Dokładny mechanizm powstawania Zespołu Jelita Drażliwego nie jest dobrze znany, a wymienione wcześniej czynniki ryzyka są trudne lub niemożliwe do wyeliminowania. Leczenie IBS jest więc nakierowane na redukcję objawów choroby.
W przypadku biegunek stosuje się leki takie jak loperamid (popularny stoperan), które mają zmniejszyć częstotliwość oddawanych stolców. Z bólami brzucha pacjenci radzą sobie za pomocą leków rozkurczowych, natomiast w przypadku występowania zaparć stosuje się preparaty błonnika rozpuszczalnego. Dostępna farmakoterapia nie powoduje wyleczenia choroby, dlatego niezwykłe istotna jest modyfikacja stylu życia, która wpłynie na zmniejszenie częstości i intensywności objawów.
Dieta lowFODMAP
Dieta lowFODMAPJedną z najskuteczniejszych interwencji jakie można zalecić w Zespole Jelita Drażliwego jest dieta lowFODMAP. Opiera się ona na założeniu, że niektóre składniki obecne w pożywieniu są szybko fermentowane przez bakterie jelitowe, co prowadzi do powstawania dużej ilości gazów, które powodują dolegliwości bólowe. Wykluczenie z diety tych substancji powoduje zmniejszenie objawów i poprawę jakości życia pacjentów.
Niestety jest to interwencja wymagająca dużych restrykcji, co sprawia, że niewłaściwie stosowana niesie za sobą ryzyko niedoborów pokarmowych. Jej utrzymanie może okazać się dużym wyzwaniem dla pacjentów, ponieważ wiele produktów uznawanych jako „podstawowe” musi być wykluczonych z codziennego jadłospisu.
Dietę lowFODMAP przeprowadzą się w trzech etapach. Etap pierwszy zakłada wykluczenie z jadłospisu produktów, które zawierają duże ilości szybko fermentujących węglowodanów oraz polioli. Do substancji tych zaliczać będziemy fruktozę, laktozę, fruktooligosacharydy (FOS), galaktooligosacharydy (GOS) oraz alkohole wielowodorotlenowe, takie jak sorbitol czy mannitol. Są one powszechnie obecne w żywności, a ich źródła pokarmowe przedstawia poniższa tabelka. 4
|
Produkty o wysokiej zawartości FODMAPs |
|||
|
Laktoza |
Fruktoza |
Fruktooligosacharydy/ |
Poliole |
|
§ Mleko § Ser twarogowy § Serki kanapkowe § Jogurty § Lody § Śmietana
|
§ Arbuz § Wiśnia § Mango § Jabłko § Gruszki § Karczochy § Szparagi § Groszek § Soki owocowe § Puszkowane owoce § Miód § Produkty słodzone syropem glukozowo-fruktozowym |
§ Cebula § Czosnek § Produkty zbożowe np.makaron, kasza, chleb (pszenny i żytni) § Nasiona roślin strączkowych § Brzoskwinie § Arbuzy
|
§ Grzyby § Nektarynki § Porzeczki § Guszki § Morele § Śliwki § Arbuz § Kalafior § Słodziki takie jak ksylitol, mannitol
|
LowFODMAP – faza restrykcji
Lista produktów, które należy wykluczyć z diety jest bardzo długa, a ograniczenia trudne do realizacji. Ta faza diety jest jednak przejściowa i służy wyciszeniu objawów choroby. Należy utrzymywać ją przez około 4-6 tygodni, do momentu, kiedy osiągnięta zostanie zauważalna poprawa.
W tym okresie jadłospis oparty jest na produktach o niskiej zawartości FODMAPs. Należą do nich nabiał bezlaktozowy, twarde sery, ryż, makaron ryżowy, mąka kukurydziana (i wszystkie wyroby z niej sporządzone), quinoa, mięso, jajka, warzywa takie jak pomidor, dynia, a także cytrusy, kiwi i banany.
LowFODMAP – faza testowania tolerancji
Jeśli faza restrykcji przyniosła zamierzony efekt, można przejść do kolejnego etapu polegającego na powolnym wprowadzaniu wykluczanych wcześniej produktów i obserwowaniu ich tolerancji. Szybko fermentujące węglowodany wprowadza się do jadłospisu pojedynczo, w kilkutygodniowych odstępach.
Obserwacja objawów pozwala stwierdzić, które z FODMAPs są nietolerowane przez pacjenta i czy istnieje ilość, która nie wywoła objawów. Ostatni etap tego postępowania dietetycznego opiera się właśnie na personalizacji diety. Produkty, które nie zwiększają dyskomfortu mogą zostać wprowadzone do diety na stałe, a te, które wywołują objawy, są z niej permanentnie wykluczane. Stworzone na tym etapie personalne zalecenia są już zdecydowanie łagodniejsze i mają umożliwić skomponowanie urozmaiconego, pełnowartościowego jadłospisu.
Najczęściej popełniane błędy w stosowaniu diety lowFODMAP
Częstym błędem pacjentów stosujących dietę lowFODMAP jest niewychodzenie z fazy restrykcji pokarmowych. Pierwszy etap pozwala skutecznie zredukować objawy, co zachęca do jego dalszego stosowania. Nie jest to jednak korzystne dla zdrowia. Etap testowania tolerancji jest niezwykle istotny i pozwala stwierdzić, które restrykcje są niepotrzebne.
Nie ma jednego schematu, którym należy się kierować. Niektórzy po fazie restrykcji będą w stanie włączyć ponownie do jadłospisu większość produktów i nie spowoduje to nasilenia dolegliwości. Inni będą odczuwać dolegliwości już po spożyciu niewielkich ilości FODMAPs. Kluczem jest personalizacja diety i stworzenie jak najbardziej urozmaiconego jadłospisu, który będzie możliwy do przestrzegania.
Fizjoterapia wisceralna w leczeniu zespołu jelita drażliwego
Fizjoterapia manualna to alternatywna forma terapii, która może przynieść pewną ulgę w objawach pacjentów z Zespołem Jelita Drażliwego. Poprzez różnego rodzaju techniki manualne można oddziaływać na poszczególne grupy mięśniowe, układ oddechowy, układ nerwowy oraz układ krążenia, co wpływa na funkcjonowanie narządów wewnętrznych, w tym jelit.
Dokładny mechanizm stojący za skutecznością tego typu interwencji nie został jeszcze poznany. Z badań wynika jednak, że zastosowanie terapii wisceralnej redukuje ból brzucha, biegunki, zaparcia i przyczynia się do poprawy jakości życia chorych. Plusem jest również fakt, że ten rodzaj interwencji nie niesie za sobą żadnych poważnych skutków ubocznych.5,6
Umów się na diagnostykę i leczenie zespołu jelita drażliwego:
Tel: 503-733-127
ZOBACZ OPINIE O NAS W GOOGLE
Specjaliści KORE
Źródła:
-
Szczeklik, A. Choroby wewnętrzne. (Medycyna Praktyczna, 2005).
-
Adrych, K. Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych. Forum Med. Rodz. 12, 224–233 (2018).
-
Nehring, P., Mrozikiewicz-Rakowska, B., Krasnodȩbski, P. & Karnafel, W. Zespół jelita drażliwego – Nowe spojrzenie na etiopatogenezȩ. Prz. Gastroenterol. 6, 17–22 (2011).
-
Jarocka-Cyrta, E. & Przybyłowicz, K. E. Rola FODMAP w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego Część 2 . Dieta z ograniczeniem FODMAP . następstwa. Stand. Med. 12, 89–94 (2015).
-
Müller, A., Franke, H., Resch, K. L. & Fryer, G. Effectiveness of osteopathic manipulative therapy for managing symptoms of irritable bowel syndrome: A systematic review. J. Am. Osteopath. Assoc. 114, 470–479 (2014).
-
Andrijuk, U., Fizjoterapeuta, L. & Batkiewicz, A. W. Manualna terapia wisceralna. Rehabil. Prakt. 1, 43–47 (2016).
Patrycja Kantor – redaktor medyczny
Zainteresowana szczególnie chorobami gastroenterologicznymi. Miłośniczka zdrowego stylu życia i psychologii. Obecnie studiuje Dietetykję na Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Data publikacji: 13.07.2022
Data ostatniej aktualizacji: 03.12.2022
