Gęsia stopka lub nóżka to myląca nazwa, która ze stopami nic niema wspólnego i to zarówno gęsimi, jak i ludzkimi. Choroba związana jest ze stanem zapalnym w miejscu łączenia się końcówek mięśnia krawieckiego, smukłego i półścięgnistego. Wywołuje to ból, co utrudnia codziennie funkcjonowanie i znacznie ogranicza zakres ruchów.
Schorzenie dotyka w głównej mierze sportowców, jednak może zostać zdiagnozowane również u pracowników fizycznych i osób, które znacznie obciążają stawy kolanowe.
W Centrum KORE w Swarzędzu mamy duże doświadczenie kliniczne w leczeniu gęsiej stopki.
Co z tą gęsią stopką?
Pomysł nazwania zapalenia gęsią stopką jest oczywiście uzasadniony. Stan zapalny obejmuje fragment między kością piszczelową a trzema ścięgnami mięśni po wewnętrznej stronie kolana – krawieckiego, smukłego i półścięgnistego
Mięśnie wraz z kością tworzą delikatną tkankę ścięgnistą, a cały ten obraz przypomina gęsie palce z błoną między nimi. Oczywiście jest to forma bardzo uproszczona, w rzeczywistości struktury te są powiązane w skomplikowany sposób z innymi elementami układu ruchu, ale nie tylko – także naczyniami krwionośnymi i nerwami (głównie nerwem odpiszczelowym).
Gęsia stopka – anatomia
Połączenie przyczepów trzech ścięgien mięśni znajduje się po wewnętrznej (przyśrodkowej) stronie stawu kolanowego.
Zgodnie z wytycznymi, struktury tkanek miękkich w tej części kolana dzieli się na trzy warstwy.
Warstwa 1 – najbardziej powierzchowna, składa się z cienkiej powięzi podkolanowej, która jest strukturą obwodową otaczającą kolano.
Warstwa 2 – występuje w niej głównie powierzchowne więzadło poboczne, którego włókna łączą się z tylnym więzadłem skośnym, a także docierają do warstwy 3.
Warstwą 3 – najgłębsza. Składa się z torebki stawowej, która zawiera komponenty kostno-stawowe.
Przenosząc to na ścięgna gęsiej stopki możemy stwierdzić, że ścięgno mięśnia krawieckiego jest otoczone powięzią wywodzącej się z warstwy 1, natomiast ścięgna mięśnia smukłego i półścięgnistego są położone głębiej, między warstwą 1 a 2.
Umów się na leczenie w Swarzędzu:
Tel: 503-733-127
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
Rejestracja 10-18:00
OPINIE O NAS:
Gęsia stopka – przyczyny zapalenia
Zaburzenia związane z powstawaniem schorzenia gęsiej stopki można podzielić na cztery ogólne kategorie: przeciążeniowe, urazowe, o przyczynach jatrogennych oraz guzy i zmiany guzopodobne.
Przeciążenie
Tę przyczynę możemy podzielić na kilka podrodzajów.
Zapalenie
Stan zapalny obejmuje struktury ścięgien i kaletki (uchyłek błony maziowej na zewnątrz jamy stawowej).
Zapalenie kaletki jest głównie związane z dużym obciążeniem i wysiłkiem fizycznym. Dotyka więc w głównej mierze osoby aktywne, zazwyczaj biegaczy. Może jednak pojawić się również u osób borykających się z zapaleniem stawów, cukrzycą, otyłością i po urazach.
Rozpoznanie jest zwykle ustalane na podstawie charakterystycznego klinicznego objawu, którym jest ból zlokalizowany w okolicy kości piszczelowej, tuż pod kolanem. W niektórych przypadkach wywiad i symptomy są jednak niejasne. Wówczas wymagane jest zaawansowane badanie obrazowe.
Leczenie polega na maksymalnym ograniczeniu wszelkiej aktywności fizycznej. W uśmierzaniu bólu pomocne będą doustne leki przeciwzapalne (np: z grupy NLPZ).
W trudnych przypadkach, kiedy chory nie reaguje na zastosowane procedury, może być wymagana aspiracja zawartości kaletki i miejscowe wstrzyknięcie środków znieczulających lub kortykosteroidów.
Zespół tarcia tylno-przyśrodkowego
To stosunkowo nowa jednostka chorobowa, która stanowi jedną z wiarygodniejszych przyczyn bólu kolana od strony wewnętrznej. Schorzenie stwierdza się głównie u młodych i aktywnych osób.
Liczne badania potwierdziły, że zespół powodowany jest zwężeniem przestrzeni pomiędzy kłykciem tylno-przyśrodkowym kości udowej a ścięgnami mięśnia krawieckiego i/lub mięśnia smukłego. Sprawia ono, że kość i ścięgno ocierają się o siebie wywołując znaczny dyskomfort i ból.
“Snapping syndrome”, czyli trzaskające ścięgna
Rzadka przypadłość, która została stwierdzona tylko w kilku zarejestrowanych przypadkach. Wynika z uderzenia ścięgien półścięgnistego i smukłego o kłykieć piszczelowy przy kolanie. Może to doprowadzić nawet do pęknięcia włóknistej struktury ścięgien. Przerwanie ich ciągłości występuje najczęściej nad kłykciem kości piszczelowej, w tylno-przyśrodkowej części kolana.
Problemy pojawiają się podczas zginania i prostowania stawu (kiedy osiągnie on około 15°), pacjent odczuwa wówczas charakterystyczne przeskakiwanie struktur względem siebie i słyszy trzaski.
Chociaż dokładna etiologia pozostaje niejasna, autorzy wysunęli teorię, że stan ten jest wynikiem wrodzonych wad rozwojowych lub degradacji niektórych fragmentów ścięgna półścięgnistego.
Diagnostyka opiera się głównie na ultrasonografii (USG), która pozwala na bezinwazyjne potwierdzenie postawionej hipotezy.
Leczenie zazwyczaj kończy się na leczeniu zachowawczym, ponieważ reaguje na nie pozytywnie większość pacjentów. Niektórzy będą jednak potrzebowali interwencji chirurgicznej. Specjaliści albo uwalniają ścięgno, albo je zespalają, co prowadzi do znacznej minimalizacji późniejszej zachorowalności.
Urazy
Urazy, które dotykają wybiórczo struktur wchodzących w skład gęsiej stopki są rzadkie. Do takiej sytuacji dochodzi zwykle w przypadku mięśnia] krawieckiego (m. sartorius). Jest on bowiem predysponowany do kontuzji, ponieważ stanowi najdłuższy mięsień w ludzkim ciele, obejmuje aż dwa stawy i jest położony powierzchownie.
Jego lokalizacja blisko skóry stwarza również ryzyko tępego urazu, który może skutkować krwiakiem domięśniowym lub krwotokiem śródmiąższowym oraz uszkodzeniem pobliskich tkanek kostnych i miękkich.
Urazy mięśnia półścięgnistego również się zdarzają, jednak są zdecydowanie rzadsze. Notuje się je głównie u sportowców, którzy trenują na zaawansowanym poziomie mocno obciążając mięśnie i stawy – zwłaszcza kolanowe.
Takie urazy zwykle są trudne do wyleczenia. Dwoje naukowców o nazwiskach Cooper i Conway przeprowadzili badanie, w którym starali się udowodnić skuteczność leczenia zachowawczego w przypadku urazów struktur gęsiej skórki. Okazało się, że leczenie zakończyło się niepowodzeniem aż u 42% pacjentów ze stwierdzonym częściowym naderwaniem ścięgna półścięgnistego.
Niekiedy dochodzi do całkowitego zerwania ścięgien, głównie w przypadku bardzo silnego urazu (np: zwichnięcie kolana), w wyniku którego jednocześnie zrywa się wiele więzadeł.
Podstawą leczenia jest tu oczywiście właściwe ustawienie i stabilizacja struktur kolana przez ortopedę, a następnie długa rehabilitacja.
Przyczyny jatrogenne zespołu gęsiej stopki
Jatrogenię w skrócie można nazwać błędami personelu medycznego. Nie wszystko da się bowiem przewidzieć, niekiedy urazów podczas zabiegów nie jest się w stanie uniknąć, a niektóre sprawy mogą być zwyczajnie pominięte lub zapomniane. Jeśli błędy te wywołają wyraźny, negatywny wpływ na pacjenta i sprawią, że pojawią się komplikacje lub jakiekolwiek zaburzenia – nazywa się je przyczynami jatrogennymi.
Operacje, rekonstrukcje czy jakiekolwiek inne oddziaływanie mają niebagatelny wpływ na strukturę ścięgien. Co prawda, tkanki te mają możliwości regeneracyjne, jednak każda interwencja będzie się wiązała ze zmianą w budowie anatomicznej i histologicznej.
Choć w badaniach obrazowych (np; USG) nie obserwuje się patologicznych cech, to podczas dokładnej analizy pod mikroskopem często stwierdza się ogniskowe blizny, nieregularnie rozmieszczony kolagen czy zwiększone tworzenie się naczyń włosowatych.
Inne powikłania obejmują m.in śródoperacyjne zerwanie lub uszkodzenie otaczających struktur, takich jak więzadło poboczne piszczelowe czy nerw odpiszczelowy.
Guzy lub zmiany guzopodobne
W sąsiedztwie struktur wchodzących w skład gęsiej stopki występują różnorodne guzy i zmiany guzopodobne. Tzw. guz olbrzymiokomórkowy pochewki ścięgna jest stosunkowo powszechnie występującym, łagodnym guzem tkanek miękkich wywodzącym się z błony maziowej.
Guz ten często pojawia się w obrębie nadgarstka i dłoni, ale może występować w sąsiedztwie dowolnego ścięgna, w tym ścięgien gęsiej stopki uciskając i uszkadzając je.
Kolejną przyczyną gęsiej stopki jest dna moczanowa. Choroba ta charakteryzuje się odkładaniem kryształków kwasu moczowego w stawach, co wywołuje stan zapalny i ból. Dna jest kojarzona z zapaleniem w obrębie kaletek w przedniej części kolana lub wyrostka łokciowego, jednak w niektórych przypadkach może stać się przyczyną objawowego zapalenia gęsiej stopki.
Złogi kryształów można wówczas zaobserwować głównie w chrząstkach, jednak niekiedy odkładają się również w strukturach torebki stawowej, ścięgnach czy więzadłach.
Objawy gęsiej stopki
Wszelkie urazy dotyczące gęsiej stopki wywołują miejscowy stan zapalny, co jest głównym powodem większości dolegliwości. Powoduje on bowiem wyrzut mieszanki substancji, które zwiększają przepuszczalność naczyń krwionośnych prowadząc do obrzęku, zmniejszają próg bólowy, przez co następuje nadwrażliwość na dotyk i inne bodźce oraz zwiększają napięcie mięśni.
Do typowych objawów gęsiej stopki należą:
- ból kolana po wewnętrznej stronie podczas aktywności fizycznej
- obrzęk
- ból pod kolanem
- nadmiernie napięte mięśnie
- nocne dolegliwości bólowe
- sztywność stawu (zwłaszcza w godzinach porannych, po przebudzeniu) trwająca ponad godzinę
- dyskomfort i ból podczas zginania lub prostowania stawu kolanowego (wstawanie, wsiadanie do samochodu czy poruszanie się po schodach).
Gęsia stopka – leczenie
Wybór odpowiedniej formy leczenia gęsiej stopki zależy przede wszystkim od stanu chorego, rodzaju patologii w obrębie struktur gęsiej stopki oraz przyczyny, która do niej doprowadziła. Na szczęście, w większości przypadków leczenie operacyjne nie jest konieczne.
Zapalenie gęsiej stopki dotyka w głównej mierze sportowców i osób obciążających stawy kolanowe, dlatego po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu i postawieniu wstępnej diagnozy – lekarz zaleci zmodyfikowanie programu treningowego i maksymalne oszczędzanie stawu, przynajmniej przez jakiś czas. Ma to na celu zminimalizowanie ryzyka nawracania stanu zapalnego. Odpoczynek sprawi, że struktury szybciej się zregenerują, a proces degradacji nie będzie się powiększał.
Ból często stanowi problem w nocy, co wybudza pacjenta i powoduje zmęczenie w czasie dnia. Pomocne w tym przypadku jest spanie z poduszką między kolanami, co zmniejsza nacisk i relaksuje struktury położone po przyśrodkowej stronie uda.
Przydatne będą również zimne okłady z użyciem lodu. Nakładanie lodu w regularnych odstępach czasu trzy lub cztery razy dziennie po 20 minut przynosi wyraźną ulgę w bólu, zmniejszenie obrzęku i ustąpienie stanu zapalnego.
Kolejnym punktem na liście są leki z grupy NLPZ, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne (takie jak aspiryna, ibuprofen czy naproksen). Łagodzą dolegliwości bólowe i zmniejszają destrukcyjny wpływ substancji prozapalnych.
Można również stosować miejscowe NLPZ, takie jak dostępny bez recepty żel z substancją czynną o nazwie diklofenak. W przypadku silnego bólu lub poważnego zapalenia proponowana jest również terapia lekami sterydowymi.
Jeśli powyższe metody zawiodą, specjalista zwykle proponuje miejscowe zastrzyki. Wprowadzenie do kaletki roztworu środka znieczulającego i sterydu sprawia, że efekty są widoczne szybko i w krótkim czasie przynoszą dużą ulgę pacjentowi.
Po poradzeniu sobie z zapaleniem, można przejść do rehabilitacji i ćwiczeń fizjoterapeutycznych, jednak jest to możliwe wyłącznie wtedy, gdy stan zapalny jest całkowicie zniwelowany. W przeciwnym wypadku mogłoby dojść do jeszcze większego uszkodzenia elementów gęsiej stopki.
Fizjoterapia w leczeniu gęsiej stopki
Bez niej się nie obejdzie. Istnieje szereg rozmaitych metod terapii manualnej i zabiegów fizykalnych, które doskonale radzą sobie z problemem gęsiej stopki, jednak muszą być one wspomagane pracą własną pacjenta. Mobilizacja, motywacja i samodyscyplina są więc w tym przypadku kluczowe.
Ćwiczenia na gęsią stopkę
Wykonuje się je po ustąpieniu stanu zapalnego stopniowo zwiększając ich trudność, złożoność i dopasowując do konkretnego pacjenta (należy wziąć pod uwagę jego możliwości, wiek, siłę, stan fizyczny i przyczynę jaka wywołała zapalenie gęsiej stopki). Mają na celu wzmocnienie mięśni uda oraz przywrócenie dawnej sprawności i stabilności w stawie kolanowym.
Ćwiczenie nr 1 — w pozycji leżącej zegnij zdrową nogę w stawie kolanowym w celu zwiększenia stabilizacji. Zahacz o stopę chorej kończyny rozciągliwy materiał (może to być specjalistyczna taśma, ale także ręcznik, chusta czy szalik), złap oba jego końce w ręce i podnieś nogę do około 90 stopni bez prostowania jej w stawie. Ciągnij symetrycznie taśmę i nie przerywaj aż do momentu, w którym poczujesz mocne rozciąganie. Wytrzymaj w tej pozycji 30 sekund, opuść nogę i powtórz całe ćwiczenie trzykrotnie.
Ćwiczenie nr 2 – pozycja przypomina siad turecki, jednak stopy dotykają się nawzajem. Pilnując tego, by kręgosłup był wyprostowany, pogłęb siad dociskając delikatnie kolana w stronę podłogi. Możesz sobie pomóc dłońmi. Wytrzymaj 30 sekund i powtórz ćwiczenie trzy razy.
Ćwiczenie nr 3 – połóż się na chorym boku mając wyprostowane kończyny dolne. Następnie zegnij zdrową nogę w stawie kolanowym i przenieś ją do przodu, by zarówno kolano, jak i łydka dotykały podłoża. Chora noga powinna być delikatnie zrotowana do środka (by kolano skierowało się nieco do góry). Następnie powoli unieś bolącą kończynę do góry i w takim samym tempie ją opuść. Powtórz ćwiczenie dziesięć razy w celu rozciągnięcia struktur znajdujących się przyśrodkowo. Taki cykl powinien być powtórzony trzy razy.
Ćwiczenie nr 4 – klęknij na chorym kolanie, drugie zegnij do pozycji 90 stopni i powoli podwiń miednicę aż poczujesz rozciąganie po przeciwnej stronie uda. Utrzymaj tę pozycję przez 30 sekund, następnie rozluźnij się i powtórz całość.
Ćwiczenie nr 5 – usiądź w rozkroku, pamiętaj by kręgosłup był cały czas wyprostowany (zwłaszcza odcinek lędźwiowy) i łagodnie pochyl się do przodu. Wytrzymaj w tej pozycji 30 sekund i powtórz całość trzykrotnie.
Laseroterapia wysokoenergetyczna HIL
To nowoczesna metoda, która odnajduje zastosowanie w coraz to liczniejszych schorzeniach. Nie inaczej jest w przypadku gęsiej stopki. Laseroterapia wspomaga mikrokrążenie, poprawia odprowadzanie produktów przemiany materii, aktywuje metabolizm wewnątrzkomórkowy oraz przyspiesza regenerację i gojenie tkanek.
Krioterapia
Czyli inaczej “leczenie zimnem”. To coraz chętniej wykorzystywana technika pozwalająca w znaczny i szybki sposób poradzić sobie z dolegliwościami bólowymi, zmniejszyć stan zapalny i obrzęki.
Specjalista przykłada do bolącego miejsca specjalne urządzenie z krioaplikatorem, który zostaje umieszczony kilkanaście centymetrów od struktur gęsiej stopki. Schłodzenie następuje poprzez wykorzystanie lodu, wody lub ciekłego azotu.
Zimno wywołuje fizjologiczną reakcję w postaci nagłego obkurczenia naczyń krwionośnych, co zmniejsza przesącz i zmniejsza obrzęki. Co więcej, spowolnione zostają procesy przemian materii zapobiegając szerzeniu się destrukcji ścięgien.
Po odstawieniu aparatu następuje rozszerzenie naczyń zwiększając miejscowy przepływ krwi. Z krwią dostarczane są liczne składniki odżywcze oraz tlen, które pobudzają tkanki do regeneracji. Napięcie nerwowe oraz przewodnictwo bólowe zostają zredukowane.
Fala uderzeniowa
Terapia falą uderzeniową stała się ostatnimi czasy bardzo popularna. Nie bez przyczyny! Dzięki niej można uzyskać widoczny efekt i poprawę nie tylko zdrowia, ale także jakości życia. Jako, że fala ciśnienia zatrzymuje się na pograniczu tkanek miękkich i kości (ze względu na fakt, że kość stanowi duży opór), tam też się kumuluje.
Dlatego największe efekty można zaobserwować w tkankach przykostnych (np: regeneracja zachodząca w ścięgnach).
Najważniejszym efektem zabiegu jest działanie przeciwbólowe. Jest ono związane z dwoma procesami:
- Wzrostem przepływu krwi – fala uderzeniowa stymuluje angiogenezę (czyli wzrost, odnowę i regenerację naczyń krwionośnych), przez co tkanki są lepiej ukrwione i więcej substancji odżywczych do nich dociera.
-
Zmniejszeniem stanu zapalnego
Taping
Inna nazwa to plastrowanie, czyli popularna technika polegająca na przyklejaniu specjalnych plastrów na skórę. Taśmy różnią się ze względu na długość i ułożenie. Ma to na celu odpowiednie ustawienie stawów, mięśni i sprowokowanie ich do poruszania się w konkretnym kierunku.
Plastrowanie jest często wykorzystywane w leczeniu kontuzji sportowców. Co prawda nie powodują bezpośredniej regeneracji tkanek, jednak pomagają zachować prawidłowy schemat poruszania się oraz zapewniają stabilizację struktur okołostawowych, mięśni, więzadeł, ścięgien i innych tkanek. Działają również przeciwobrzękowo.
Umów się na leczenie w Swarzędzu:
Tel: 503-733-127
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
Rejestracja 10-18:00
OPINIE O NAS:
Specjaliści KORE
Dagmara Porada – Redaktor medyczny
Studiuje Medycynę na kierunku lekarskim na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Copywriterka z 6-letnim stażem i lekkim piórem. Twórczyni wielu artykułów, opisów i blogów firmowych. Miłośniczka psów i dobrej książki.
Bibliografia:
- “Pes Anserinus: Anatomy and Pathology of Native and Harvested Tendons” https://www.ajronline.org/doi/10.2214/AJR.19.21315#
- “Snapping Knee Syndrome of the Medial Hamstrings”, Nicole M Protzman, Sean B Conkle, Michael F Busch https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26488792/
- “Pes anserinus”, Dr Daniel J Bell https://radiopaedia.org/articles/pes-anserinus
- “Gęsia stopka: charakterystyka i urazy” Ewelina Hen, https://www.medonet.pl/zdrowie,gesia-stopka–charakterystyka-i-urazy,artykul,1735201.html#gesia-stopa-anatomia
- “Pes Anserine (Knee Tendon) Bursitis” https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/pes-anserine-knee-tendon-bursitis
- “Co to jest magnetoterapia?” https://www.medonet.pl/zdrowie,magnetoterapia—opis–zastosowanie–efekty–przeciwwskazania,artykul,1729849.html
Data publikacji: 12.10.2022
Data ostatniej aktualizacji: 05.07.2023
