Usunięcie tarczycy – tyroidektomia czyli wycięcie tarczycy

 

Tyroidektomia czyli usunięcie tarczycy jest operacją, którą przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. Tarczyca (gruczoł tarczowy) to mały, pojedynczy gruczoł wydzielania wewnętrznego. Kształtem przypomina motyla, a jego masa wynosi, w zależności od płci i wieku, od 15 do ok. 30 gramów.

Tarczyca położona jest w przednio-dolnej części szyi i tworzą ją dwa płaty boczne, połączone ze sobą węziną (cieśnią) – centralną częścią.

Czasem występuje dodatkowo płat piramidowy, który biegnie do góry od węziny i może sięgać powyżej płatów bocznych. W Polsce ok. 25-33%, czyli co najmniej 7 milionów osób, wykazuje nieprawidłowości tarczycy. Najczęstszym zaburzeniem jej funkcjonowania jest niedoczynność tarczycy. Zdecydowanie częściej na choroby tarczycy zapadają kobiety niż mężczyźni.

W Centrum KORE w Swarzędzu mamy duże doświadczenie w rehabilitacji osób po usunięciu tarczycy.

 

Za co odpowiada tarczyca?

Gruczoł tarczowy za pomocą wytwarzanych przez siebie hormonów reguluje metabolizm całego organizmu i kontroluje jego gospodarkę wapniowo-fosforanową, w tym prawidłowy rozwój i przemiany kości. Tarczycę tworzą pęcherzyki, z których każdy otoczony jest nabłonkiem wydzielniczym, produkującym hormony tarczycy. Pęcherzyki z kolei wypełnia koloid, który magazynuje wytworzone już hormony. Z miejsca ich przechowywania, wedle potrzeby, uwalniane są do krwi.

Hormony tarczycy to:

• trójjodotyronina (T3) – reguluje funkcjonowanie układu krążenia i układu nerwowego, przemiany metaboliczne białek, tłuszczów i węglowodanów, przemiany energetyczne w organizmie, kontroluje też jego gospodarkę wodno-elektrolitową,
• tyroksyna (T4) – odpowiada za płodność i laktację, rozpad tłuszczów, procesy utleniania komórkowego i absorpcję glukozy z przewodu pokarmowego,
• kalcytonina – ma działanie przeciwosteoporotyczne, co oznacza, że zapobiega występowaniu osteoporozy; obecność zwiększonej ilości kalcytoniny we krwi daje organizmowi sygnał do zwiększenia resorpcji wapnia z krwi m.in. do kości, przez co zwiększa się w nich ilość tego pierwiastka; działa antagonistycznie do parathormonu.

Badając poziom kalcytoniny we krwi, należy zbadać również poziom witaminy D3, ponieważ efektem jej niedoboru jest zmniejszenie wchłaniania jonów wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego, co powoduje mniejszą mineralizację kości i może prowadzić do osteoporozy.

Zaburzenia funkcjonowania tarczycy mogą objawiać się jej nadczynnością lub niedoczynnością. W pierwszym przypadku produkuje ona zbyt dużo hormonów, w drugim natomiast zbyt mało. Konsekwencją obu tych stanów może być powiększenie gruczołu, czyli wole.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że wole może występować u osoby posiadającej prawidłowo funkcjonującą tarczycę, jednak każdy przypadek zauważenia jej powiększenia należy skonsultować z lekarzem, który zleci odpowiednie badania.

Nadczynność tarczycy występuje wtedy, gdy narząd ten wydziela nadmierną ilość T3 i T4, co przyspiesza tempo metabolizmu. Występują poniższe objawy:

• nadpobudliwość, uczucie niepokoju, zaburzenia nastroju, płaczliwość,
• bezsenność, ogólne osłabienie,
• drżenie rąk i mięśni
• zwiększenie potliwości, ciepła i wilgotna skóra,
• słabe i wypadające włosy, słabe i kruche paznokcie,
• uczucie i nietolerancja gorąca,
• przyspieszone bicie serca, kołatania serca, tachykardia (częstoskurcz), duszność przy wysiłku lub w spoczynku,
• predyspozycje do nadciśnienia,
• obniżony poziom cholesterolu,
• podwyższony poziom glukozy we krwi
• chudnięcie (przy zachowaniu lub zwiększeniu apetytu),
• występowanie biegunek i odruchowych stolców po posiłkach,
• możliwy wytrzeszcz oczu,
• zaburzenia cyklu menstruacyjnego, poronienia, zaburzenia libido, zaburzenia erekcji
• kruchość i łamliwość kości,
• przyspieszenie wzrostu u dzieci.

Objawy niedoczynności tarczycy – występują, gdy produkcja T3 i T4 jest niewystarczająca:

• spowolnienie umysłowe i ruchowe, stany depresyjne, zaburzenia pamięci, trudności w koncentracji,
• przewlekłe zmęczenie i senność,
• parestezje, zwiększone ryzyko zespołu cieśni nadgarstka,
• obniżenie temperatury ciała, uczucie chłodu i łatwe marznięcie,
• zimna, blada i sucha skóra z tendencją do łuszczenia, przez co przybiera ona szarobrunatny kolor, jest to tzw. objaw brudnych kolan i łokci,
• kruche, łamliwe paznokcie i suche, matowe, wypadające włosy, czasem może wystąpić przerzedzenie brwi,
• wzrost masy ciała,
• obrzęk śluzowaty – obrzęk podskórny w obrębie twarzy (szczególnie powiek), powstający w wyniku kumulacji glikozaminoglikanów (np. kwas hialuronowy), zatrzymujących wodę; ich synteza w prawidłowych warunkach hormonalnych jest hamowana przez T3,
• spowolnienie perystaltyki jelit i zaparcia,
• predyspozycje do pojawienia się kamicy pęcherzyka żółciowego,
• pogrubienie strun głosowych wywołujące zmianę głosu (staje się on zachrypnięty i matowy)
• bradykardia zatokowa (spowolnienie akcji serca), obniżenie ciśnienia, duszność w stanie spoczynku,
• objaw śródmiąższowy – powiększenie serca spowodowane nagromadzeniem płynu w worku osierdziowym, ściszone tony serca,
• zaburzenia cyklu menstruacyjnego, poronienia, zaburzenia libido, zaburzenia erekcji,
• obrzęki i bóle stawów.

Obok powyższych najczęściej spotykanymi  zaburzeniami w funkcjonowaniu tarczycy to Choroba Hashimoto / Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy.

Wskazania do zabiegu usunięcia tarczycy

Objawem chorobowym, który jest wskazaniem do wykonania zabiegu całkowitego bądź częściowego usunięcia tarczycy jest występowanie dużych rozmiarów wola, które uciska drogi oddechowe, utrudniając prawidłowe oddychanie.

Innym wskazaniem, nawet gdy zachowana jest prawidłowa funkcja tarczycy, jest stan, gdy nadmiernie powiększona tarczyca wywołuje niekorzystne efekty estetyczne.

Gruczoł usuwa się też wtedy, gdy wole zwiększa swój rozmiar pomimo stosowania leków, gdy występują guzki bądź nowotwór tarczycy lub gdy nadczynność jest bardzo zaawansowana.

Jak wygląda zabieg usunięcia tarczycy?

Operacja usunięcia tarczycy jest wykonywana z zastosowaniem znieczulenia ogólnego i trwa około 2. godzin. By uzyskać dostęp do narządu, w przednio-dolnej części szyi wykonuje się kilkucentymetrowe poprzeczne nacięcie, przez które usuwa się – w zależności od potrzeb – całość lub część tarczycy. W obrębie skóry następnie zakłada się szew.

Nie łączy on jednak przeciętych kawałków skóry całkowicie, ponieważ pozostawia się w jego obrębie przestrzeń, w której umieszcza się dren w postaci małej rurki. Umożliwia on odpływ płynów, które często kumulują się w miejscu, jakie poprzednio zajmowała tarczyca bądź jej usunięty fragment.

W przypadku braku powikłań pooperacyjnych dren jest usuwany z szyi pacjenta już następnego dnia. W tym samym wypadku nie ma konieczności dłuższego pobytu w szpitalu, pacjent zostaje więc wypisany do domu zazwyczaj drugiego dnia po wykonanym zabiegu.

Blizna pozostająca na skórze jest zwykle mało widoczna, gdyż w przypadku tego zabiegu stosuje się specjalny rodzaj szwu ciągłego – szew śródskórny. Wykonuje się go, gdy po zabiegu oczekuje się wysokiego efektu estetycznego, jakim jest niewidoczność lub niewielka widoczność blizny.

Ten rodzaj szwu ogranicza również występowanie powikłań pooperacyjnych.

Usunięcie tarczycy – konsekwencje

Należy mieć na uwadze, że każda ingerencja w ciało człowieka może wywołać niekorzystne skutki zdrowotne i szereg powikłań. Tak samo jest w przypadku wykonania przez chirurga tyroidektomii (całkowitego usunięcia tarczycy) bądź strumektomii (częściowego usunięcia tarczycy).

Podobnie jak każdy zabieg, także i ten wiąże się z ryzykiem wystąpienia krwawienia z wnętrza organizmu, jednak ryzyko jego wystąpienia jest stosunkowo niskie.

 

Częstym skutkiem pooperacyjnym, występującym u przeważającej części pacjentów, jest chrypka, która mija zwykle w ciągu kilku dni po wykonanym zabiegu. Dzieje się tak na skutek podrażnienia przebiegających w szyi, w pobliżu tarczycy nerwów odpowiadających za unerwienie strun głosowych, co umożliwia powstawanie głosu. Jest to np. nerw krtaniowy wsteczny.

Jego porażenie natomiast, według różnych statystyk, pojawia się z częstotliwością 1,5-10% rocznie. Powoduje to problemy z mówieniem. Jeśli porażone są oba nerwy krtaniowe wsteczne (biegną one równolegle w pobliżu tarczycy z obu jej stron), pojawia się obustronne porażenie krtani i jest to powikłanie bardzo poważne, powodujące stan zagrażający życiu.

Objawia się brakiem możliwości mowy, dusznością i świstem krtaniowym, powstającym, gdy drogi oddechowe pacjenta są zwężone na tyle, że ma on kłopoty z oddychaniem. Porażenie nerwu krtaniowego wstecznego powoduje także zwiotczenie i zwarcie strun głosowych.

Całkowicie blokuje to wypływ powietrza z dróg oddechowym, a także skutkuje brakiem możliwości jego napływu. W takim wypadku niezbędne jest zastosowanie tracheotomii, czyli otwarcia przedniej ściany tchawicy i wprowadzenia przez nią rurki umożliwiającej oddychanie.

Jest to jednak stosunkowo rzadka sytuacja.

Oprócz wspomnianej już chrypki i problemów z mową, pacjent po operacji może odczuwać ból w sąsiedztwie miejsca wykonania nacięcia, lecz jest to niegroźny objaw, który może zostać wyeliminowany za pomocą przepisanych przez lekarza leków przeciwbólowych.

Po zabiegu należy również samodzielnie kontrolować miejsce operacji, jak również obserwować całe ciało. Szczególną uwagę powinno zwrócić:

• przedłużające się występowanie chrypki, problemy z mówieniem,
• wyciek płynu, ropa, zaczerwienienie blizny i jej okolic,
• występowanie gorączki.

 W przypadku wystąpienia tych dolegliwości należy skonsultować się z lekarzem.

 

Usunięcie tarczycy – inne powikłania

Usunięcie tarczycy często powoduje nieprawidłowości w funkcjonowaniu kości gnykowej, która położona jest w pobliżu tarczycy, zawieszona nad nią w tkankach miękkich, także w przedniej stronie szyi.

Kość gnykowa nie ma połączenia z innymi kośćmi i przyczepione są do niej mięśnie nad- i podgnykowe, które odpowiadają za szereg działań w obrębie głowy i szyi. Są to m.in. przełykanie, mimika, ruchy języka i żuchwy (potocznie nazywanej dolną szczęką) czy też wspomaganie oddychania.

W przypadku nadmiernego napięcia tkanek szyi, pojawiającego się w konsekwencji operacji, pacjent może więc skarżyć się na utrudnione przełykanie i na inne czynności, w których wykonywaniu uczestniczy kość gnykowa. Dolegliwość jaką jest zaburzenie przełykania (dysfagia), może być ponadto wywołana uszkodzeniem struktur nerwowych operowanej okolicy.

Część operowanych pacjentów skarży się na bóle głowy, a przyczyny tych dolegliwości mogą być naprawdę różne. Do przyczyn należą np. bóle głowy wywołane zaburzeniami układu mięśniowo-powięziowego. W przypadku pojawienia się bólu głowy w okresie rekonwalescencji należy ocenić wiele możliwych przyczyn tego stanu.

Szczególną uwagę zwraca się na pozycje szyi, dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych (miejsce przyczepu tzw. dolnej szczęki do czaszki) i kości gnykowej. Ponadto, może wystąpić nienormatywne stężenie hormonów tarczycy we krwi i pojawia się ono w konsekwencji operacji, po zabiegu.

Niedługo potem jednak zostaje uregulowane. Kolejnym skutkiem ubocznym operacji może być wystąpienie tężyczki, czyli stanu, gdzie występują nadmierne skurcze mięśni. Tężyczka spowodowana jest hipokalcemią, czyli niedoborem kalcytoniny we krwi.

Wspomniany już wcześniej hormon odpowiada nie tylko za utrzymanie prawidłowej struktury kości, ale także za wystąpienie prawidłowego, nienadmiernego kurczenia się mięśni.

Fizjoterapia po usunięciu tarczycy

Głównym celem zabiegów fizjoterapeutycznych po usunięciu tarczycy jest poprawa i przywrócenie ruchomości tkanek w okolicy wykonanego cięcia chirurgicznego. Jest to ważne, ponieważ blizna i zrosty w operowanym miejscu są zwykle o wiele mniej elastyczne niż okoliczne tkanki.

Należy w tym celu udać się po pomoc do fizjoterapeuty, który specjalizuje się w pracy z takimi osobami. Podczas wykonywanych zabiegów fizjoterapeutycznych stosuje się mobilizacje blizny, kinesiotaping oraz edukuje pacjenta na temat tego, w jaki sposób powinien pracować nad blizną we własnym zakresie.

Fakt występującego procesu gojenia może wywoływać ból w przednio-dolnej lub całej przedniej strony szyi. Częste jest również występowanie pooperacyjnych napięć mięśni szyi, barków i klatki piersiowej oraz ograniczenie możliwości ruchu tych części ciała.

Tego typu skutki uboczne zazwyczaj nie pojawiają się od razu po przebytym zabiegu, a po pewnym czasie – mogą pojawić się nawet kilka miesięcy później.

Ból po operacji usunięcia tarczycy

Ból występujący po operacji, a także odruchowe układanie ciała w pozycji go niwelującej sprawia, że osoby po zabiegu nierzadko utrzymują w nieprawidłowym położeniu odcinek szyjny i piersiowy kręgosłupa.

Przejawia się to m.in. w pojawianiu się u nich protrakcji, czyli wysuwania głowy do przodu, a także pochylanie jej do dołu, co dodatkowo wywołuje garbienie się. Utrzymywanie tej nieprawidłowej pozycji ciała może trwać wiele miesięcy i wchodzi w nawyk, przez co utrzymuje się nawet wtedy, gdy ból pooperacyjny nie występuje w wyprostowanej pozycji ciała.

Z tego względu rehabilitacja po usunięciu tarczycy powinna opierać się też na korygowaniu postawy ciała. Jest to istotne, ponieważ prawidłowe, wyćwiczone podczas fizjoterapii ustawienie ciała (w tym szyi), ma znaczący wpływ na zapobieganie występowania dolegliwości bólowych w przyszłości.

Po zabiegu należy przestrzegać zaleceń lekarza i fizjoterapeuty mówiących o tym, jak funkcjonować oraz jakie dodatkowe ćwiczenia terapeutyczne wykonywać. Zalecenia powinny być dostosowane indywidualnie do pacjenta i brać pod uwagę szerokie spektrum czynników.

 

Rehabilitacja po usunięciu tarczycy

Przez pierwsze dwa tygodnie po operacji tarczycy pacjent powinien bardzo uważać na to, by w trakcie wykonywania przez niego czynności dnia codziennego nie pojawił się nadmierny wysiłek fizyczny, szczególnie dźwiganie.

Jest to niewskazane, ponieważ może spowodować rozejście się szwu i rany, trudności w jej gojeniu i kłopoty z zabliźnianiem. Należy także wystrzegać się wszelkich innych aktywności, mogących wywołać dyskomfort i ból u pacjenta, np. trzymania rąk w górze.

Podczas rehabilitacji stosuje się również metody skupiające się na poprawie ruchomości mięśni przedniej części szyi, które zazwyczaj w wyniku operacji znajdują się w stanie nadmiernego napięcia.

Są to m.in. wspomniane już wcześniej mięśnie nad- i podgnykowe, dzięki którym możemy wykonywać wiele istotnych czynności takich jak żucie czy przełykanie. Inne ważne mięśnie tej okolicy to mięśnie mostkowo-obojczykowo-sutkowe i mięśnie pochyłe.

Metody mające je usprawnić to m.in. techniki mięśniowo-powięziowe (np. rozluźnienie mięśniowo-powięziowe).

Bada się również mobilność kości gnykowej i w wypadku wystąpienia nieprawidłowości wykonuje się techniki mające poprawić jej ruchomość. Zwraca się ponadto uwagę na to, czy zachowana jest prawidłowa mobilność odcinka szyjnego i piersiowego kręgosłupa, gdzie mogą pojawić się pewne ograniczenia ruchomości.

Jeśli jest ona zaburzona, stosuje się różne techniki manualne mające za zadanie ją poprawić. Bazują na pracy na tkankach miękkich i stawach. Ocenia się również, czy prawidłowa jest ruchomość obręczy barkowej.

 

Umów się na leczenie w Swarzędzu:

Tel: 503-733-127

Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00

Rejestracja 10-18:00

OPINIE O NAS:

 

Bibliografia:

1. Usunięcie tarczycy (tyroidektomia)

 

Data publikacji: 30.11.2022

Data ostatniej aktualizacji: 04.10.2023