Częstotliwość występowania chorób neurologicznych rośnie wraz z wiekiem. Zwłaszcza tzw. zespoły korzeniowe zaczynają częściej doskwierać osobom po 50. roku życia, co nie znaczy, że nie obserwujemy ich również u osób młodszych przedstawicieli populacji.
Do schorzeń, które wraz z wiekiem pojawiają się coraz częściej, należy właśnie rwa udowa. Ma ona podobne podłoże do rwy kulszowej, a mianowicie drażnienie korzeni nerwowych w okolicy pnia nerwu udowego. Objawy choroby są mocno ograniczające i obejmują wiele dolegliwości, nie tylko sam ból.
W Centrum KORE w Swarzędzu mamy duże doświadczenie kliniczne w nieoperacyjnym leczeniu rwy udowej.
Z artykułu dowiesz się:
Przyczyny rwy udowej
Rwa udowa, podobnie jak pozostała część zespołów korzeniowych, może być wywołana przez jeden, bądź kilka czynników, które nakładają się na siebie. Należą do nich:
-
zbyt mała aktywność fizyczna
-
źle dobrane ćwiczenia, w wyniku których uszkadzają się mięśnie przykręgosłupowe i więzadła, które warunkują prawidłową postawę ciałą
-
uszkodzenie nerwu udowego (złamania miednicy, guza miednicy, cukrzyca, krwawienie pozaotrzewnowe)
-
uszkodzenie krążka międzykręgowego, co prowadzi do ucisku na korzenie nerwu (np. zwyrodnienia krążka międzykręgowego)
-
duża nadwaga, otyłość (sprzyjają zwyrodnieniom krążków międzykręgowych i zwężaniu otworów międzykręgowych, w wyniku czego stają się za ciasne dla nerwów i uciskają na te struktury)
-
siedzący tryb życia
-
przewianie, wychłodzenie odcinka lędźwiowego kręgosłupa, co generuje przykurcze mięśni
-
reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
-
choroba zwyrodnieniowa stawów
-
choroby zakaźne
-
miejscowy stan zapalny.
Objawy rwy udowej
Rwa udowa objawia się przede wszystkim dolegliwościami bólowymi przedniej części uda. Dyskomfort może dotyczyć również kolana i wewnętrznej strony łydki. Bywa, że objawy nasilają się w chwilach natężonego wysiłku oddechowego, takich jak kichanie czy kaszel.
Z biegiem czasu chory zaczyna odczuwać coraz większe dolegliwości podczas chodzenia, ale również kiedy pozostaje w spoczynku. Pacjenci opisują ból jako rwący, palący, jakby elektryczny. Dolegliwości zwykle występują po jednej stronie ciała, chociaż odnotowuje się nieliczne przypadki, kiedy to ból pojawia się w obu nogach.
Przyczyna i rozległość zmian chorobowych determinuje przebieg schorzenia. Ból może pojawiać się nagle, choć bywa, że narasta stopniowo (rwa może mieć przebieg przewlekły). Inne objawy rwy udowej to:
-
przykurcze mięśni w kończynie dolnej
-
wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych
-
zniesiony odruch kolanowy
-
skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego (jako odruch)
-
objaw rozciągowy nerwu udowego, zwany też objawem Mackiewicza (pacjent odczuwa dolegliwości bólowe, gdy podczas leżenia na brzuchu lub boku biernie zgina się jego kończynę dolną w stawie kolanowym)
-
w ciężkich przypadkach rwy: niedowłady, paraliż, problemu z kontrolowaniem mikcji i oddawania stolca, zaburzenia czucia.
Pojawienie się powyższych objawów powinno by alarmujące i stanowi podstawę do natychmiastowego skorzystania z pomocy medycznej, ponieważ istnieje ryzyko uszkodzenia rdzenia kręgowego i/lub korzeni nerwowych.
Leczenie rwy udowej
Podstawą leczenia rwy udowej jest leczenie objawowe, wykorzystujące leki o charakterze przeciwbólowym, przeciwzapalnym oraz miorelaksacyjnym (rozluźniającym mięśnie).
Bardzo ważne jest czasowe unieruchomienie, przynajmniej na czas fazy ostrej oraz odpowiedni odpoczynek. Kluczowe znaczenie ma edukacja pacjentów na temat czynników zaostrzających objawy rwy udowej oraz ryzyka jej nawrotów.
Umów się na leczenie w Swarzędzu:
Tel: 503-733-127
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
Rejestracja 10-18:00
OPINIE O NAS:
Aktywność fizyczna
Ograniczenie aktywności fizycznej powinno ograniczać się jedynie na czas trwania fazy ostrej, kiedy to silny ból uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Jeżeli to możliwe, konieczne jest utrzymywanie aktywności zawodowej, regularne przystępowanie do wykonywania ćwiczeń według wskazówek fizjoterapeuty oraz uprawianie sportu, najlepiej pływania.
Ważne jest, by pacjent unikał dźwigania, schylania się, siedzenia, ogólnie długotrwałego przebywania w pozycji wymuszonej. Ćwiczenia mają na celu wzmocnienie mięśni przykręgosłupowych, ich uelastycznienie. Osoby starsze często borykają się z zaburzeniami równowagi, co prowadzi do upadków, dlatego niezbędne jest wdrożenie ćwiczeń równowagi i prawidłowej postawy ciała.
Istotna jest regularność wykonywanych ćwiczeń. Ruch jest w przypadku rwy udowej (i ogólnie w przypadku zespołów korzeniowych) bardzo ważny, gdyż zapobiega przejściu bólu w postać przewlekłą, którą o wiele trudniej się leczy.
Rwa udowa – ćwiczenia
-
Stań w rozkroku na szerokość bioder. Jedna kończyna powinna być zgięta w stawie kolanowym, a wyprostowana w biodrowym. Złap za stopę i przyciągnij ją do pośladka. Ruch polega na utrzymaniu pozycji rozciągającej przednią część uda przez 30 sekund. Powtarzaj ćwiczenie 4 razy na każdą nogę.
-
Połóż się na plecach. Zegnij nogi w stawach biodrowych i kolanowych, a stopy oprzyj o podłogę. Ułóż ręce wzdłuż tułowia. Ruch polega na wciskaniu odcinka lędźwiowego w podłoże i utrzymywaniu napięcia przez 5 sekund. Powtórz ćwiczenie 10 razy.
-
Wykonaj siad na piętach, a tułów pochyl do przodu. Wyprostuj ręce i ułóż je płasko na podłożu. Przesuwaj ręce po podłodze do przodu. Utrzymuj rozciągnięcie przez 15 sekund. Ćwiczenie powtarzaj 10 razy.
-
Połóż się na plecach. Wyprostuj jedną nogę i umieść na podłodze. Druga noga powinna być zgięta w stawie biodrowym i kolanowym pod kątem 90 stopni i zrotowana razem z miednicą w kierunku nogi wyprostowanej. Górna część tułowia niech będzie ustawiona w kierunku przeciwnym. Ruch polega na utrzymywaniu takiej pozycji przez 10-20 sekund. Ćwiczenie należy powtórzyć 6 razy na obie strony.
Inne metody fizjoterapeutyczne na rwę udową
Nic tak dobrze nie działa jak indywidualnie dobrany zestaw ćwiczeń na rwę udową. Warto jednak mieć na uwadze, że fizjoterapia oferuje pacjentom z rwą udową o wiele więcej. Bardzo dobrze sprawdzają się ciepłe okłady, terapia manualna i akupunktura.
Terapia manualna
Fizjoterapueta może zasugerować dodanie elementów terapii manulanej w celu wyleczenia rwy udowej i zapobiegania jej nawrotom. Polega ona na wykonywaniu przez terapeutę powolnych, delikatnych ruchów w celu rozciągnięcia kręgosłupa. Celem jest przede wszystkim przywrócenie Twojemu ciału fizjologicznej ruchomości.
Fizjoterapeuta może zaproponować również przezskórną stymulację nerwów (TENS) oraz akupunkturę. Elektrostymulacja nerwów TENS to metoda, która wykorzystuje impulsy elektryczne o niskim natężeniu. Głównym jej celem jest łagodzenie bólu różnego pochodzenia. Jest to metoda zarówno skuteczna, jak i wysoce bezpieczna.
W przypadku lumbago, oprócz TENS, może się okazać zbawienna metoda elektrostymulacji mięśniowej EMS. Wzmacnia ona mięśnie przykręgosłupowe oraz redukuje ucisk kręgów na nerwy. Istnieją takie urządzenia, które wykonują TENS i EMS jednocześnie. Te metody mają jednak udowodnione niewielkie działanie w monoterapii i najlepiej stosować je jako dodatek czy uzupełnienie ćwiczeń i farmakoterapii.
Akupunktura
Jest to jedna z metod pochodzących z medycyny wschodniej. Służy leczeniu różnych dolegliwości, w tym rwy udowej. Akupunktura opiera się na teorii, że ciało ludzkie posiada tzw. bioelektryczność.
Jeżeli przepływ energii jest zaburzony, wówczas dochodzi do rozmaitych schorzeń i pojawiają się dolegliwości ze strony różnych kompartmentów. Akupunktura niejako odblokowuje przepływ energii i pozwala zredukować ból, wzmocnić odporność, uwolnić toksyny i wolne rodniki.
Leczenie farmakologiczne rwy udowej
Powinno być stosowane krótko (2-4 tygodni) w przypadku bólu ostrego.
- leki przeciwbólowe
- ibuprofen – Ibum Forte, Ibuprom, Ibuprom Max, Nurofen Express Forte
- diklofenak – Olfen, Cataflam, Voltaren, Dicloberl retard
- meloksykam – Aglan, Opokan forte, Movalis, Meloxistad
- naproksen – Apo-Napro Fast, Naproxen Aflofarm, Nalgesin Forte
- aceklofenak – Biofenac, Digavar
- paracetamol – APAP, Calpol, Paracetamol Accord
- mocniejsze leki opioidowe
- leczenie swoiste – niebenzodiazepinowe leki zmniejszające napięcie mięśni szkieletowych
Blokada w odcinku lędźwiowo-krzyżowym
Blokada daje bardzo dobre efekty w przypadku dolegliwości podczas rwy udowej. Można zastosować blokadę dostawową lub okołostawową.
Przyczyną rwy może być ucisk fragmentów krążka międzykręgowego na struktury nerwowe, co prowadzi do bólu, parestezji, wzmożonego napięcia mięśniowego oraz zaburzeń czucia. Zabieg wstrzyknięcia blokady do odcinka lędźwiowo-krzyżowego wykonują neurochirurdzy.
Rwa udowa – domowe sposoby
Rwa udowa to wyjątkowo dokuczliwe schorzenie, które może dosięgnąć nas o każdej porze dnia i nocy. Warto zatem znać metody, za pomocą których możemy zredukować ból i nieprzyjemne towarzyszące doznania. Pierwszą rzeczą, którą warto zrobić w ostrej fazie objawów, to unieruchomienie.
Bezapelacyjnie należy zrezygnować z wykonywania wszelkich prac, a dźwiganie, schylanie czy chodzenie na dłuższe dystanse nie wchodzi w rachubę. Postaraj się przyjąć najbardziej komfortową pozycję, a na udzie oraz w okolicy lędźwiowej połóż sobie gorący okład. Możesz w tym celu użyć poduszki elektrycznej lub termoforu. Ciepło powoduje rozluźnienie mięśni i zmniejsza odczuwanie bólu.
Kolejnym krokiem jest zażycie farmaceutyków o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnych. Leki bez recepty, takie jak paracetamol czy ibuprofen często redukują ból i sprawiają, że staje się on bardziej znośny.
Jeżeli objawy nie ustępują w ciągu kilku dni, a na dodatek odczuwasz oznaki dodatkowe, takie jak mrowienie, zaburzenia czucia, wzmożone napięcie mięśniowe, przykurcze oraz zaburzenia oddawania stolca czy moczu, należy niezwłocznie udać się po pomoc lekarza.
Rwa udowa a ból w pachwinie
Ból w pachwinie jest objawem nie tylko rwy udowej, ale również kulszowej. Wynika on z ucisku na korzenie nerwów w obrębie kręgosłupa. Czasem ból ten pochodzi ze stawu biodrowego.
Ból w pachwinie może czasami być powodowany przez entezopatię więzadła biodrowo lędźwiowego lub wzmożone napięcie mięśniowe.
W przypadku rwy udowej bólowi pachwiny towarzyszy ból z przodu uda, promieniujący do kolana, wewnętrznej części łydki oraz stopy. Dolegliwości są spowodowane przez ucisk na korzenie nerwu w obrębie kręgosłupa oraz nadmierny ucisk mięśni na nerwy.
Czytaj więcej: ból kręgosłupa lędźwiowego
Najczęściej zadawane pytania
Czym różni się rwa udowa od kulszowej?
Rwa udowa i rwa kulszowa mają podobne podłoże przyczynowe. W obu przypadkach dochodzi do ucisku na nerw. Może do tego dochodzić na poziomie kręgosłupa, kiedy elementy zwyrodniałego krążka międzykręgowego lub zwężone otwory międzykręgowe powodują ucisk na korzenie nerwów.
Niekiedy do ucisku dochodzi za sprawą wzmożonego napięcia mięśniowego. Rwa udowa i kulszowa różnią się między sobą umiejscowieniem bólu. W przypadku rwy kulszowej ból promieniuje od pośladka do tylnej powierzchni uda. Rwa udowa z kolei cechuje się dolegliwościami, które dotyczą raczej przedniej powierzchni kończyny dolnej.
Pacjenci z rwą kulszową wykazują dodatni objaw Lasegue’a. Test ten jest bardzo prosty. Pacjent leży na plecach, a lekarz biernie podnosi jego kończynę dolną, najpierw zgina w stawie kolanowym i biodrowym, a następnie prostuje ją w kolanie.
Jeżeli podczas tego manewru występują dolegliwości bólowe w postaci silnego szarpnięcia w okolicy lędźwiowej – mówimy o dodatnim objawie Lasegue’a, który z kolei w przypadku rwy udowej jest ujemny.
Dodatni jest objaw Mackiewicza, o którym świadczy ból podczas biernego zginania nogi w stawie kolanowym, gdy pacjent leży na brzuchu albo na boku.
Jak boli rwa udowa?
Rwa udowa jest powodowana przez drażnienie korzeni nerwowych. Ból jest odczuwany zazwyczaj w obszarze krzyżowo-lędźwiowym kręgosłupa i promieniuje na przednią powierzchnię uda, do kolana i stopy.
Dolegliwości mogą pojawiać się nagle lub eskalować powoli. Pacjenci bardzo często opisują ból jako rwący, elektryczny, często piekący. Ból w przebiegu rwy udowej jest niezwykle silny, często uniemożliwiający normalne funkcjonowanie.
Oprócz tego pacjenci często skarżą się na: mrowienie, zaburzenia czucia, przykurcze, wzmożone napięcie mięśni czy paraliż.
Czego nie wolno robić mając rwę udową?
Rwa udowa w ostrej fazie potrafi być bardzo dokuczliwa i nieprzewidywalna. Zaleca się ograniczenie aktywności fizycznej do minimum. Nie powinno to trwać zbyt długo i gdy objawy stają się lżejsze, należy niezwłocznie podjąć ostrożne próby chodzenia i pracy.
Kiedy ból jest minimalny lub ustępuje, warto wykonywać odpowiednie ćwiczenia, które mają za zadanie wzmocnić mięśnie, uelastycznić je i zapobiec nawrotom dolegliwości. Podczas rwy udowej warto unikać dźwigania, schylania się i długotrwałego siedzenia.
Ile trwa rwa udowa?
Większość ataków rwy udowej ustępuje w przeciągu 2-4 tygodni. Zła wiadomość jest taka, że schorzenie to lubi nawracać i to często wtedy, kiedy się tego najmniej spodziewamy.
Nawroty rwy udowej są bardzo częste i dochodzi do nich zwłaszcza u pacjentów, którzy nie wykonują zalecanych przez fizjoterapeutę ćwiczeń, lub robią to nieregularnie. Zdarza się, że objawy wracają w przeciągu roku od pojawienia się poprzednich.
Jakie leki w przypadku rwy udowej?
Podstawą leczenia ostrej fazy rwy udowej jest farmakoterapia. Najpopularniejsze leki działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Najczęściej używa się paracetamolu, ibuprofenu. ketoprofenu, meloksykamu oraz tramadolu. Jest to leczenie objawowe, co oznacza, że nie likwiduje ono przyczyny wystąpienia dolegliwości.
Jeżeli objawy nie ustępują po zastosowaniu leczenia przeciwbólowego, warto zasięgnąć porady lekarza. Istnieje ryzyko uszkodzenia kręgosłupa lub korzeni nerwów.
Jak pozbyć się rwy udowej?
Rwa udowa należy do zespołów korzeniowych. Jej leczenie zaczyna się od postępowania przeciwbólowego i przeciwzapalnego. Dodatkowo można przyjmować farmaceutyki, które działają miorelaksacyjne, czyli powodują rozluźnianie mięśni. Często takie leczenie wystarczy, by objawy odeszły w niepamięć.
W przypadku rwy udowej warto także na jakiś czas ograniczyć aktywność fizyczną – przynajmniej do czasu, aż dolegliwości staną się lżejsze.
Ulgę w bólu przynoszą ciepłe okłady. W tym celu można użyć termoforu, ręczników zmoczonych w ciepłej wodzie lub poduszek elektrycznych. Ciepło ogranicza odczuwanie bólu i powoduje rozluźnianie mięśni, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia ucisku na nerw.
Jakich ćwiczeń unikać przy rwie udowej?
Ćwiczenia, które są niewskazane przy kręgozmyku, to: nożyce, rowerek, przejście do leżenia przewrotnego, unoszenie wyprostowanych nóg, a także unoszenie wyprostowanych nóg ze zgięciem tułowia.
To bardzo ważne, ponieważ niewłaściwie dobrane ćwiczenia mogą bardzo zaszkodzić choremu i prowadzić do pogłębiania się uszkodzeń oraz nasilania objawów.
Jakie są przyczyny rwy udowej?
Rwa udowa może mieć rozmaite podłoże. Do schorzenia może prowadzić siedzący tryb życia, zbyt mała aktywność fizyczna, źle dobrane ćwiczenia oraz urazy – złamania miednicy, złamania guza miednicy, krwawienie pozaotrzewnowe.
Rwa udowa może być powodowane również przez uszkodzenia krążka międzykręgowego, dużą nadwagę, otyłość oraz miejscowe stany zapalne. Należy unikać przeciągów, ponieważ przewianie prowadzi nie tylko do przeziębienia, ale także gwałtownego przykurczu mięśni, co powoduje ucisk na nerw.
Schorzenie może powstawać też w konsekwencji chorób zakaźnych czy reumatoidalnego zapalenia stawów.
Jak objawia się rwa udowa?
Rwa udowa wielu osobom kojarzy się tylko z dolegliwościami bólowymi. Warto jednak pamiętać, że to nie jedyny objaw. Bywa, że ból nasila się podczas kaszlu czy kichania.
Pacjenci często skarżą się na przykurcze w kończynie dolnej, wzmożone napięcie w mięśniach przykręgosłupowych, zniesienie odruchu kolanowego i odruchowe skrzywienie kręgosłupa. Zdarzają się także ciężkie przypadki wy udowej, kiedy pojawia się niedowład, paraliż, problemy z kontrolowaniem oddawania moczu oraz stolca czy zaburzenia czucia.
Tak poważne objawy wymagają niezwłocznej wizyty u lekarza, gdyż istnieje spore ryzyko uszkodzenia kręgosłupa lub korzeni nerwów.
Czy rwa udowa to poważne schorzenie?
Rwa udowa często jest bagatelizowana i ulega zapomnieniu po ustąpieniu ostrych objawów. Przy braku odpowiedniej profilaktyki niestety długo nie da się cieszyć spokojem, bowiem w 50% przypadków dolegliwości wracają po około roku od wystąpienia pierwotnych objawów.
Warto mieć na uwadze dokładną diagnostykę rwy udowej i odpowiednie leczenie. Zapobiegnie to przejściu rwy w fazę przewlekłą, która jest bardzo trudna do leczenia. Bagatelizowanie objawów rwy udowej, takich jak niesłabnący ból oporny na leczenie środkami przeciwbólowymi, wzmożone napięcie mięśni, zaburzenia czucia czy brak kontroli nad mikcją i oddawaniem stolca, jest niezwykle niebezpieczne.
W tym przypadku istnieje duże ryzyko uszkodzenia nerwów oraz kręgosłupa, co nieleczone może spowodować trwałe kalectwo. Należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który oceni wstępnie zmiany i skieruje pacjenta do odpowiedniego specjalisty (jeżeli zaistnieje taka potrzeba).
Umów się na leczenie w Swarzędzu:
Tel: 503-733-127
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
Rejestracja 10-18:00
OPINIE O NAS:
Specjaliści KORE
Bibliografia:
- Zespoły bólowe kręgosłupa, Andrzej Maciejczak, Grzegorz Goncerz https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.43.
- What you need to know about sciatica, Stephen Hochschuler, MD https://www.spine-health.com/conditions/sciatica/what-you-need-know-about-sciatica
- Sciatica, Jean-Pierre Valat MD, PhD, Stephane Genevay MD, Marc Marty MD, Sylvie Rozenberg MD, Bart Koes PhD https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1521694209001417?via%3Dihub
- Interna Szczeklika 2020
- Diagnosis and treatment of sciatica, B W Koes, professor1, M W van Tulder, professor of health technology assessment2, W C Peul, neurosurgeon3 https://www.bmj.com/content/334/7607/1313.full
- https://lekarzebezkolejki.pl/blog/rwa-kulszowa-jak-rozpoznac-i-jak-leczyc/w-1069
Dagmara Porada – Redaktor medyczny
Studiuje Medycynę na kierunku lekarskim na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Copywriterka z 6-letnim stażem i lekkim piórem. Twórczyni wielu artykułów, opisów i blogów firmowych. Miłośniczka psów i dobrej książki.
Data publikacji: 24.10.2022
Data ostatniej aktualizacji: 19.02.2023
