Przerost prostaty, nazywany także łagodnym rozrostem gruczołu krokowego, jest jednym z najczęstszych schorzeń u mężczyzn w wieku powyżej 50 lat. Choroba ta charakteryzuje się powiększeniem gruczołu krokowego, który jest odpowiedzialny za produkcję płynu wytwarzanego podczas ejakulacji.
Objawy przerostu prostaty zwiększają się stopniowo, co często prowadzi do opóźnienia w diagnostyce i leczeniu.
W tym artykule przyjrzymy się bliżej objawom i leczeniu przerostu prostaty.
Co to jest prostata?
Prawidłowa nazwa tego narządu to gruczoł krokowy. W innych opracowaniach znajdziemy termin „stercz”. Zaś prostata jest najpopularniejszym zwrotem w mowie powszechnej.
Umieszczona jest pod pęcherzem moczowym. Tylna część przylega do odbytnicy. Stercz nie jest duży. Jego kształt i wielkość przyrównywane są do orzecha włoskiego albo kasztana. Występuje tylko u mężczyzn. Uczestniczy w produkcji składników nasienia. Wytwarza wydzielinę będącą nośnikiem dla plemników.
Wśród znakomitych odkrywców średniowiecza i renesansu Leonardo da Vinci był niemal najwybitniejszym. Ale nawet on nie opisał nigdy prostaty. Dlaczego?
Otóż swoje opisy anatomiczne czerpał w dużej mierze z sekcji wołów. A wśród tych zwierząt prostata jest narządem niemal zanikowym.Pierwszą ilustrację anatomiczną stercza sporządził Andreas Vesalius. Co ciekawe była ona niepełna, bowiem nie zawierała pęcherzyków nasiennych.
Dopiero następni wielcy anatomowie odkrywali coraz to bardziej skomplikowane zagadnienia ludzkiego ciała. Działo się to już w epoce renesansu, ponieważ paradygmat naukowego myślenia w średniowieczu opiewał nad podejściem wręcz dogmatycznym wobec nauk przodków.
Epmiryzm przyniósł przełom w podejściu do anatomii. W kolejnych wiekach czyniono postępy w nauce. I choć przez lata problemy męskie były często bagatelizowane, to dziś wiedza na ich temat jest szeroka i nie można o nich milczeć.
Z problemami z prostatą boryka się niejeden mężczyzna. Często to strach, niewiedza i presja społeczna sprawiają, że pacjent unika rozmowy o nich. W związku z tym podstawą do prawidłowej opieki zdrowotnej jest nagłaśnianie problemu i wyciąganie go ze sfery tabu.
Przerost prostaty
Najczęstszą przyczyną powikłań zdrowotnych w omawianym temacie jest przerost prostaty. Często usłyszeć można od nieświadomych pacjentów „mam prostatę” albo „jestem chory na prostatę”. Prostatę ma każdy mężczyzna i nie jest ona chorobą.
Jej rozrost może być różny i mieć różne objawy. W związku z tym mówimy tutaj o zaburzeniach, które należy leczyć. Pamiętać jednak należy, że prostata z wiekiem też ulega powiększeniu. Po 50 roku życia jej objętość wzrasta o kilka cm3.
Po 40 roku życia u wielu mężczyzn następuje łagodny przerost prostaty. Nie są to zmiany nowotworowe, a rozrost stercza. Udział w tym procesie ma męski hormon płciowy – testosteron. Efekt ten spowodowany jest zmniejszeniem produkcji tego hormonu. Dokładne powody nie są jednak znane.
Powyżej 75 roku życia rozrost stercza jest wręcz częstszy niż rzadszy. Natomiast problemy z oddawaniem moczu nie dotyczą wszystkich pacjentów.
Przez środek gruczołu krokowego przebiega cewka moczowa. Zatem naturalnym czynnikiem powiększenia się prostaty będzie ucisk cewki. W konsekwencji dochodzi do problemów z oddawaniem moczu.
W przypadku wystąpienia zaburzeń oddawania moczu należy podjąć leczenie. Do objawów należą częstomocz, skąpomocz, naglące parcia na mocz, przerywany strumień moczu, poczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.
Wyróżnia się 3 etapy łagodnego przerostu prostaty:
- Pierwszy etap – podrażnienia
- Drugi etap choroby – nasilenie objawów dyzurii. W tym etapie następuje przerost mięśnia wypieracza pęcherza (proces nieodwracalny).
- Trzeci etap choroby – nerki przejmują rolę zbiornika moczu (powinien nim być pęcherz). Prowadzi to do ich uszkodzenia.
Inne choroby i dolegliwości prostaty:
Zapalenie prostaty
Innym schorzeniem dotyczącym gruczołu krokowego są choroby zapalne. Ostre zapalenia prostaty często przebiega z wysoką gorączką i brakiem oddawania moczu.
Ból może być zlokalizowany w różnych częściach ciała w obrębie podbrzusza, krocza, ud. Nieleczone zapelenie potrafi przerodzić się w zapalenia przewlekłe, które będzie towarzyszyć nam latami.
Leczenie oparte jest na antybiotykach. Głównie zaleca się empirycznie fluorochinolony w połączeniu z aminoglikozydem, kotrimoksazolem lub w monoterapii. Po uzyskaniu odpowiedniego posiewu należy zmodyfikować antybiotyk (jeśli to wskazane).
Niekiedy zapalenie prostaty może mieć charakter niebakteryjny. W związku z tym w posiewie nie ma obecnych drobnoustrojów chorobotwórczych. Takiej sytuacji sprzyjają siedzący tryb życia, otyłość, stres, zła dieta i używki.
Nowotwór prostaty
Jeszcze innym powikłaniem jest nowotwór złośliwy gruczołu krokowego. Wśród mężczyzn stanowi jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych. Dlatego tak ważne są badania kontrolne.
Dodatkowo ma on uwarunkowanie genetyczne. Objawy tego raka nie różnią się znacznie od tych, występujących w łagodnym przeroście prostaty. Stąd często bywa niezauważony i rozwija się latami. Nieleczony może być fatalny w skutkach.
Po 40 roku życia mężczyźni powinni wykonywać raz w roku badanie krwi PSA. Marker nowotworowy daje możliwość wykrycia raka we wczesnym stadium.
Przyczyny przerostu prostaty
Przyczyny przerostu prostaty nie są do końca poznane, ale wiadomo, że w procesie rozwoju choroby kluczową rolę odgrywa testosteron, hormon męski odpowiedzialny za rozwój płciowy i funkcje reprodukcyjne.
Wraz z wiekiem poziom testosteronu u mężczyzn maleje, a jednocześnie ulega zwiększeniu poziom dihydrotestosteronu (DHT), który jest aktywną formą hormonu. DHT stymuluje wzrost komórek gruczołu krokowego, co prowadzi do jego powiększenia.
Inne czynniki ryzyka, które mogą przyczynić się do rozwoju przerostu prostaty, to:
- Otyłość
- Wysokie ciśnienie krwi
- Zaburzenia hormonalne
- Cukrzyca
- Palenie tytoniu
- Brak aktywności fizycznej
- Niezdrowa dieta
Objawy przerostu prostaty
Objawy przerostu prostaty zaczynają się zwykle od niewielkich zmian w procesie oddawania moczu, takich jak:
- Zwiększona częstotliwość oddawania moczu tzw. czętomocz
- Problemy z rozpoczęciem oddawania moczu
- Osłabienie strumienia moczu
- Odczuwanie bólu podczas oddawania moczu
- Uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza
Wraz z postępem choroby objawy przerostu prostaty stają się bardziej uciążliwe i mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie, takie jak:
- Konieczność częstego wstawania w nocy, aby oddać mocz
- Trudności w utrzymaniu erekcji
- Problemy z oddawaniem moczu w pozycji stojącej
- Krew w moczu lub nasieniu
- Infekcje dróg moczowych
- Nietrzymanie moczu (czytaj więcej nietrzymanie moczu u mężczyzn)
Diagnostyka przerostu prostaty
Istnieje wiele różnych testów i badań, które urolog może zlecić w celu zdiagnozowania przerostu prostaty. Oto kilka z nich:
- Badanie krwi – poziomy PSA (antygen specyficzny dla prostaty) mogą pomóc w wykryciu raka prostaty, ale nie są one specyficzne dla przerostu prostaty.
- Badanie palpacyjne prostaty – lekarz może zbadać prostatę poprzez wprowadzenie palca do odbytu. Badanie to może pomóc w określeniu wielkości prostaty i sprawdzić, czy jest ona twarda lub guzkowata.
- Badanie urodynamiczne – test ten pomaga określić, jak dobrze pęcherz i cewka moczowa funkcjonują. Polega on na wprowadzeniu cienkiej rurki (katetera) do pęcherza moczowego, co pozwala na mierzenie ciśnienia w nim i w cewce moczowej.
-
Badania obrazowe – lekarz może zlecić badanie USG lub tomografię komputerową (CT) w celu uzyskania obrazów prostaty i okolicznych tkanek.
Leczenie przerostu prostaty
Zmiany stylu życia, przy łagodnych objawach potrafią dać bardzo zadowalające efekty. W głównej mierze polegają one na wyeliminowaniu tytoniu i kofeiny (tak, kofeina podrażnia pęcherz).
Ponadto należy ograniczyć spożywanie dużych ilości płynów na chwilę przez momentem gdy oddanie moczu będzie utrudnione (np. w kościele lub kinie). Oddawanie moczu dwukrotnie z kilkuminutowym odstępem poprawia opróżnienie pęcherza. Nie można zapominać o regularnej konsultacji lekarskiej.
Leczenie przerostu prostaty zależy od stopnia zaawansowania choroby, wieku pacjenta i jego ogólnego stanu zdrowia. Oto kilka sposobów leczenia przerostu prostaty:
- Obserwacja – w przypadku łagodnego przerostu prostaty, lekarz może zalecić regularne badania kontrolne, aby monitorować stan prostaty.
- Leki na prostatę – istnieje wiele różnych leków, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów przerostu prostaty, w tym inhibitory 5-alfa-reduktazy, blokery alfa-adrenergiczne i leki antyandrogenowe. Leczenie farmakologiczne będzie najczęściej obejmować rozkurcz mięśni dróg moczowych lub zmniejszenie farmakologiczne stercza.
- Terapia hormonalna – w przypadku cięższych objawów, lekarz może zalecić terapię hormonalną, która ma na celu zmniejszenie rozmiaru prostaty.
-
Chirurgia – leczenie chirurgiczne nie jest od razu konieczne, lecz bywa niejednokrotnie wymagane. Polega ono na usunięci nadmiaru tkanki gruczołu. Istnieje kilka technik tego zabiegu
Profilaktyka przerostu i chorób prostaty
Badania profilaktyczne są podstawą odpowiedniej skuteczności prewencji. Są to głównie badanie krwi, badanie przezodbytnicze prostaty, USG. Gdy zachodzi podejrzenie nowotworu wykonuje się biopsję gruczołu krokowego.
Coraz częściej mówi się obadaniu genetycznym krwi. Istnieje także nowatorska metoda biopsji pod kontrolą rezonansu magnetycznego.
Przerost prostaty a sprawność seksualna
Choroby stercza znacząco wpływają na powyższy aspekt. Przerośnięty gruczoł może powodować blokadę wytrysku zewnętrznego, a nawet powodować wytrysk wsteczny dopęcherzowy.
Bóle towarzyszące zapaleniom mogą wpływać na spadek libido. Niejednokrotnie zdarzają się zaburzenia wzwodu. O ile zaburzenia wzwodu spowodowane nieprawidłowościami w rozszerzaniu ciał jamistych prącia da się leczyć farmakologicznie (warto pomyśleć o leczeniu zaburzeń erekcji falą uderzeniową), o tyle rak prostaty stwarza większy problem.
Leczenie nowotworu złośliwego prostaty polega na farmakoterapii hormonalnej, która jest także farmakologiczną kastracją. Inne formy leczenia to radioterapia oraz usunięcie chirurgiczne prostaty razem z pęcherzykami nasiennymi.
W związku z tym należy dokładnie się badać i nie bać tego robić. Strach przed badaniem, rozmową, a nawet wynikiem jest czasem duży. Jednak ten przed nowotworem i powikłaniami (wynikającymi z zaniedbania) będzie jeszcze większy. Nie bójmy się badać!
Tel: 503-733-127
ZOBACZ OPINIE O NAS W GOOGLE
Specjaliści KORE
Bibliografia:
Czechowicz, K. (2022). Kombinacja trzech leków wydłuża życie u mężczyzn z rakiem prostaty. [04.04.2023r.]
Drabczyk, R. Łagodny przerost prostaty (stercza, gruczołu krokowego): przyczyny, objawy i leczenie. [04.04.2023r.]
Inhibitory 5-α-reduktazy (2022). [04.04.2023r.]
Kułakowski, A. (2020). Prostata – męski problem. FarmaProfit, 13, 66-67.
Kurowski, J. (2021). Choroby prostaty a sprawność seksualna. FarmaProfit, 18, 38-39.
Martowski, Ł. (2023). Odkrycia anatomiczne i zmiany w paradygmacie naukowego myślenia w średniowieczu na podstawie wybranych autorów tamtej epoki. Człowiek jak lek i obiekt badań, 153-172.
Data publikacji: 25.04.2023
Data ostatniej aktualizacji: 27.10.2023
Ukończył farmację na Uniwersytecie Medycznym imienia Piastów Śląskich we Wrocławiu. Autor publikacji naukowych i popularnonaukowych z zakresu farmacji i medycyny. Publikował między innymi w czasopiśmie Pharmacopola. Pasjonat leku roślinnego, etnomedycyny, farmacji klinicznej i historii nauk medycznych. Prywatnie miłośnik futbolu i piwowarstwa.
