Migrena to przewlekłe i nawracające bóle głowy, często występują jednostronnie. Częściej dotyka kobiet. Silnym bólom skroni okolicy mogą towarzyszyć też nudności i zwiększona wrażliwość na bodźce zewnętrzne takie jak światło czy dźwięki. Choroba dotyczy przede wszystkim ludzi młodych, wraz z wiekiem zmniejsza się również liczba ataków migreny.
Gdy już ona u nas wystąpi szukamy jakie tabletki na migrenę będą skuteczne. Podczas napadów możemy sięgnąć po środki przeciwbólowe sprzedawane bez recepty lub po przepisywane przez lekarza tabletki na migrenę na receptę, przerywające napad tzw. tryptany.
Dodatkową ulgę często przynosi położenie się w cichym i ciemnym miejscu oraz okład na głowę.
W Centrum KORE w Swarzędzu koło Poznania mamy duże doświadczenie kliniczne w diagnostyce i leczeniu migrenowych bólów głowy.
Z artykułu dowiesz się:
Rodzaje migreny
Wyróżniamy dwa typy migren:
- bez aury
- z aurą
Najbardziej powszechna jest migrena bez aury, charakteryzuje się narastającym bólem głowy, trwającym od 4 do nawet 72 godzin. Dodatkowo chory może odczuwać nudności, a nawet wymiotować. Pojawia się też światłowstręt i nadwrażliwość na dźwięki. Ból narasta podczas wykonywania codziennych czynności, co utrudnia normalne funkcjonowanie.
Rzadziej występuje migrena z aurą. Aurą nazywamy objawy neurologiczne zwiastujące pojawienie się migreny, np.: zaburzenia czucia, pogorszenie widzenia czy zaburzenia mowy. Atak wygląda już, jednak tak samo jak przy migrenie bez aury.
Przy diagnozie należy wykluczyć inne zespoły bólów głowy:
- ból klasterowy – jednostronny, bardzo silny piekący lub świdrujący ból głowy trwający od 30 min do 4 godzin
- napięciowy ból głowy – tępy obustronny ból o umiarkowanym nasileniu, poprawę pacjent zauważa po podaniu leków przeciwdepresyjnych z grupy amitryptyliny
- ból głowy wywołany przez leki – tępy, ściskający i rozlany; nasila się przy obciążeniu psychicznym
Przyczyny migreny
Przyczyna migreny składa się z wielu czynników. W większości przypadków stwierdza się dziedziczność tego schorzenia. Duży wpływ na jej występowanie mają również czynniki środowiskowe.
Czynnikami wyzwalającymi atak mogą być: stres, spożywanie alkoholu, wahania hormonalne (szczególnie dotyczy to kobiet na początku menstruacji) oraz spożywanie produktów bogatych w tyraminę (czekolada, ser żółty).
Dochodzi wtedy do pobudzenia neuronów pnia mózgu w jądrach szwu, miejsca sinawego i istoty szarej okolicy przywodociągowej. Skutkuje to pobudzeniem receptorów serotoninergicznych 5- HT1B i 5-HT1D.
Następstwem tego jest zwężenie naczyń krwionośnych wewnątrzczaszkowych, które wcześniej zostały rozszerzone w trakcie napadu. Wydzielają się również mediatory zapalne np. prostaglandyny.
Leki na migrenę bez recepty
Najczęściej stosowanymi tabletkami na ból głowy migrenowy dostępnymi bez recepty są:
- kwas acetylosalicylowy
- ibuprofen
- paracetamol
- diklofenak
Łatwa dostępność leków przekłada się też na możliwość szybkiego zareagowania w razie wystąpienia migreny.
Kwas acetylosalicylowy – hamuje on aktywność cyklooksygenazy, co blokuje powstanie wcześniej wspomnianych mediatorów zapalnych – prostaglandyn z lipidów, występujących w błonach komórkowych. Znajdziemy go w preparatach, takich jak: Aspiryn, Polopiryna.
Ibuprofen – mechanizm działania ma, taki sam jak kwas acetylosalicylowy, ponieważ również należy do kategorii NLPZ – czyli niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Jest on lepiej tolerowany niż substancja, wspomina wyżej. Zawierają go preparaty: Nurofen, Ibuprom.
Diklofenak – również reprezentuje grupę NLPZ, jednak dodatkowo przypisuje mu się właściwości hamowania aktywności lipooksygenazy, przekłada się to na zahamowanie kolejnych czynników prozapalnych – leukotrienów.
Działanie przeciwbólowe jest dłuższe i mocniejsze niż kwasu acetylosalicylowego. Zawiera go preparat Voltaren Activ Forte.
Paracetamol – w przeciwieństwie do leków wyżej, nie ma on działania przeciwzapalnego. Nie hamuje on aktywności cyklooksygenazy na obwodzie. Działa on w ośrodkowym układzie nerwowym, tam, blokując syntezę prostaglandyn w mózgu i rdzeniu kręgowym.
Preparaty to: Apap, Paracetamol Hasco.
Jednak należy pamiętać, że każda substancja ma swoje skutki uboczne. NLPZ w skutek zmniejszania ilości prostaglandyn, które pełnią funkcję ochronną dla błony śluzowej żołądka, czy dwunastnicy, mogą spowodować owrzodzenia i krwawienia z tych narządów.
Ten sam mechanizm może być też przyczyną zaburzeń czynności nerek. Paracetamol, natomiast może działać toksycznie na wątrobę, dlatego warto zachować ostrożność u osób z zaburzeniami pracy nerek i wątroby.
Gdy migreny występują często, ich nasilenie jest duże i/lub leki bez recepty przestają działać, warto udać się do lekarza, aby ustalił przyczynę ich występowania i wdrożył odpowiednie leczenie. Długotrwałe i częste stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Preparaty na migrenę, składające się z kilku substancji czynnych
Aktualnie na rynku mamy też leki bez recepty dedykowane leczeniu napadów migreny, które zawierają kilka substancji czynnych. Takim preparatem jest np. Excedrin MigraStop czy Apap Migrena.
Oba te preparaty zawierają w swoim składzie kwas acetylosalicylowy, paracetamol i kofeinę. Dodatek tej ostatniej substancji, powoduje zwiększenia działania przeciwbólowego salicylanów oraz lekko pobudza nasz układ nerwowy.
Takie połączenie ma bardzo dużą skuteczność w leczeniu bólu, przewyższa nawet stosowany do przerywania ataków migreny, dostępny na receptę – sumatryptan.
Leki na migrenę na receptę
Aktualnie lekami przepisywanymi na receptę przy atakach migreny są najczęściej tzw. tryptany. Do tej kategorii należą m.in.: sumatryptan, almotryptan, rizatryptan.
Są agonistami receptora 5-HT1B/1D, czyli pobudzają jego działanie. Zwężają naczynia krwionośne wewnątrzczaszkowe i te w sercu, ale nie wpływają na ukrwienie tych narządów.
Zalecane są dla pacjentów, którzy słabo reagują na leczenie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi lub mają przeciwskazania do ich stosowania. Możemy je stosować w formie doustnej, podskórnej, doodbytniczej lub donosowej.
Tryptany należy zastosować na początku napadu migreny, gdy ból jest lekki lub umiarkowany. Przez to szybciej pozbędziemy się bólu i towarzyszących mu objawów. Dodatkowo takie postępowanie może zmniejszyć nawroty choroby. Ich zażycie nie jest jednak rekomendowane w czasie trwania aury migrenowej. Nie zahamują wtedy rozwojowi bólu głowy.
Po każdym leku z tej kategorii może nastąpić nawrót migreny w ciągu 24h od przyjęcia pierwszej dawki. Definiujemy to jako powrót bólu o silnym natężeniu, po wcześniejszym jego zdecydowanym zmniejszeniu lub ustaniu.
Ten problem dotyczy około 30% pacjentów leczonych tryptanami. Konieczne jest wtedy podanie drugiej dawki lub zastosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Brak skuteczności po zastosowaniu jednego leku z tej grupy, nie przesądza o tym, że inne leki tryptanowe nie będą skuteczne.
Tryptany nie są zalecane pacjentom, którzy mają niekontrolowane nadciśnienie tętnicze, przebyli zawał serca lub udar mózgu, chorobę niedokrwienną serca lub cierpią na ciężkie choroby nerek, lub wątroby. Przeciwskazaniem jest również wiek – poniżej 18 roku życia, ciąża i karmienie piersią.
Z nowych doniesień wynika, że w aptekach bez recepty pojawił się pierwszy tryptan – almotryptan. Preparat, który go zawiera nosi nazwę Dezamigren. Z dnia na dzień zwiększa się jego dostępność w aptekach.
Oznacza to, że dorównujemy innym krajom i skuteczne lekarstwo na migrenę jest dostępne OTC też u nas.
Leki stosowane dawniej w leczeniu migreny
Warto wspomnieć o kiedyś wykorzystywanych lekach w terapii migreny. Były to leki z grupy ergotamin, stanowiły je pochodne naturalnie występującego alkaloidu – sporyszu.
Mimo iż, przez wiele lat ergotamina była uznawana za najlepszy lek do zwalczania migreny, obecnie jest bardzo rzadko stosowana ze względu na skutki uboczne.
Jej działanie związane jest ze zwężaniem naczyń obwodowych i wieńcowych. Aktualnie skuteczniejsze, a przede wszystkim bezpieczniejsze w leczeniu okazują się tryptany. Jednak u części pacjentów leki z kategorii ergotamin, powodują rzadsze nawroty migreny.
Recepty na leki z tej kategorii wystawia się pacjentom, którzy cierpią na bardzo długie ataki migreny lub mają częste nawroty bólu. Jest to silny lek na migrenę na receptę, warto wcześniej wypróbować łagodniejsze środki.
Skutkami ubocznymi tych leków są: nudności, wymioty i parestezje kończyn. Przeciwskazaniem jest nadciśnienie tętnicze, choroby układu krążenia, niewydolność nerek oraz ciąża i karmienie piersią.
Leki stosowane w profilaktyce migreny
Gdy migrena pojawia się 2-3 dni w miesiącu, ich czas i natężenie jest szczególnie uciążliwy i/lub leczenie farmakologiczne niewystarczająco pomaga, powinna zostać wdrożona profilaktyka migreny.
Jej celem jest zmniejszenie liczby napadów oraz ich nasilenia. Jednak aktualnie dostępne środki zapobiegające migrenie mają często skuteczność na podobnym poziomie co placebo, który to wynosi 30-40%.
Gdy jednak pacjent podejmuje się profilaktyki, w okresie międzynapadowym najczęściej stosuje leki z kategorii:
- leki β-adrenolityczne – sprawdzą się u tych pacjentów, którzy oprócz migreny cierpią też na nadciśnienie, chorobę niedokrwienną lub przewlekłą niewydolność serca. Najpopularniejsze substancje to: propranolol, metoprolol i bisoprolol. Przeciwwskazaniem jest: astma oskrzelowa, cukrzyca i depresja.
- antagoniści kanału wapniowego – z tej grupy leków stosujemy flunaryzynę. Nie możemy jej stosować u chorych na Parkinsona lub z depresją.
- leki przeciwpadaczkowe – aktualnie dopuszczony do leczenia jest topiramat, jednak powoduje on utratę masy ciała i zaburzenie funkcji poznawczych. Trwają badania nad zastosowaniem kwasu walproinowego, jednak ze względu na jego właściwości teratogenne, będą mogły go przyjmować kobiety stosujące skuteczną antykoncepcję.
W szczególnych przypadkach np.: migreny z napięciowymi bólami głowy czy jeśli towarzyszy jej też depresja, możemy podać pacjentowi trójcykliczne leki przeciwdepresyjne. Szczególnie amitryptylina wykazuje pozytywne działanie w zapobieganiu migrenie.
Leczenie profilaktyczne powinno trwać 6-9 miesięcy, później należy je stopniowo odstawiać. Następnie przez kolejne 2-3 miesiące kontrolujemy pacjenta. Jeśli napady migreny ponownie zwiększą swoją częstotliwość i nasilenie, ponownie należy wprowadzić leczenie profilaktyczne.
Zastosowanie w profilaktyce znalazła także toksyna botulinowa, znana szerzej pod nazwą BOTOX lub BTX. Jej skuteczność jest porównywana do leczenia topiramatem. Jest miejscowo działającą neurotoksyną.
Hamuje uwalnianie neurotransmiterów, co w konsekwencji skutkuje miejscową denerwacją chemiczną. Lek podaje się w iniekcji, co 12 tygodni. Powtarzamy kilkukrotnie w podanych odstępach ten zabieg.
Nawet jeśli efekty nie będą widoczne po pierwszym czy drugim razie nie przerywamy terapii. Lek jest dobrze tolerowany, skutki uboczne występują rzadko. Jeśli już wystąpią to są one łagodne i szybko znikają. Cena jednego takiego zabiegu jest dość wysoka. W zależności od miejsca waha się między 1500 a 2000 złotych.
Najnowsze leki na migrenę stosowane w jej profilaktyce to przeciwciała monoklonalne skierowane przeciwko białku i receptorowi CGRP. Pierwsze leki, które działają na mechanizm powstawania migreny tak specjalistycznie. Po ich podaniu w organizmie wytwarzają się przeciwciała neutralizujące.
W badaniach wykazują szybkie działanie, wysokie bezpieczeństwo i wysoką efektywność w zmniejszaniu liczby dni z migreną w miesiącu. Jednak od tego rozwiązania odstrasza cena. Jedna dawka leku to koszt około 2000 złotych. Podaje się go co 4 tygodnie, a kuracja trwa kilka miesięcy.
Suplementacja w profilaktyce migreny
Oprócz leków w profilaktyce migreny możemy zastosować suplementy diety. Odpowiednie zawierają w sobie witaminy, składniki mineralne lub zioła, z potwierdzonym działaniem zmniejszającym częstotliwość i nasilenie objawów migreny. Aktualnie w rekomendacjach znajdują się:
- magnez
- koenzym Q10
- ryboflawina – witamina B2
- witamina D3 np. witamina D3 w kroplach
- lepiężnik różowy
Magnez – u osób cierpiących na migrenę stwierdzano niższy poziom magnezu w ślinie i w surowicy w porównaniu z grupą kontrolną. Badania potwierdzają, że suplementacja tego składnika mineralnego zmniejsza częstotliwość i nasilenie bólu.
Działa też na migreny o podłożu hormonalnym, związane z cyklem miesiączkowym. Dożylne podanie magnezu może natomiast zmniejszyć ból, przerwać napad lub aurę migrenową.
Koenzym Q10 – to przeciwutleniacz, który jest ważnym składowym w procesie wytwarzania energii.
W badaniach nie wykazuje on co prawda, zdolności do zmniejszania bólu towarzyszącemu migrenie, ale wpływa pozytywnie na częstość napadów i ich czas trwania.
Witamina B2 – wykazano, że suplementacja zmniejszyła ilość dni z migreną w miesiącu o połowę.
Witamina D3 – niedobór tej witaminy częściej obserwuje się u osób cierpiących na migreny. Istnieje też związek między niski stężeniem jej we krwi a częstotliwością i nasileniem napadów. Potwierdzono, że suplementacja zmniejsza ilość i nasilenie napadów.
Lepiężnik różowy – po stosowaniu oczyszczonego wyciągu z tej rośliny, stwierdzono zmniejszenie ilości napadów migreny.
Suplementacja tymi preparatami w badaniach trwała 3 miesiące i też taki czas zażywania jest rekomendowany, żeby móc dostrzec ich pozytywny wpływ na nasz organizm.
Trwają też badania nad skutecznością w profilaktyce migreny złoceni maruna, cynku i probiotyków. Na razie brak jednoznacznych wyników co do tych preparatów.
Na rynku pojawiają się suplementy, które w składzie mają powyższe składniki w różnych kombinacjach i dawkach. Badania nad ich skutecznością jednak często nie mają grupy kontrolnej i prowadzone są na małej grupie ludzi, co powoduje ich niską jakość.
Kannabidoidy a migrena?
Wraz ze wzrostem popularności kannabidoidów w leczeniu bólu na świecie, zaczęto również badać ich wpływ na leczenie migreny. Oddziaływanie tych substancji na organizm zachodzi przez układ endokannabioidowy.
Wykazano, że u pacjentów którzy cierpią na migrenę epizodyczną występuje podwyższona aktywność receptorów kannabioidowych między napadami. Zwłaszcza w tych obszarach mózgu, które odpowiedzialne są za odczuwanie bólu.
Natomiast u pacjentów, którzy borykają się z przewlekłym bólem migrenowym stwierdzono zmniejszoną aktywność enzymów odpowiedzialnych za rozkład endokannabidoidów. U tych pacjentów, zaobserwowano też niższy poziom samych tych substancji. To dało początek badań nad stosowaniem leczniczej marihuany w terapii migreny.
Na razie trwają badania, jak te substancje wpływają na nasilenie bólu, ale też na zapobieganie atakom migrenowym. Podawano pacjentom różne postacie marihuany medycznej, jak i z różną zawartością CBD i THC. Jednak brak dobrej jakości badań, potwierdzających pozytywne działanie takiego leczenia.
W związku z bardzo dużym rozreklamowaniem preparatów tego typu, warto pamiętać, że nie mają one potwierdzonego zastosowania w migrenie. Nie warto też, wierzyć że są to specyfiki bez wad. Tak jak każdy lek, kannabioidy mają swoje skutki uboczne i przeciwwskazania.
Czytaj więcej – olej CBD
Dieta a migrena
Wielu pacjentów zauważa zależność, że po zjedzeniu jakiegoś pokarmu następuje atak migreny. Do takich wyzwalaczy najczęściej zaliczamy: czekolada, napoje z kofeiną, alkohol i sery długo dojrzewające. To jedynie kilka z produktów, które działają niekorzystnie.
Dla każdego pacjenta ta lista może być inna. Brak odpowiedniego nawodnienia organizmu oraz dodatki stosowane do żywności również mogą wywołać napad. Warto też wspomnieć, że wyzwalacze migreny to nie tylko pokarmy. Mogą to być też intensywne zapachy, migoczące lub ostre światła, czy intensywny wysiłek fizyczny.
Na specjalną uwagę zasługuję kofeina, która spożywana regularnie w umiarkowanych dawkach nie ma wpływu na występowanie migreny. Natomiast, gdy w weekend wypijemy kawę o kilka godzin później niż robimy to zazwyczaj w ciągu tygodnia, dochodzi do gwałtownego zwiększenia podaży kofeiny.
Takie postępowanie może być przyczyna występowania tzw. migreny weekendowej. Wyeliminowanie lub ograniczenie spożycia produktów, po których zaobserwujemy ból głowy może korzystnie wpłynąć na występowanie migren.
Głównie zależności dieta – migrena, obserwuje się gdy pacjent cierpi na bóle głowy oraz na inną chorobę. U chorych na zespół jelita drażliwego i celiakie zaobserwowano zmniejszenie ataków migrenowych po zastosowaniu odpowiedniej diety.
Były to diety eliminacyjne, dobrane tak aby wyciszyć chorobę. U osób bez tych schorzeń nie zaobserwowano pozytywnego wpływu po zastosowaniu takich samych diet.
Zaobserwowano, że u osób które spożywają więcej tryptofanu zmniejsza się ryzyko migren. Jest to jeden z aminokwasów, którego nasz organizm nie wytwarza. Jest więc aminokwasem egzogennym i musimy dostarczać go z pokarmem.
Ostatnio też dużą popularnością cieszą się suplementy zawierające tryptofan, mają one pomagać w regulacji nastroju oraz w problemach ze snem. Bada się również wpływ mniejszej ilości węglowodanów a większej ilości odpowiednich tłuszczów w diecie na ataki migreny, jednak na razie brak jednoznacznych wyników.
Zaobserwowano, że po przejściu na dietę ketogeniczną zmniejsza się ilość napadów migrenowych. Jednak efekt ten utrzymywał się tylko przez miesiąc, po tym czasie liczba ataków znów wzrastała do pierwotnego poziomu.
Warto założyć tzw. dziennik migren, w którym należy zapisywać częstotliwość i natężenie bólu.
Wtedy łatwiej będzie nam wykluczyć lub potwierdzić przyczyny migren. Może okazać się, że ma to związek z cyklem miesiączkowym lub występują one tylko w weekendy, gdy poczujemy rozluźnienie po całym tygodniu pracy.
Przyczyną może być też za mała ilość wypijanej wody, czy też dieta obfitująca w wyzwalacze migreny. Z takimi notatkami i naszymi spostrzeżeniami odnośnie tego co wyzwala u nas napady, warto udać się do lekarza. Usprawni to proces leczenia.
Jak może pomóc fizjoterapeuta?
Wyzwalaczem migreny może być stres. Jednak może być on też przyczyną napięciowego bólu głowy. Te dwa rodzaje bólu mogą być do siebie podobne, a nawet mylone. Pewne jest jednak to, że stres jest przyczyną nadmiernego napięcia mięśni w okolicach głowy, szyi i karku. W konsekwencji pojawia się ból. Na oba te typy może pomóc fizjoterapeuta.
W zależności od przyczyny, dobierze nam odpowiedni program leczenia. Mogą to być masaże tkanek głębokich, aby pozbyć się nadmiernego napięcia. Skuteczna może się również okazać terapia punktów spustowych, streching, kinesoterapia czy igłoterapia.
Fizjoterapeuta może pomóc w zwalczaniu bóli dających objawy migrenowe, jeśli odpowiednio dobierze się rodzaj terapii.
Migrena a terapia behawioralna
Migrena może mieć swoje podłoże w stresie, dużym obciążeniu psychicznym. Nie zawsze pacjent jest w stanie sam sobie z tym poradzić, dlatego dobrą opcją jest terapia behawioralna.
Jej celem jest modyfikacja naszych myśli i zachowań, tak aby zmniejszyć obciążenie organizmu, a w konsekwencji zmniejszyć występowanie migren. Największą skuteczność ma jednak połączenie terapii behawioralnej z farmakoterapią.
Istnieją różne techniki i strategie terapeutyczne. Dobry specjalista wybierze odpowiednią dla pacjenta oraz przepisze w razie konieczności odpowiednie leki.
Leki na migrenę i inne metody leczenia – podsumowanie.
Jak widać migrena jest występującą dość często w naszym społeczeństwie chorobą. Potrafi skutecznie utrudnić nam codziennie funkcjonowanie. Przekłada się to na różne aspekty naszego życia, zmniejsza naszą produktywność. Jednak mamy coraz lepsze metody radzenia sobie z nią, i wciąż trwają badania nad nowymi.
Tabletki na migrenę bez recepty mogą uratować nas gdy wystąpi atak. Gdy ataki występują często i są bardzo nasilone warto wybrać się do lekarza, po tabletki na migrenę na receptę. Na co dzień możemy wspomagać się suplementacją, fizjoterapią lub terapia behawioralną, aby zapobiec bólom migrenowym.
Źródła:
Migrena – rozpoznanie i leczenie, H. Wójcik – Drączkowska, M. Bilińska, W. Nyka
Leczenie migreny. Zalecenia opracowane przez grupę ekspertów Polskiego Towarzystwa Bólów Głowy, Polskiego Towarzystwa Badania Bólu i Sekcji Badania Bólu Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, A. Stępień, W. Kozubski, J. Rożaniecki, I. Domirtz
Zastosowanie blokad, kannabinoidów i metod pozafarmakologicznych w leczeniu migreny, M. Waliszewska-Prosół, M. Kopka, M. Nowaczewska, Ł. Kmieciak , M. Straburzyński
Farmakologia i toksykologia, E. Mutschler, G. Geisslinger, H. K. Kroemer, S. Menzel, P. Ruth
Migrena: współczesne kierunki leczenia
Manual therapies for migraine: a systematic review, A.Chaibi, P.J. Tuchin, M. Bjorn Russel
Tel: 503-733-127
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
Rejestracja 10-18:00
OPINIE O NAS:
Specjaliści KORE
Julia Kucharczyk – Redaktor medyczny
Studiuje farmację na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu. Od zawsze interesuję się, tym jak chemia wpływa na organizm człowieka. Zainteresowania i łatwość w pisaniu zaowocowały tworzeniem artykułów. Wolny czas spędza na czytaniu książek i długich spacerach.
Data publikacji: 20.04.2023
Data ostatniej aktualizacji: 04.07.2023
