Rozejście mięśnia prostego brzucha. Brzuch skrywa w sobie najwięcej tajemnic ze wszystkich części ciała. Tak jak w przypadku mózgu – nie odkryto jeszcze pełnego spektrum możliwości jego poszczególnych składowych, dlatego do dnia dzisiejszego stanowi zagadkę dla wielu naukowców.
Choroby objawiają się często właśnie w okolicy brzusznej, choć pierwotna przyczyna może być umiejscowiona zupełnie gdzie indziej. Najprostszym przykładem jest stres – w odpowiedzi na niego nie tylko wzrasta częstość pracy serca i oddechów, ale także odczuwa się charakterystyczne “ściskanie żołądka”.
Kolejny dowód potwierdzający tezę to zawał serca. Nierzadko objawia się on silnym bólem w nadbrzuszu z towarzyszącymi nudnościami. Natomiast wraz ze wzrostem ciśnienia śródczaszkowego (np: w wyniku urazu) pojawiają się wymioty.
To wszystko jasno pokazuje, że korelacje brzucha z innymi częściami ciała daleko wybiegają poza nasze możliwości wyobrażenia.
W Centrum KORE w Swarzędzu od wielu lat zajmujemy się problemem rozejścia mięśni brzucha zarówno u kobiet jak i u mężczyzn.
Za zatem jak uniknąć rozstępu mięśnia prostego brzucha?
Co chroni narządy?
Ciało człowieka jest tak skonstruowane, by wszystkie istotne narządy były schowane i odpowiednio zabezpieczone. Mózg ma od tego czaszkę, serce mostek, płuca żebra, a brzuch…no właśnie co, skoro kości tam nie ma?
Kości może rzeczywiście brak, jednak przez brzuch przebiegają pasma bardzo silnych i wytrzymałych mięśni. Ich automatyczny skurcz podczas drażnienia czy uderzenia skutecznie blokuje negatywny wpływ na narządy wewnętrzne.
Najbardziej wyróżniającym się mięśniem jest mięsień prosty brzucha, który jest położony symetrycznie po obu stronach linii pośrodkowej. Obie części są ze sobą połączone tzw. kresą białą. Mięsień jest nieco szerszy na górze, po czym łagodnie zwęża się ku dołowi. Sięga od kości łonowej aż do mostka i środkowych żeber.
Do funkcji mięśnia prostego brzucha należy przede wszystkim zginanie tułowia ku przodowi (działanie przeciwne do mięśnia prostownika grzbietu). Dzięki niemu możliwe jest np: wstanie z łóżka poprzez uniesienie górnej części tułowia podczas leżenia na plecach.
Mięsień ten działa również jako jeden z mięśni wydechowych. Jego skurcz podczas zginania tułowia powoduje opuszczenie żeber.
A co jeśli ochrona zawiedzie?
Niestety, mięsień jako miękka tkanka łączna – ma swoją ograniczoną wytrzymałość. Może bowiem ulec patologii jaką jest rozejście się mięśnia prostego brzucha. Wbrew pozorom sytuacja taka wcale nie należy do rzadkości. Kresa biała (na środku tułowia) ulega rozsunięciu i przerzedzeniu, w efekcie czego wyczuwalna jest “dziura” wynikająca z rozstąpienia się dwóch połówek mięśnia.
Rozejście może nastąpić w sposób częściowy lub całkowity. Schorzenie jest często wykrywane u kobiet podczas ciąży i po jej zakończeniu. Dzieje się tak, ponieważ macica rozciąga mięśnie brzucha, aby pomieścić rosnące dziecko. Jedno z badań wykazało, że aż 60% ciężarnych może doświadczyć rozejścia się mięśnia prostego.
Choroba nie jest jednak zarezerwowana wyłącznie dla płci pięknej. Może dotknąć każdego, w tym noworodki i mężczyzn. W niektórych przypadkach może to wynikać z nieprawidłowego podnoszenia dużych ciężarów lub wykonywania nadmiernych lub niebezpiecznych ćwiczeń brzucha.
Inne przyczyny są zupełnie prozaiczne i przypadkowe, a jeszcze inne powstają idiopatycznie (spontanicznie, o nieznanej etiologii). Zapraszamy do artykułu: Jak ujędrnić brzuch po ciąży?
Rozejście mięśnia prostego w ciąży… ale czy tylko wtedy?
Tak jak już zostało wspomniane – najczęściej dolegliwość ta jest spotykana u kobiet w ciąży. Kresę białą tworzą rozcięgna mięśnia poprzecznego brzucha, mięśni skośnych zewnętrznych i wewnętrznych, które wspólnie tworzą pochewkę.
Kresa jest zbudowana z silnych i wytrzymałych na rozciąganie włókien kolagenowych, ale mimo tego – podczas ciąży mogą ulec znacznemu wydłużeniu (zwłaszcza w 3 trymestrze).
Do tego procesu przyczyniają się również hormony. W okresie ciąży znacznie wzrasta stężenie m.in relaksyny i elastyny, które mają na celu rozluźnienie mięśni i więzadeł, umożliwienie łatwiejszego porodu, a także utrzymanie rozwijającego się dziecka.
Rozejście mięśni prostych brzucha stwierdza się u 27% ciężarnych w II i u 66% w III trymestrze. Nie jest to jednak jedyna grupa ryzyka. Rozejście może nastąpić również po porodzie i problem ten jest diagnozowany aż u 53% kobiet. Na szczęście zwykle mija samoistnie.
Już po samych ciężarnych można stwierdzić, że schorzenie nie jest rzadkie. Jeśli dodać do tego mężczyzn i osoby z grupy ryzyka, okazuje się, że może to spotkać każdego z nas! Prawdopodobieństwo wystąpienia rozejścia mięśni prostych rośnie w przypadku:
- mnogich ciąż – bliźniaki czy trojaczki potrzebują jeszcze więcej miejsca, dlatego kresa biała ulega znacznemu poszerzeniu,
- cukrzycy,
- otyłości – u osób z nadwagą ciśnienie wewnętrzne jest wyraźnie wyższe niż normalnie,
- dużej ilości wód płodowych,
- zbyt słabych lub zbyt silnych mięśni brzucha,
- kolejnych porodów – z każdym następnym porodem rośnie ryzyko rozejścia mięśni,
- pracy wymagającej dźwigania ciężkich przedmiotów,
- gdy kobieta zachodzi w ciążę w wieku powyżej 35 roku życia,
- dużej masy urodzeniowej dziecka,
- starszego wieku – wraz z mijającymi latami obniża się ilość kolagenu, co przyczynia się do spadku wytrzymałości kresy białej i łatwiejszych rozstępów mięśnia prostego brzucha.
Umów się na leczenie rozejścia mięśnia prostego brzucha:
Tel: 503-733-127
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
Jak objawia się rozejście mięśnia prostego?
Najczęściej pacjenci obawiają się, że rozejście kresy białej jest bolesne. Choć schorzenie nie wywołuje dolegliwości typowo urazowych, a u części osób jest zupełnie bezobjawowe – niestety niektórym może znacznie utrudnić życie.
Charakterystyczną cechą jest stożkowaty wygląd brzucha, który wyróżnia się zwłaszcza podczas leżenia i podnoszenia się (czyli w sytuacji, w której mięśnie brzucha się napinają). Mogą wystąpić również dodatkowe objawy w postaci:
- bólu dolnej części pleców,
- uczucia miękkości (galaretki) w okolicy pępka,
- osłabienia całej postawy,
- zaparć,
- wzdęć
- trudności w podnoszeniu ciężarów,
- bólu miednicy,
- bólu biodra,
- bólu krzyża,
- nietrzymania moczu podczas kichania czy kaszlu.
Profilaktyka – czy da się uniknąć rozejścia mięśnia prostego brzucha?
Istnieją pewne zasady, których trzymanie się pozwoli na zatrzymanie lub zapobieganie rozejściu się mięśnia prostego. Przede wszystkim należy unikać tradycyjnych brzuszków, przysiadów i desek po porodzie, dopóki rozejście samoistnie nie zniknie.
Kobiety często chcą w krótkim czasie po urodzeniu dziecka wrócić do normalnej aktywności i przywrócić swoją dawną sylwetkę – bez obaw, na to też będzie czas, a zbyt szybki powrót do aktywności fizycznej może mieć katastrofalne skutki i jedynie powiększyć rozejście mięśni brzucha.
Zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn – nie wskazane są bardzo intensywne i forsowne ćwiczenia, które mocno angażują mięśnie brzucha. Niesprzyjającym czynnikiem jest również podnoszenie lub przenoszenie ciężkich ładunków, dlatego warto unikać podobnych czynności i ograniczyć je wyłącznie do ostateczności.
Skuteczną metodą profilaktyczną jest również oklejanie brzucha specjalnymi taśmami, czyli popularny kinesiotaping. Jest to metoda, która nie tylko zabezpiecza przed wystąpieniem rozejścia mięśni, ale także znacznie przyspiesza proces leczenia i zapobiega powiększaniu się rozstępu.
Co jeszcze można zrobić, by rozstęp mięśnia nie wystąpił?
- wykonywać codziennie specjalne ćwiczenia terapeutyczne,
- unikać ćwiczeń, które zwiększają tłocznię brzuszną (w szczególności dźwigania – w razie potrzeby podnosić ciężary zawsze z napiętymi mięśniami brzucha),
- zrezygnować z aktywności angażujących mięśnie proste,
- unikać ćwiczeń na mięśnie skośne brzucha – ich przyczep stanowi kresa biała. Podczas wzmacniania i rozrostu mięśni włókna ulegają skróceniu, przez co będą “ciągnęły” kresę zwiększając jej szerokość.
- zmienić nawyki żywieniowe – stosować dietę lekkostrawną, dbać o regularność posiłków i unikać potraw wzdymających,
- wstawać z łóżka poprzez przekręcanie się na bok.
Rozstęp mięśnia prostego brzucha – diagnostyka
Z rozejściem się mięśnia prostego wiąże się bardzo często przepuklina kresy białej – i to właśnie z jej powodu pacjenci zgłaszają się do lekarzy, najczęściej rodzinnych, którzy następnie kierują ich do chirurgów w celu dalszej weryfikacji.
Badanie fizykalne
W gabinecie po przeprowadzonym wywiadzie, zebraniu najpotrzebniejszych informacji i postawieniu wstępnej diagnozy, lekarz musi rozróżnić czy powięź jest nienaruszona czy przerwana. Ma to kluczowe znaczenie w rozpoznaniu zarówno rozejścia mięśnia jak i przepukliny.
Dokładnie przeprowadzone badanie fizykalne to prosta i szybka metoda pozwalająca w 100% stwierdzić bądź wykluczyć rozejście mięśnia. Może być przeprowadzone wyłącznie u osób z prawidłową budową ciała. Znacznym ograniczeniem jest bowiem np: nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicy brzusznej lub ciąża.
W pozycji stojącej większość pacjentów nie wykazuje wyraźnych oznak przerwy między mięśniami. Jednak objawem zwiastującym i charakterystycznym dla dużej szczeliny jest zaokrąglony brzuch.
Chorzy często narzekają na utratę płaskiego brzucha, a kobiety skarżą się, że wyglądają lub czują się jak w ciąży, choć w niej nie są. U mężczyzn natomiast wyróżnia się zaokrąglony brzuch (przypominający tzw. brzuch piwny) pomimo wysokiej sprawności, intensywnych ćwiczeń i braku otyłości.
Najlepszym sposobem diagnozowania pacjenta z rozejściem mięśnia prostego jest położenie go na wznak, a następnie poproszenie go o wykonanie półprzysiadu lub podniesienia nogi. U pacjentów z rozejściem zademonstruje się wówczas gładkie wybrzuszenie w górnej linii środkowej (zwykle w kształcie piramidy).
Szczelina po rozejściu mięśnia może rozciągać się od wyrostka mieczykowatego i sięgać okolicy pod pępkiem zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, choć u ciężarnych zakres ten może być ograniczony do obszaru podbrzusza.
Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że współistnienie rozejścia mięśnia z przepukliną ściany brzucha również jest możliwe i wówczas lekarz zaproponuje leczenie chirurgiczne.
Jak samodzielnie sprawdzić rozejście mięśnia prostego brzucha?
- I test – w pozycji stojącej ustaw stopy na szerokość swoich bioder. Mięśnie brzucha całkowicie rozluźnij. Następne odchyl tułów łagodnie do tyłu i obserwuj czy w linii pośrodkowej pojawia się uwypuklenie w postaci stożka. Jeśli tak – warto skonsultować to z lekarzem w celu postawienia pewnej diagnozy. W pozycji stojącej i odchylonej możesz również położyć dłoń na brzuchu próbując wyczuć ile palców zmieści się między głowami mięśnia prostego.
- II test – tym razem test będzie przeprowadzony podczas leżenia na plecach. Nogi ugnij zarówno w stawach biodrowych, jak i kolanowych, a stopy ustaw wygodnie na podłożu. Palce dłoni połóż na brzuchu w linii pośrodkowej i skieruj prostopadle (od góry) do pępka. W tym celu najlepiej użyć środkowego i wskazującego palca. Po uniesieniu głowy wraz z barkami oceń czy Twoje palce wpadają w jamę ciała czy zostają wypchnięte w górę przez uwypuklający się stożek.
Diagnostyka obrazowa
Choć jest najdokładniejszym sposobem diagnozowania rozejścia mięśnia prostego, to jednak nie jest zbyt często wykorzystywana (ze względu na dużo prostsze metody).
Jednak w niektórych przypadkach nie można się bez niej obejść. Pozwala ukierunkować leczenie i pomaga w klasyfikacji schorzenia.
Diagnostyka obrazowa obejmuje zastosowanie ultrasonografii (USG), tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego. Schematy klasyfikacji dla rozejścia mięśnia prostego brzucha zostały stworzone na podstawie odległości między głowami mięśnia i lokalizacji wady.
| Lokalizacja w linii pośrodkowej brzucha | Maksymalna odległość między głowami mięśnia prostego |
| Wyrostek mieczykowaty | 1,5 cm |
| 3 cm powyżej pępka | 2,2 cm |
| 2 cm poniżej pępka | 1,6 cm |
Leczenie rozstępu mięśnia prostego brzucha
Wybór adekwatnej techniki terapeutycznej zależy przede wszystkim od złożoności schorzenia i jego zaawansowania. Na szczęście, w większości przypadków udaje się cofnąć rozejście bez operacji. Zabieg chirurgiczny wykonywany jest jedynie w ostateczności.
Pracownicy służby zdrowia zalecają w głównej mierze fizjoterapię i regularne ćwiczenia w domu. Dopiero gdy te zawiodą – specjaliści zastanawiają się nad innymi metodami terapii, w tym operacją.
Zwykle przeprowadza się ją gdy rozstępowi towarzyszy przepuklina lub gdy kobieta po ciąży chce poddać się tzw. plastyce brzucha polegającej na usunięciu fałdu skórno-tłuszczowego w środkowej i dolnej części brzucha oraz odpowiedniej modulacji mięśni.
W niektórych przypadkach dużą skuteczność wykazują również techniki endoskopowe lub laparoskopowe.
Rozejście mięśnia prostego brzucha – ćwiczenia
To najpopularniejsza metoda leczenia rozejścia mięśnia prostego brzucha przynosząca znaczną poprawę, a nawet całkowity zanik rozstępu mięśnia prostego. Ćwiczenia skupiają się na delikatnych ruchach angażujących mięśnie brzucha. Przed przystąpieniem do treningu pacjent musi się upewnić, że dane ćwiczenia są na pewno bezpieczne i nie pogorszą stanu mięśni.
Dlatego warto pracować z profesjonalistą fitness lub fizjoterapeutą, który ma doświadczenie z podobnymi schorzeniami. Specjaliści pomogą stworzyć odpowiedni plan leczenia i upewnią się, że ruchy są wykonywane prawidłowo, a przechodzenie do trudniejszych ćwiczeń odbywa się we właściwym czasie.
Co na początek?
Mogłoby się wydawać, że jest to czymś banalnym i automatycznym, jednak na początku fizjoterapeuta skupia się na tym, by pacjent utrzymywał prawidłową postawę ciała. Bez tego zamknięcie rozejścia będzie niemożliwe.
Dotyczy to zarówno kobiet po ciąży (które mają obniżoną stabilność kręgosłupa i miednicy), jak i mężczyzn – nadmierna lordoza lędźwiowa, słaby brzuch lub miednica ustawiona nieprawidłowo sprzyjają rozejściu mięśnia prostego i uniemożliwiają uzyskanie korzystnych efektów leczenia.
Dlatego nauka aktywnej postawy ciała stanowi fundament prawidłowej terapii. Polega ona na kontroli neutralnego ustawienia kręgosłupa i odpowiedniego napięcia mięśni. W tym celu prosi się pacjenta o przyjęcie pozycji siedzącej, rozstawienie kolan na szerokość bioder i ustawienie stóp równo na podłodze.
Z neutralnie ustawionym kręgosłupem, barkami rozluźnionymi i głową uniesioną łagodnie do góry chory musi lekko wciągnąć pępek w kierunku kręgosłupa w celu pobudzenia mięśnia poprzecznego.
Dalsze ćwiczenia
Po opanowaniu początkowych ćwiczeń – można przejść do nieco trudniejszych zadań. Pacjent proszony jest o położenie się na plecach z ugiętymi kolanami i wciąganie pępka. Ma to na celu napięcie mięśni brzucha i dna miednicy. Czynność ta powinna być wykonywana 10x po 10 minut około 2 razy dziennie.
Ćwiczenie można utrudnić poprzez uniesienie głowy z wydechem. Jeśli nie będzie to sprawiało większych problemów – po jakimś czasie można dołożyć do tego uniesienie barków i łopatek albo nóg (tak by kolana znalazły się nad miednicą). Tym razem ilość powtórzeń się zwiększa i powinna wynosić 20x 4 razy na dobę.
Kolejną propozycją jest ćwiczenie, które może być wykonywane jedynie gdy szerokość rozejścia nie przekracza 2 cm i nie powstaje charakterystyczny stożek podczas testów na rozstęp mięśnia. Polega na przyjęciu pozycji klęku podpartego i odrywaniu kolan od podłoża (na bardzo niewielką odległość). Ćwiczenie powinno trwać 30 sekund na każdą nogę po 3 serie.
Przy każdym ćwiczeniu należy sprawdzić (najlepiej przez wykwalifikowanego specjalistę) czy przypadkiem rozejście mięśnia prostego się nie powiększa. Jeśli tak – trzeba zmienić formę ćwiczeń.
Zabezpieczenie rozejścia mięśnia prostego
W tym celu zbliża się brzegi mięśni prostych w taki sposób, by znalazły się jak najbliżej siebie. Jest to możliwe poprzez położenie dłoni po obu stronach talii z rękami skrzyżowanymi i przyciąganie dłoni w kierunki pępka.
Kolejny sposób (w przypadku osoby z małą ilością tkanki tłuszczowej) to położenie dłoni na brzegach mięśni prostych i mechaniczne zbliżanie ich do siebie podczas wykonywania ćwiczeń.
Rozejście mięśnia prostego brzucha – fizjoterapia
Udanie się do fizjoterapeuty to najlepsze rozwiązanie podczas walki z rozejściem mięśnia prostego. Specjalista dobierze odpowiedni zestaw ćwiczeń i zindywidualizuje je do konkretnego pacjenta. Do stałego zestawu należą:
- ćwiczenia dna miednicy – skierowane głównie do kobiet w ciąży – pomagają w porodzie i zapobiegają szerszemu rozejściu się mięśnia,
- ćwiczenia świadomościowe – czyli takie, których celem jest przybliżenie istoty poszczególnych elementów w ciele człowieka i opisanie w jaki sposób można na nie wpływać.
- ćwiczenia wzmacniające mięśnie głębokie – początkowo delikatne i mało angażujące, a wraz z upływem czasu – bardziej wymagające.
Fizjoterapeuta może również zaproponować terapię manualną, która polega na prawidłowym ustawieniu struktur za pomocą dotyku i ucisku. Pomocny w leczeniu rozstępu mięśnia prostego brzucha jest też kinesiotaping. Choć należy tylko do technik wspomagających – znacznie skraca czas oczekiwania na efekty.
Najczęstsze pytania:
Jakie mogą być powikłania rozejścia mięśnia prostego brzucha?
Schorzenie nie należy do groźnych, jednak u niektórych osób może prowadzić do powikłań w postaci: zmniejszonej stabilności, bólu pleców i/lub miednicy, nieprawidłowej postawy, dysfunkcji dna miednicy, przepukliny (w skrajnych przypadkach).
Ile trwa leczenie?
Czas potrzebny do wyleczenia rozstępu zależy od stopnia oddzielenia głów mięśnia i tego, jak konsekwentnie są wykonywane ćwiczenia wzmacniające. Szacuje się, że samoistny powrót mięśni (np: po porodzie) zajmuje kilka tygodni. Proces ten można jednak przyspieszyć poprzez odpowiednie ćwiczenia i modyfikację stylu życia.
Czy wyleczone rozejście może pojawić się ponownie?
Tak. Ryzyko wystąpienia rozejścia mięśnia prostego wzrasta wraz z następnymi ciążami. Kresa biała zbudowana jest z włókien kolagenowych, które po pewnym czasie i wielokrotnym rozciąganiu mogą stracić swoją elastyczność. Powrót do pierwotnego kształtu z każdą ciążą będzie więc coraz trudniejszy.
Czy ćwiczenia należy zacząć od razu od diagnozy? Czy jest już za późno na leczenie?
Nigdy nie jest za późno na leczenie rozstępu mięśnia prostego brzucha. Dzięki odpowiednim ćwiczeniom możesz poprawić ustawienie mięśnia nawet po kilku latach od momentu rozejścia. Niektórzy pacjenci mogą sobie bowiem nawet nie zdawać sprawy z tego, że cierpią na taką dysfunkcję.
Umów się na leczenie rozejścia mięśnia prostego brzucha:
Tel: 503-733-127
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
OPINIE O NAS:
Specjaliści KORE
Bibliografia:
- “Prevalence and risk factors for diastasis recti abdominis: a review and proposal of a new anatomical variation” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8370915/
- “Diastasis Recti” https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22346-diastasis-recti
- “Diastasis Recti: What Is It, and How Is It Treated?” https://www.healthline.com/health/diastasis-recti
- “Diagnostic techniques for diastasis recti” https://link.springer.com/article/10.1007/s10029-021-02469-7
- “Management Strategies for Diastasis Recti” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6057788/
- Rozejście mięśnia prostego brzucha. Terapia kompleksowa. Dr. n. Med Małgorzata Jachacz – Łopata, Dr. n. Med Daniela Milka.
- https://upacjenta.pl/poradnik/rozejscie-miesnia-prostego-brzucha
Dagmara Porada – Redaktor medyczny
Studiuje Medycynę na kierunku lekarskim na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Copywriterka z 6-letnim stażem i lekkim piórem. Twórczyni wielu artykułów, opisów i blogów firmowych. Miłośniczka psów i dobrej książki.
Data publikacji: 11.07.2022
Data ostatniej aktualizacji: 05.07.2023
