Zapalenie rozcięgna podeszwowego to dość popularne schorzenie, które potrafi skutecznie uprzykrzyć życie i znacznie zmniejszyć jego jakość. Nic tak nie zakłóca normalnego, codziennego życia, jak permanentny ból. Jeśli do tego dojdzie utrudnione poruszanie się – ciężko pozostawać pozytywnym.
Można się także spotkać z mylnie zamienną nazwą zapalenia powięzi, jaką jest ostroga piętowa. Dawniej uważano, że to właśnie ta charakterystyczna narośl kostna powstająca na guzie piętowym powoduje ból. Dziś wiadomo jednak, że ostrogi są jedynie wynikiem, a nie przyczyną zapalenia rozcięgna podeszwowego.
W Centrum KORE w Swarzędzu pomogliśmy już ponad 500 Pacjentom z zapaleniem rozcięgna podeszwowego!
Z artykułu dowiesz się:
Czym jest rozcięgno podeszwowe?
Rozcięgno podeszwowe silne pasmo zbudowane z włókien tkanki łącznej zbitej, którą charakteryzuje regularne utkanie. Jest ubogie w naczynia krwionośne, a jego funkcja to łączenie mięśni z kośćmi.
Powięź rozpoczyna się od guza kości piętowej, biegnie przez całą długość śródstopia i kończy się oddzielnie na każdym paliczku (małe kości tworzące palce). Rozcięgno podeszwowe składa się z cienkiej warstwy powierzchownej i zdecydowanie mocniejszej, kolagenowej warstwy głębokiej.
Jakie ma funkcje?
Ze względu na to, że znajduje się tuż pod skórą – chroni mięśnie, naczynie krwionośne oraz nerwy, które ma pod sobą. Oprócz tego, gwarantuje podporę dla łuku podłużnego stopy, co ułatwia utrzymanie prawidłowej postawy podczas chodzenia i zabezpiecza przed płaskostopiem.
Ma również działanie amortyzujące. Należy jednak pamiętać że rozcięgno pod względem wytrzymałości i elastyczności ma swoje granice, dlatego stosunkowo łatwo je przeciążyć i zapoczątkować fazę degeneracji.
Umów się na leczenie zapalenia rozcięgna podeszwowego :
Tel: 503-733-127
Zapraszamy do naszej kliniki w SWARZĘDZU.
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
OPINIE O NAS:
Kogo może dotknąć zapalenie rozcięgna podeszwowego?
Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest jedną z najczęstszych dolegliwości ortopedycznych. Nic zresztą dziwnego, używamy naszych stóp intensywnie każdego dnia, przez co powięź jest nieustannie narażona na duże obciążenia.
Jeśli czynniki uszkadzające będą się regularnie ponawiać – dojdzie w końcu do stanu zapalnego, niszczenia włókien tkanki łącznej, sztywności całego rozcięgna i powstania nadwyżki kostnej w postaci ostrogi piętowej.
Proces ten jest długotrwały i nie powstaje z dnia na dzień.
Schorzenie stwierdzane jest każdego roku u około miliona osób. Chorzy zgłaszają się z charakterystycznym bólem pięty przy chodzeniu – głównie przyśrodkowej części pięty (zwłaszcza po długim odpoczynku).
Mogłoby się wydawać, że zapalenie powięzi podeszwowej dotyka głównie osób aktywnych fizycznie, a w szczególności biegaczy, jednak okazuje się, że problem dotyka przede wszystkim osób w średnim wieku (znacznie częściej kobiety), które prowadzą siedzący lub stojący tryb życia.
Ze względu na obniżenie elastyczności struktur i zmniejszenie ilości kolagenu – wraz z wiekiem rośnie ryzyko wystąpienia procesów degeneracyjnych. Nie bez znaczenia jest również BMI pacjenta.
Osoby z nadwagą lub otyłością bardziej predysponują do zapalenia rozcięgna ze względu na większe obciążenie stóp. Częściej cierpią także na płaskostopie, które także w znaczny sposób nadwyręża pasma powięzi.
Ból rozcięgna podeszwowego – możliwe przyczyny
Zapalenie rozcięgna podeszwowego to proces, który jest wynikiem wielokrotnie powtarzanych czynności obciążających włóknistą strukturę. Choć powięź przebiega praktycznie przez całą stopę, proces zapalenia i zwyrodnienia obejmuje zazwyczaj wyłącznie obszar sąsiadujący z guzem kości piętowej.
Nadwyrężenia i nadmierne naprężenie prowadzą do mikrourazów indukujących odpowiedź obronną organizmu w postaci stanu zapalnego.
Stan zapalny jest uznawany powszechnie za coś złego, jednakże jego pierwsze etapy gwarantują zapoczątkowanie procesów regeneracyjnych. Wydzielane zostają różnorakie substancje chemiczne i komórki odpornościowe, które stymulują metabolizm komórek i ich podziały.
Analiza histologiczna rozcięgna objętego stanem zapalnym wykazuje znaczne pogrubienie i zwłóknienie powięzi podeszwowej wraz z martwicą kolagenu. Obserwowane są także zmienione komórki chrząstki pod względem morfologicznym, a także można stwierdzić zwapnienie tkanek.
Są to jednak już późne konsekwencje trwającego przez dłuższy czas stanu zapalnego. Co jednak może go wywołać? Przede wszystkim nadmierne rozciąganie i nadużywanie rozcięgna.
Mogą przyczynić się do tego również różnego rodzaju urazy (np: w postaci uderzenia). Dodatkowo, niektóre osoby mają genetyczną predyspozycję do rozwoju zapalenia rozcięgna podeszwowego.
Ryzyko zapalenia rozcięgna podeszwowego jest znacznie większe u kobiet (zwłaszcza aktywnych) oraz osób:
- z płaskostopiem lub nadmiernie wysklepionymi łukami stóp
- między 40 a 60 rokiem życia
- otyłych
- z wcześniejszymi urazami ścięgna Achillesa lub nadmiernym napięciem tej struktury
- o nietypowym chodzie lub niefizjologicznej pozycji stóp
- sportowców (zwłaszcza biegaczy długodystansowych)
- które często noszą obuwie na wysokim obcasie
- które każdego dnia spędzają wiele godzin na stojąco
- które noszą zużyte buty z cienkimi podeszwami
- w ciąży (szczególnie w późnej)
Jak objawia się zapalenie rozcięgna podeszwowego?
Schorzenie daje dosyć charakterystyczne symptomy. Pacjenci skarżą się na nieustający i nasilający się ból w środkowej części pięty. Czasami może promieniować do innych części stopy i powodować ból stopy. Opisywany jest jako ostry, przeszywający i o różnej intensywności w zależności od pory dnia.
Charakterystycznym objawem zgłaszanym przez pacjentów jest ból pięty przy chodzeniu.
Najsilniejsze doznania następują rano, tuż po przebudzeniu, kiedy chory przechodzi kilka pierwszych kroków. Wraz z pokonywaniem dalszych dystansów i rozchodzeniem się – dolegliwości bólowe słabną, a niekiedy całkiem znikają… by po odpoczynku lub nadmiernej aktywności znów się pojawić.
Zaostrzenia mogą pojawiać się w każdym momencie dnia, najczęściej kiedy pacjent wstaje z pozycji siedzącej. Kolejną typową cechą jest tkliwość podczas palpacji guza piętowego.
Diagnostyka
Nie da się zdiagnozować zapalenia rozcięgna podeszwowego bez przeprowadzenia dokładnego wywiadu i odpowiedniego badania palpacyjnego (dotykiem). Pacjent musi dokładnie opisać swoje odczucia związane z dolegliwościami – kiedy się pojawiają, co je nasila, ile trwają i co je zapoczątkowało.
Jeśli charakterystyczne objawy będą się zgadzać, a do tego dojdzie jeden lub kilka z czynników ryzyka – lekarz może wysnuć wstępną diagnozę. Oczywiście należy różnicować zapalenie powięzi z innymi jednostkami chorobowymi, urazami czy schorzeniami w obrębie stopy i łydki.
W tym celu przeprowadza się dokładne badanie fizykalne układu mięśniowo-szkieletowego obu kończyn dolnych. W przypadku zapalenia powięzi podeszwowej występują powtarzalne dolegliwości bólowe po dotknięciu przyśrodkowej części guza piętowego. Odczucia te pojawiają się również w sytuacji, w której specjalista zgina grzbietowo kostkę i palce pacjenta.
Badania obrazowe
Jako, że zapalenie rozcięgna podeszwowego nie jest schorzeniem jako takim, a jedynie diagnoza kliniczną – potwierdzenie za pomocą badań obrazowych nie jest konieczne. Lekarz może jednak rozważyć wykonanie zdjęć rentgenowskich lub badania USG, jeśli wywiad i badanie fizykalne wskażą na inne urazy lub poważniejsze powikłania w postaci zwapnień czy degeneracji tkanek.
RTG wykaże wówczas jak bardzo proces zwapnienia jest zaawansowany i czy obecne są ostrogi piętowe. USG natomiast uwidoczni pogrubienie i obrzęk powięzi, co potwierdzi diagnozę zapalenia.
Jeśli pacjent nie będzie reagować na leczenie zachowawcze lub zabiegi fizjoterapeutyczne – specjalista może zlecić MRI (rezonans magnetyczny) w celu wyeliminowania bądź potwierdzenia ewentualnych złamań przeciążeniowych lub wad tkanki chrzęstnej/ kostnej w obrębie stopy.
Zapalenie rozcięgna podeszwowego – leczenie
Nieleczone zapalenie rozcięgna podeszwowego może w końcu doprowadzić do wytworzenia się ostrogi piętowej, czyli kostnej narośli na guzie piętowym. Jest to naturalny efekt radzenia sobie organizmu z nadmiarem substancji prozapalnych i charakteryzuje się uczuciem “kamienia w bucie”.
Dlatego należy jak najszybciej rozpocząć odpowiednie działania mające na celu eliminację problemu. Już pierwsze symptomy zapalenia (ból, obrzęk, zaczerwienienie, tkliwość) powinny skłonić ku wizycie u specjalisty lub przynajmniej do odnalezienia źródła problemu i wyeliminowania go bądź zminimalizowania jego wpływu.
Leczenie zachowawcze zapalenia rozcięgna podeszwy
Zdecydowana większość pacjentów (bo aż 90%) z zapaleniem rozcięgna podeszwowego można z powodzeniem leczyć bez operacji. Do metod, które są możliwe do przeprowadzenia bez ingerencji chirurga należą:
- Odpoczynek – stan zapalny nie zniknie jeśli wciąż będą działać czynniki uszkadzające. Z tego względu należy jak najbardziej oszczędzać bolącą stopę (najlepiej umieszczając ją w każdym możliwym momencie nieco powyżej poziomu klatki piersiowej).
- Okłady z lodu – lód trzeba owinąć w ściereczkę lub ręcznik i przyłożyć w bolące miejsce trzymając nie dłużej niż 20 minut i powtarzając tę czynność co 2-3 godziny.
- Noszenie butów z dobrym podparciem łuku stopy.
- Specjalne wkładki do butów (np. silikonowe czy gumowe nakładki na pięty) – zmniejszają tarcie i amortyzują wstrząsy podczas chodzenia, dzięki czemu chronią rozcięgno przed dalszymi uszkodzeniami. W połączeniu z ćwiczeniami rozciągającymi zapewniają lepsze efekty w krótkotrwałym bólu pięt w porównaniu z samym rozciąganiem.
- NLPZ – czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne, które są skuteczne nie tylko na stan zapalny, ale wykazują również działanie przeciwbólowe (ibuprofen, paracetamol, diklofenak itp.). Można je stosować zarówno w formie tabletek, jak i miejscowo w postaci żeli i maści.
- Treningi dostosowane do możliwości.
- Specjalne ćwiczenia rozciągające.
- Regularne przerwy w pracy na stojąco.
- Utrata nadprogramowych kilogramów.
- Orteza, szyny lub inne opatrunki usztywniające – pomagają ustabilizować stopę i chronią rozcięgno przed dalszymi urazami. Szyny nocne przynoszą spore korzyści u pacjentów z przewlekłym zapaleniem rozcięgna podeszwowego. Podejrzewa się, że w tym przypadku mechanizm terapeutyczny polega na utrzymaniu zgięcia grzbietowego kostki i wyprostu palców stopy, dzięki czemu tworzy się stałe, łagodne rozciąganie powięzi. Prawdopodobnie umożliwia to jej łatwiejsze gojenie się tkanek.
- Ostrzykiwanie rozcięgna kortykosteroidami – leki te wykazują wyśmienite właściwości przeciwzapalne. Przeprowadzono badanie dotyczące skuteczności tej terapii, w którym zaobserwowano znaczne złagodzenie objawów zapalenia po 1 miesiącu leczenia, jednak po 6 miesiącu straty zaczęły przewyższać korzyści. Ze względu na działania niepożądane kortykosteroidów – ich stosowanie wiąże się z pewnego rodzaju ryzykiem (skórne problemy, zanik poduszki tłuszczowej pięty, infekcje itp.).
- Zabiegi fizjoterapeutyczne.
Chociaż leczenie może trwać nawet 6 miesięcy lub dłużej, aż 80% pacjentów leczonych zachowawczo nie ma długotrwałego nawrotu bólu.
Leczenie fizjoterapeutyczne
Pozaustrojowa terapia falą uderzeniową (ESWT)
Fala uderzeniowa w leczeniu zapalenia rozcięgna podeszwowego pozwala na uzyskanie długotrwałych i wyraźnych efektów w krótkim czasie. Zabieg polega na emisji fali ciśnienia o odpowiedniej mocy, która zostaje skierowana w bolące miejsce.
Choć początkowo może wywołać skutek odwrotny od zamierzonego (ból, drętwienie, obrzęk, zaczerwienienie czy siniaki), to już po krótkim czasie rozpocznie się proces stymulacji rozcięgna do regeneracji i zaniku stanu zapalnego.
Zabiegi falą uderzeniową wykazują działanie:
- przeciwbólowe i przeciwzapalne – bodźce energetyczne, które są dostarczane przez fale uderzeniowe pobudzają metabolizm wewnątrzkomórkowy i usprawniają cyrkulację krwi,
- dezintegracyjne – fale ciśnienia powodują usuwanie zwapniałych fibroblastów,
- regeneracyjne – zwiększa się produkcja kolagenu,
- stymulujące mikrokrążenie – poprzez zwiększenie angiogenezy, czyli rozrostu naczyń krwionośnych,
- relaksacyjne – fale uderzeniowe obniżają napięcie mięśniowe.
W celu sprawdzenia skuteczności terapii ESWT, przeprowadzono randomizowane badanie, do którego zaangażowano 3800 pacjentów z zapaleniem rozcięgna. Do ich standardowych, ustalonych terapii dodano falę uderzeniową i obserwowano efekty. Po 3 miesiącach u większości pacjentów stan znacznie się poprawił, a objawy złagodniały w porównaniu ze standardowymi terapiami bez ESWT.
Standardowe leczenie zapalenia rozcięgna podeszwowego falą uderzeniową obejmuje 3 -6 zabiegów.
Kinezyterapia
Wszelkie patologie dotyczące rozcięgna podeszwowego zwykle są bezpośrednio związane ze zwiększonym napięciem mięśni tylnej części uda i podudzia. Wówczas zalecana jest kinezyterapia (czyli leczenie ruchem) ze szczególnym naciskiem na ćwiczenia rozciągające i rozluźniające, co pomaga wzmocnić mięśnie i ukierunkować ich działanie w odpowiedni sposób.
Sonoterapia
Badania nad skutecznością terapii ultradźwiękami w leczeniu rozcięgna podeszwowego wciąż trwają. Chociaż obecnie nie ma wystarczających dowodów potwierdzających jej skuteczność, naukowcy sugerują, że jest ona stosunkowo bezpieczna.
W medycynie i fizjoterapii fala ultradźwiękowa ma szerokie zastosowanie ze względu na liczne korzystne działania – zwiększa przemianę materii, powoduje przekrwienie (i tym samym lepsze odżywienie i dotlenienie tkanek), zwiększa aktywność enzymów, zmniejsza napięcie mięśniowe i sztywność stawów, a także poprawia rozciągliwość włókien kolagenowych.
Leczenie operacyjne
- Częściowa lub całkowita fasciotomia podeszwowa (zabieg polegający na przecięciu powięzi w celu obniżenia ciśnienia między przedziałami powięziowymi) jest rekomendowana dopiero po co najmniej 6–12 miesiącach nieskutecznego leczenia zachowawczego.
- Przed przystąpieniem do operacji, lekarz musi ponownie przeprowadzić pełną diagnostykę różnicową, rozważyć inne przyczyny bólu i wykluczyć schorzenia o podobnych objawach.
- Zabieg chirurgiczny jest otatecznością ze względu na wysokie ryzyko komplikacji w przyszłości. Może mieć bowiem szkodliwy wpływ na inne struktury więzadłowe i kostne stopy.
- Niemniej, naukowcy zajmujący się tym zagadnieniem stwierdzili, że 75% pacjentów, którzy przeszli interwencję chirurgiczną po nieudanym leczeniu zachowawczym – zgłosiło znaczną lub całkowitą redukcję dolegliwości bólowych pięt.
Skrót postępowania terapeutycznego
- Zebranie wywiadu i badanie fizykalne – znalezienie czynników obciążających powięź i stwierdzenie charakterystycznych objawów jest podstawą postawienia diagnozy. Do typowych cech zapalenia rozcięgna podeszwowego należą: a) ból w przyśrodkowej części pięty, b) największa intensywność dolegliwości podczas wykonywania pierwszych kroków po przebudzeniu, c) ustępujący ból w czasie odpoczynku, d) powtarzalny ból związany z dotykiem guza piętowego, e) pojawiający się ból podczas zgięcia grzbietowego kostki i palców u nóg.
↓
- Leczenie zachowawcze – początkowo stosuje się NLPZ, łagodne rozciąganie powięzi i grupy mięśni tylnych goleni, modyfikację obuwia, wkładki, przemyślany dobór butów, zakładanie ortezy lub szyny na noc; w następnym etapie można przystąpić do zastrzyków z kortykosteroidów, ESWT lub terapii wykorzystującej ultradźwięki.
↓
- Leczenie operacyjne – polega na wykonaniu fasciotomii podeszwowej lub rekonstrukcji powięzi. Stosuje się ją minimalnie po pół roku nieskutecznego leczenia zachowawczego.
Ćwiczenia rozciągające przy zapaleniu rozcięgna podeszwowego
Już samo rozciąganie jest w stanie przynieść bardzo dobre efekty terapeutyczne. Ćwiczenia trzeba jednak wykonywać systematycznie (najlepiej codziennie) i dokładnie. Regularny trening skraca czas regeneracji i przyspiesza leczenie nawet o połowę w porównaniu z leczeniem bez rozciągania.
Ćwiczenie 1 – polega na “odpychaniu ściany”. Pacjent opiera się oburącz o ścianę, zdrową nogę ma nieco z przodu, a w drugiej dociska piętę do ziemii. Taka pozycja powinna być utrzymana minimum 2 minuty w odstępach co 10 sekund. Aby osiągnąć optymalny rezultat, warto powtórzyć serię co najmniej 2 razy dziennie. Najlepsze efekty są obserwowane podczas wykonywania trzech serii co godzinę.
Ćwiczenie 2 – podnoszenie ręcznika papierowego (suchego) palcami bolącej stopy. Następnie należy papier upuścić i ponownie chwycić go w ten sam sposób. Ćwiczenie wystarczy wykonywać raz dziennie wieczorem przez 2 minuty.
Ćwiczenie 3 – rolowanie śródstopia za pomocą piłeczki lub butelki. Można zamrozić wodę w butelce i dzięki temu połączyć efekt rozciągający z przeciwbólowym i przeciwzapalnym działaniem lodu.
Umów się na leczenie zapalenia rozcięgna podeszwowego :
Tel: 503-733-127
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
OPINIE O NAS:
Specjaliści KORE
Bibliografia:
- Fizjoterapia w ortopedii, dr hab. n. med. Dariusz Białoszewski
- Ortopedia i traumatologia 2, prof. dr hab. med. Tadeusz Sz. Gaździk
- John V. Thompson, Sundeep S. Saini, Christopher W. Reb and Joseph N. Daniel “Diagnosis and Management of Plantar Fasciitis”
- lek. Karolina Stępień, “Ostroga piętowa” https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/261120,ostroga-pietowa
- Benjamin K. Buchanan; Donald Kushner, “Plantar Fasciitis”
- https://www.nhs.uk/conditions/plantar-fasciitis/
- https://www.healthline.com/health/plantar-fasciitis
- Uczciwek Mariola Monika, “Metody fizjoterapeutyczne w leczeniu ostrogi piętowej i zapalenia rozcięgna podeszwowego – przegląd piśmiennictwa”
Data publikacji: 25.04.2022
Data ostatniej aktualizacji: 27.10.2023
Dagmara Porada - Redaktor medyczny
Dagmara Porada – Redaktor medyczny
Studiuje Medycynę na kierunku lekarskim na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Copywriterka z 6-letnim stażem i lekkim piórem. Twórczyni wielu artykułów, opisów i blogów firmowych. Miłośniczka psów i dobrej książki.
Fizjoterapeuta. Autorka kilkudziesięciu publikacji naukowych z dziedziny fizjoterapii uroginekologicznej, neurofizjologii, terapii manualnej i fizykoterapii.Prowadzi badania z zakresu terapii manualnej tkanek miękkich i rozluźniania mięśniowo-powięziowego. Współpracuje z Katedrą Medycyny Społecznej, Zakładem Patofizjologii Narządu Ruchu oraz Katedrą Biofizyki Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Jest gorącym zwolennikiem całościowego ujmowania problemów zdrowotnych i głęboko zindywidualizowanego podejścia do Pacjenta.Zawodowo zajmuje się praktyką kliniczną, prowadząc Centrum Fizjoterapii Specjalistycznej KORE w Swarzędzu k. Poznania i specjalizując się w fizjoterapii uroginekologicznej oraz w zakresie terapii manualnej, głównie u osób po urazach narządu ruchu oraz u pacjentów z przewlekłymi dolegliwościami bólowymi.
Nieustannie doskonali swój warsztat pracy uczestnicząc w kursach z zakresu terapii manualnej i fizjoterapii.Adiunkt w Zakładzie Rehabilitacji Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu oraz wykładowca Wyższej Szkoły Edukacji i Terapii (Pracownia Terapii Manualnej i Masażu).
