów refluksu.
- Ćwiczenia oddechowe: Prawidłowe oddychanie może pomóc zapobiegać refluksowi i złagodzić objawy. Fizjoterapeuta może pomóc pacjentowi w opanowaniu prawidłowych technik oddychania.
- Zmiana nawyków żywieniowych: Fizjoterapeuta może doradzić pacjentowi w kwestii zmiany nawyków żywieniowych, takich jak unikanie pokarmów i napojów, które nasilają objawy refluksu.
Umów się na diagnostykę i leczenie refluksu:
Tel: 503-733-127
ZOBACZ OPINIE O NAS W GOOGLE
Specjaliści KORE
Źródła:
- Świdnicka-Siergiejko A., Marek T., Waśko-Czopnik D., Gąsiorowska A., Skrzydło-Radomańska B., Janiak M., Reguła J., Rydzewska G., Wallner G., Dąbrowski A.: Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w chorobie refluksowej przełyku. Konsensus Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii 2022. Med. Prakt., 2022; 6: 38–74 https://www.mp.pl/gastrologia/wytyczne/299487,postepowanie-diagnostyczno-terapeutyczne-w-chorobie-refluksowej-przelyku-konsensus-ptg-2022
- Szczeklik, A. Choroby wewnętrzne. (Medycyna Praktyczna, 2005).
- Grzymisławski, M Dietetyka kliniczna PZWL 2019
- Konturek, S Fizjologia Człowieka Edra Urban & Partner 2019
- Taraszewska A. Risk factors for gastroesophageal reflux disease symptoms related to lifestyle and diet. Rocz Panstw Zakl Hig. 2021;72(1):21-28. doi: 10.32394/rpzh.2021.0145. PMID: 33882662. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33882662/
Patrycja Kantor – redaktor medyczny
Zainteresowana szczególnie chorobami gastroenterologicznymi. Miłośniczka zdrowego stylu życia i psychologii. Obecnie studiuje Dietetykę w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Data publikacji: 18.10.2022
Data ostatniej aktualizacji: 07.05.2024
