Zamrożony bark – objawy, ćwiczenia. Ile trwa leczenie?

Przybliżony czas czytania: 6 min.

 

Zamrożony bark (zwany także zarostowym zapaleniem torebki stawowej) nic z zimnem nie ma wspólnego. Nazwa wzięła się od dużej sztywności i uciążliwego bólu stawu barkowego. Objawy zwykle zaczynają się powoli, a następnie nasilają się. Z biegiem czasu ustępują, jednak pełne wyzdrowienie może trwać nawet 3 lata.

Schorzenie często jest rozpoznawane po długotrwałym unieruchomieniu kończyny górnej (np: po operacji lub złamaniu ręki), co stanowi podstawowy czynnik ryzyka.

Leczenie zamrożonego barku polega przede wszystkim na dobrze dobranej fizjoterapii i ćwiczeniach zwiększających zakresu ruchu. Czasami wprowadza się również farmakoterapię obejmującą kortykosteroidy (GKS, sterydy) i leki znieczulające wstrzykiwane do stawu, by ulżyć pacjentowi w dolegliwościach

Zamrożony bark może powrócić i co ważne – w większości przypadków pojawia się w tym samym barku. U niektórych rozwija się zarostowe zapalenie torebki w drugim barku, jednak znacznie rzadziej.

W Centrum KORE w Swarzędzu mamy duże doświadczenie kliniczne w nieoperacyjnym leczeniu zamrożonego barku.

 

Czym jest zamrożony bark?

W nomenklaturze medycznej można się spotkać z wieloma pojęciami, jednak wszystkie dotyczą tego samego schorzenia. Obowiązujące nazwy to: bark zamrożony, zapalenie okołobarkowe, fibroza i choroba Duplay.

Niekiedy też zarostowe zapalenie torebki określa się jako tzw: zespół bolesnego barku. Jednak nazwa ta wskazuje na konkretną jednostkę chorobową, a należy pamiętać, że nie jest to choroba, a jedynie zbiór problemów bólowych i rozmaitych schorzeń, które wymagają zupełnie innego leczenia i innej diagnostyki.

Nie istnieje jedna, prosta definicja zamrożonego barku. Jest to stan, którego nie da się konkretnie opisać ze względu na brak jednoznacznych wyjaśnień z patologicznego punktu widzenia. Wiąże się także z licznymi problemami terapeutycznymi i dużą trudnością leczenia.

Zamrożony bark określa się jako schorzenie, które powstaje z nie do końca wiadomych przyczyn (o idiopatycznym pochodzeniu). Zaczyna się bardzo silnym, spontanicznym bólem utrudniającym życie pacjentów.

 

Zamrożony bark – przyczyny

Podstawowym czynnikiem predysponującym do wystąpienia zespołu barku zamrożonego jest długotrwałe unieruchomienie i ograniczenie poruszania stawem barkowym. Kiedy dochodzi do znacznego bólu – automatycznie pacjent stara się oszczędzać bolące miejsce i nie narażać go na dodatkowe impulsy bólowe. Choć pozwala to nieco zmniejszyć dolegliwości, to jednak prowadzi do utraty ruchomości stawu ramiennego.

Schorzenie pod względem przyczyn możemy podzielić na charakter pierwotny i wtórny. Ten pierwszy ma najczęściej nieznaną patogenezę, a przyczyny można jedynie podejrzewać. Nie są potwierdzone badaniami naukowymi.

Natomiast przyczyny wtórne obejmują wszystkie patologiczne stany, schorzenia i nieprawidłowości, które pacjent ma i które doprowadziły do wystąpienia zamrożonego barku. Czyli w tym przypadku ból barku nie pojawia się jako pierwszy – jest wynikiem innej choroby.

Do wtórnych przyczyn barku zamrożonego należą wszelkiego rodzaju kontuzje i urazy kończyny górnej. Zwiększają one w znacznej mierze ryzyko pojawienia się zamrożonego barku. Kolejnymi czynnikami są przebyte operacje i różne infekcje.

Stan psychologiczny również ma niemałe znaczenie. Okazuje się bowiem, że depresja, apatia, stany lękowe czy zaburzenia emocjonalne mogą wywołać idiopatyczny ból barku bez wyraźnej, fizycznej przyczyny.

Zmiany hormonalne wpływają podobnie, dlatego w grupie ryzyka znajdują się kobiety i mężczyźni w średnim wieku (ze względu na menopauzę i andropauzę).

Niebagatelną rolę spełnia także stres. Pacjenci, których dotknęło schorzenie zamrożonego barku niejednokrotnie mają w swojej niedalekiej przeszłości traumatyczne przeżycie lub żyją w długotrwałym stresie.

 

Patofizjologia, czyli jak dochodzi do “zamrożenia” barku?

W przypadku barku wtórnego na początku musi zadziałać jakiś czynnik zewnętrzny, bark idiopatyczny niekoniecznie musi taki bodziec dostać, jednak przyczyny nie są znane. Mogą tu odgrywać rolę pewne predyspozycje, jednak nie ma na to pełnych dowodów.

Po wywołaniu początkowej reakcji, pojawia się szereg czynników zapalnych, które powodują nie tylko ból, ale także zmiany strukturalne w obrębie tkanek barku. Stopniowo dochodzi do odkładania się fibroblastów, których jest coraz więcej, aż w końcu doprowadzają do zwłóknienia całej torebki stawowej.

Proces ten nazywany jest fibrozą i charakteryzuje się bardzo bolesnym, przewlekłym przykurczem, który prowadzi do tzw. zamrożonego barku.

Literatura najczęściej wyróżnia 3 podstawowe fazy zamrożonego barku. Są to:

1. Faza “zamarzania” – trwa od 6 tygodni do 9 miesięcy, nazywana również fazą bólową. Cechuje się powolnym narastaniem dolegliwości. Początkowo ból w spoczynku nie występuje lub jego nasilenie jest niewielkie, pojawia się dopiero przy gwałtownych ruchach barku. Wraz z postępem choroby, symptomy się nasilają, stają się przewlekłe i nie ustępują nawet w spoczynku.
2. Faza “zamrożenia” – trwa od 4 do 9 miesięcy i w tym czasie można zaobserwować stopniowe zmniejszanie się siły bólu. Pozostaje jednak utrudniająca poruszanie barkiem sztywność.
3. Faza “odtajania” – najdłuższa, trwa bowiem od 4 aż do 26 miesięcy i polega na bardzo powolnym powrocie zakresu ruchów.

 

Umów się na leczenie:

Tel: 503-733-127

Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00

Rejestracja 10-18:00

OPINIE O NAS:

 

Kto jest narażony na zamrożony bark?

Zespół zamrożonego barku dotyka 2%-5% całej populacji. Nie jest to zbyt popularna choroba, jednak należy pamiętać, że mowa tu wyłącznie o pierwotnym, idiopatycznym barku. Przyczyny wtórne są znacznie częstsze, przez co liczba pacjentów borykających się z tym schorzeniem wzrasta.

Istnieje grupa osób predysponujących do wystąpienia zamrożonego barku. Należą do nich:

• Kobiety w wieku między 40-70 lat – aż 70% przypadków zamrożonego barku jest stwierdzane u kobiet w tej granicy wiekowej. Średni wiek, w którym pojawiają się objawy to 52 lata u kobiet i 55 lat u mężczyzn.
• Osoby rasy białej
• Cukrzycy – mają znacznie większe ryzyko niż zdrowi pacjenci (wartości sięgają bowiem 10%-20%).
• Osoby z chorobą Parkinsona
• Pacjenci z chorobą serca lub po zabiegach kardiochirurgicznych
• Osoby z nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy
• Pacjenci z pozytywnym wywiadem rodzinnym – ktoś w rodzinie miał lub ma zespół zamrożonego barku.
• Chorzy z autoimmunologicznymi schorzeniami
• Osoby z zespołem Dupuytren’a – u tej grupy zaobserwowano objawy bardzo zbliżone do symptomów zamrożonego barku.

 

Zamrożony bark – objawy

Ból ramienia jest zwykle tępy i stały. Początkowo nie występuje w spoczynku, jednak wraz z postępem choroby dolegliwości pojawiają się również w bezruchu. U wielu pacjentów objawy rozwijają się niepostrzeżenie. Ból stopniowo narasta, co może zająć kilka tygodni, a nawet miesięcy.

Ból zwykle lokalizuje się na zewnętrznej powierzchni barku (z tyłu), a czasem na ramieniu. Zamrożony bark wpływa na znaczne ograniczenie zakresu ruchomości w stawie, co w dużej mierze uniemożliwia normalne funkcjonowanie i wykonywanie codziennych obowiązków.

Może również spowodować zaburzenia postawy. W przypadku nasilonych dolegliwości bólowych, w celu ich zminimalizowania, następuje relaksacja struktur barku, bowiem każde naprężenie mięśni i innych tkanek potęguje objawy. Z tego względu pacjent przyjmuje skrzywioną postawę, a fakt permanentnego trwania bólu sprawia, że postawa ta jest przyjmowana bardzo często. Może to w końcu doprowadzić do stałych zmian.

Kończyna górna dotknięta “zamrożeniem” jest zwykle przywiedziona, zrotowana do wewnątrz i trzymana z przodu. Pacjent szuka, gdzie może ją swobodnie rozluźnić i zwykle opiera rękę na brzuchu lub w kieszeni. Jeśli chodzi o sam bark, dominuje w nim przykurcz górnej części mięśnia czworobocznego, dźwigacza łopatki i mięśni podpotylicznych.

Powoduje to uniesienie ramienia, jego zrotowanie na zewnątrz i odwiedzenie (samoistne i automatyczne reakcje mające na celu skompensowanie, czyli wyrównanie sztywności).

Symptomy nie ustępują niestety również w nocy. Niektórzy pacjenci twierdzą nawet, że wówczas są one najsilniejsze. Dlatego chorzy z zespołem zamrożonego barku skarżą się na bezsenność lub częste wybudzanie w nocy, a co za tym idzie – niewyspanie, spadek koncentracji i senność w czasie dnia.

Wszystkie te czynniki składają się na znaczne pogorszenie stanu psychicznego i emocjonalnego chorego. Musi być więc poddany jak najszybciej odpowiedniemu leczeniu, które przyniesie mu ulgę i “odblokuje” zakres ruchomości barku.

Kolejnym objawem zarostowego zapalenia torebki jest znaczne ograniczenie zakresu ruchu zarówno czynnego, jak i biernego (np: pacjent nie potrafi podnieść ręki pionowo do góry, ale jest to również niewykonalne dla lekarza). Najczęściej największemu ograniczeniu ulegają ruchy rotacyjne stawu ramiennego.

Standardowe czynności takie jak chodzenie, ubieranie się i wszystkie działania angażujące kończynę górną stają się trudne, a niekiedy nawet niemożliwe do wykonania. Jeśli dolegliwości utrzymują się przez długi czas, może nawet dojść do atrofii, czyli zaniku mięśni.

W badaniu RTG na początku choroby nie stwierdza się żadnych patologicznych odchyleń, jednak stan zapalny w końcu wywołuje postępujące włóknienie. Wówczas na zdjęciach rentgenowskich uwidacznia się pogrubienie torebki stawowej wokół głowy kości ramiennej i zmniejszenie objętości jamy stawowej (nawet o połowę!). Warto zrobić USG barku.

 

Zamrożony bark – leczenie

Niestety, zapalenie torebki stawowej barku jest niezwykle trudne do leczenia. Nie ma jednoznacznie określonego schematu postępowania, a dobór leków i zabiegów zależy od stanu pacjenta, jego historii, stanu psychicznego, charakteru schorzenia (czy pierwotny czy wtórny), czynników predysponujących oraz zmian, które zaszły w barku.

Terapeuta często postępuje instynktownie i próbuje kilku technik w celu wybrania tej najlepszej i najskuteczniejszej u danej osoby. W Centrum KORE w Swarzędzu posiadamy duże doświadczenie kliniczne w leczeniu zamrożonego barku.

Leczenie zachowawcze/ niechirurgiczne zamrożonego barku

Stan większości osób z zamrożonym barkiem poprawia się dzięki stosunkowo prostym zabiegom kontrolującym ból i przywracającym zakres ruchów.

Najczęściej na początku pacjenci sami próbują walczyć z dolegliwościami zrzucając winę na nierówne spanie, przeciążenie lub stres. Sięgają więc po ogólnodostępne leki bez recepty – czyli popularne NLPZy, które działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie.

Stosują również ciepłe kąpiele, kompresy, okłady, które rzeczywiście mogą przynieść ulgę, jest ona jednak krótkotrwała. Ze względu na nasilający się ból podczas ruchu, pacjenci są zmuszeni do ograniczenia ruchomości barku i oszczędzania go. W nocy natomiast w celu zminimalizowania dolegliwości kładą się na drugim boku, by nie urazić bolącego miejsca.

Następnie, kiedy ból stanie się nie do wytrzymania, bark cechuje duża sztywność, a podstawowe techniki domowego leczenia nie przynoszą pożądanych skutków – zgłaszają się po pomoc do lekarza i terapeuty. Stadium trwania choroby zazwyczaj jest wtedy na poziomie II lub III.

Lekarz może wówczas przepisać leki sterydowe, które pozwolą uporać się z trwającym stanem zapalnym i znacznie zredukować dolegliwości bólowe lub zlecić blokady nerwowe. Jest to zabieg polegający na wstrzyknięciu środka znieczulającego wokół nerwu, co przerywa transport impulsów bólowych od barku do mózgu.

Niezbędnym elementem jest również odpowiednia rehabilitacja. Najbardziej skuteczne i widoczne efekty przynoszą metody leczenia: zimnem, ciepłem, ultradźwiękami, TENS oraz seria wyspecjalizowanych zabiegów manualnych.

Jeśli objawy nie zostaną złagodzone innymi metodami niechirurgicznymi, lekarz może zalecić hydrodylatację. Ta procedura polega na delikatnym wstrzyknięciu dużej ilości sterylnego płynu do stawu barkowego w celu rozszerzenia i rozciągnięcia torebki stawu barkowego. Zabieg jest przeprowadzany przez radiologa, który za pomocą ultrasonografu precyzyjnie kontroluje rozmieszczenie płynu.

 

Bark zamrożony – fizjoterapia

Fizjoterapia pozwala na odzyskanie sprawności podczas poruszania barkiem. Na pierwszej wizycie specjalista omówi z pacjentem jego przypadek, pozna całą historię, a następnie przejdzie do badania stanu ramienia.

Badanie palpacyjne polega na delikatnym poruszaniu stawem barkowym we wszystkich kierunkach, aby sprawdzić, czy ruch jest ograniczony i czy podczas ruchu pojawia się ból. Dzięki takiej technice lekarz sprawdza ruchomość bierną, czyli wywołaną sztucznie, przez inną osobę.

Osoby z zamrożonym ramieniem mają ograniczony zakres ruchu zarówno bierny, jak i czynny. Dokładna ocena obu zakresów pozwala na postawienie diagnozy i wstępny wybór odpowiedniej terapii.

Schemat postępowania fizjoterapeutycznego w przypadku zamrożonego barku polega na:

• ćwiczeniach rozciągających
• ćwiczeniach siłowych
• udzieleniu pacjentowi porad dotyczących dobrej postawy
• udzieleniu pacjentowi porad dotyczących skutecznego łagodzenia bólu bez skutków ubocznych
• zmniejszeniu lub zniesieniu dolegliwości bólowych
• odbudowie siły mięśniowej
• przywróceniu możliwie pełnego zakresu ruchów
• korekcji dysfunkcji współistniejących
• zastosowaniu fali uderzeniowej

Jeśli po zakończeniu sesji ból nadal będzie odczuwany – należy wrócić do specjalisty i ustalić dalsze kroki. Być może będzie konieczna kontynuacja zabiegów albo całkowita zmiana sposobu leczenia, zwłaszcza jeżeli wystąpi rwa barkowa.

 

Zamrożony bark – leczenie falą uderzeniową

Jedną ze skuteczniejszych metod leczenia zamrożonego barku jest fala uderzeniowa. W Centrum KORE dysponujemy nowoczesnym aparatem do terapii falą uderzeniową.

 

 

Ćwiczenia na zamrożony bark

Fizykoterapia polega na wykonywaniu konkretnych ćwiczeń, które pomogą przywrócić prawidłową ruchomość. Mogą być one wykonywane pod nadzorem fizjoterapeuty albo samodzielnie w domu.

Przed przystąpieniem do ćwiczeń, warto jednak wybrać się do specjalisty by ustalić zestaw ćwiczeń i dowiedzieć się jak prawidłowo je wykonywać. Zła postawa podczas rehabilitacji może bowiem jeszcze bardziej pogorszyć stan.

Ćwiczenie nr 1

Podczas jego wykonywania wykonuje się rotację zewnętrzną. Stań w drzwiach i zegnij łokieć bolącej kończyny pod kątem 90 stopni. Złap framugę i trzymając rękę w jednym miejscu obracaj ciałem w taki sposób, by Twoja klatka piersiowa została otwarta. Przytrzymaj przez 30 sekund. Następnie zrelaksuj się i powtórz całe ćwiczenie jeszcze raz.

Ćwiczenie nr 2

Tym razem połóż się na plecach z wyprostowanymi nogami. Użyj zdrowej ręki, aby unieść chore ramię nad głowę (chora ręka musi być wyprostowana), aż do momentu, w którym poczujesz delikatne rozciąganie. Przytrzymaj przez 15 sekund i powoli opuść do pozycji wyjściowej. Odpręż całe ciało i powtórz.

Ćwiczenie nr 3

W pozycji stojącej delikatnie przyciągnij chorą rękę do klatki piersiowej używając zdrowej kończyny. Boląca ręka powinna się znajdować blisko brody i być tak płasko ułożona, jak to tylko możliwe bez wywoływania bólu. Przytrzymaj przez 30 sekund i powtórz.

 

Leczenie chirurgiczne

Jeśli pomimo leczenia farmakologicznego lub fizjoterapeutycznego objawy nie ustąpią lub chociaż nie ulegną złagodzeniu – lekarz może zaproponować interwencję chirurgiczną.

Podczas spotkania specjalista omówi pozostałe możliwości powrotu do zdrowia i ewentualne terapie, które mogłyby pomóc. Czasem jednak propozycje się wyczerpują lub diagnoza jasno wskazuje, że powrót do zdrowia bez operacji jest niemożliwy.

W takiej sytuacji zabieg chirurgiczny przyniesie znacznie więcej korzyści niż szkód. Pomimo tego lekarz musi poinformować pacjenta o wszelkim ryzyku.

Operacja zamrożonego barku jest zwykle oferowana podczas drugiej fazy trwania choroby (faza zamrożenia). Celem operacji jest rozciągnięcie i uwolnienie usztywnionej torebki stawowej. Najczęstsze metody wykorzystywane przez chirurgów to artroskopia oraz manipulacja w znieczuleniu.

• Manipulacja w znieczuleniu (MUA) – znana również jako procedura uwalniania zwłóknienia. To jedna z metod terapii manualnej związanej z przewlekłym bólem. Stosuje się ją by usprawnić ruch stawów oraz tkanek miękkich. Zabieg przebiega w całkowitej narkozie. Lekarz zmusza ramię do ruchu, co powoduje rozciągnięcie lub nawet rozerwanie torebki wraz z tkanką bliznowatą (czyli nagromadzonymi fibroblastami). Czynność ta uwalnia napięcie i zwiększa zakres ruchu.
• Artroskopia barku – podczas operacji chirurg przecina te części torebki stawowej, które są zbite i ciasno upakowane. Odbywa się to za pomocą instrumentów wielkości ołówka wprowadzanych przez małe nacięcia wokół ramienia.

W wielu przypadkach manipulacja i artroskopia są stosowane łącznie, aby uzyskać maksymalne wyniki. Większość pacjentów wykazuje pozytywne skutki tych zabiegów i znaczną poprawę stanu zdrowia. Razem z pooperacyjną rehabilitacją mogą doprowadzić do całkowitego wyleczenia.

Najczęstsze pytania:

Czym jest zamrożony bark?

To stan objawiający się nagle pojawiającym się bólem, który stopniowo narasta. Stan zapalny prowadzi do odkładania się fibroblastów i włóknieniem torebki stawowej, co wywołuje dużą sztywność ograniczającą ruchomość. Słowo “zamrożony” obrazuje sporą nieruchomość barku i trudności w wykonywaniu codziennych czynności.

Jakie leki na zamrożony bark?

Nie istnieją wyspecjalizowane leki, które są przeznaczone stricte dla tej jednostki chorobowej, jednak można stosować leczenie objawowe.

NLPZ, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz sterydy (najczęściej w postaci wstrzyknięć) pozwolą na zredukowanie bólu i zmniejszenie stanu zapalnego w obrębie barku. Skuteczne są również zabiegi hydrodylatacji oraz blokady nerwowej.

Bark zamrożony – ile trwa leczenie?

Zazwyczaj trwa co najmniej 1,5 roku, a może się przeciągnąć nawet do 3 lat. W niektórych przypadkach leczenie trwa dłużej, jednak jest to zależne od wielu czynników. Ból i sztywność zazwyczaj w końcu samoistnie ustępują, jednak im później rozpocznie się leczenie, tym gorsze uzyska się wyniki.

 

 

Umów się na leczenie:

Tel: 503-733-127

Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00

Rejestracja 10-18:00

OPINIE O NAS:

 

Bibliografia:

1. Fizjoterapia w ortopedii, dr hab. n. med. Dariusz Białoszewki, Warszawa 2014
2. Ortopedia i traumatologia, tom 1, prof. dr hab. med. Tadeusz Sz. Gaździk, wydanie III, Warszawa 2010
3. “„Bark zamrożony” – fakty i mity. Sesja 9. Fizjoterapia w leczeniu bólu”, mgr Jacek Mańka, https://www.mp.pl/bol/wideo/wyklady/261287,bark-zamrozony-fakty-i-mity
4. “Frozen shoulder” https://www.nhs.uk/conditions/frozen-shoulder/
5. “Frozen Shoulder” https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/frozen-shoulder

 

 

Data publikacji: 30.09.2022

Data ostatniej aktualizacji: 04.10.2023