Bóle okolicy odbytu czasami są dla pacjentów bardzo wstydliwym tematem – zupełnie niepotrzebnie. Mogą one występować w bardzo różnych stopniach nasilenia, od łagodnego kłucia do silnego bólu odbytu uniemożliwiającego normalne wypróżnianie.
Objaw ten może mieć bardzo wiele różnych przyczyn. Wiele z nich poddaje się szybkiemu leczeniu, ale niekiedy ból odbytu może być jednym z objawów poważniejszej choroby, dlatego zawsze powinien wzbudzać naszą czujność.
W Centrum KORE w Swarzędzu (15 min. od centrum Poznania) potrafimy skutecznie leczyć osoby cierpiące na ból odbytu.
Możliwe przyczyny bólu odbytu
Ból w okolicach odbytu może być objawem wielu różnych chorób. Do najbardziej kojarzonych należą powiększone guzki krwawnicze (potocznie nazywane hemoroidami), jednak nie są one jedyną przyczyną bólu w tej okolicy.
Należy zwrócić uwagę, że ból może mieć swoje źródło również w okolicach odbytu np. promieniować ze strony układu moczowo-płciowego lub od mięśni. Kilka najczęściej występujących przyczyn bólu w okolicach odbytu to:
→ Szczelina odbytu
Jest to bolesna rana na błonie śluzowej kanału odbytu. Rana tego typu może powstać na wiele sposobów. Najczęściej powstaje w wyniku przejścia przez kanał odbytu dużego fragmentu twardego stolca. Takiej sytuacji sprzyja niewłaściwa dieta, powodująca zaparcia i nieprawidłową konsystencję stolca.
Uraz tego typu może powstać również mechanicznie np. podczas stosunku analnego. Chorzy zgłaszają kłujący, rozrywający ból. Czasami może wystąpić również niewielkie krwawienie spowodowane podrażnieniem rany.
→ Żylaki odbytu (hemoroidy)
Hemoroidy to częsta dolegliwość polegająca na powiększaniu się guzków krwawniczych, czyli naczyń żylnych wypełnionych krwią znajdujących się w okolicy odbytu. Nadmiernie wypełnione krwią naczynia powodują objawy w postaci świądu, bólu, a także krwawień. Ich powstawaniu sprzyjają zaparcia, biegunki i siedzący tryb życia. Hemoroidy częściej występują również u kobiet ciężarnych.
→ Kokcygodynia
Jest to ból kości ogonowej, który może promieniować w okolice odbytu. Bóle tego typu mogą być związane z niedawno przebytym urazem lub siedzącym trybem życia. Są również częste u kobiet ciężarnych i takich, które niedawno rodziły.
→ Choroby pasożytnicze i choroby przenoszone drogą płciową.
Niektóre choroby pasożytnicze dają nieprzyjemne dolegliwości w okolicy odbytu. Przykładem może być owsica, która jest chorobą wywoływaną przez niewielkie pasożyty – owsiki ludzkie. Charakterystycznym objawem tej choroby jest świąd okolicy odbytu. Podobnie niektóre choroby weneryczne będą powodowały bóle odbytu.
Rzeżączka, choroba wywoływana przez bakterie, oprócz zapalenia cewki moczowej może powodować również zapalenie odbytu objawiające się pieczeniem, świądem i bólem. Podobne dolegliwości mogą wystąpić również u chorych na kiłę, czy chlamydię.
→ Ropień odbytu
Ropnie powstają w wyniku infekcji bakteryjnych. Zapalenie gruczołów odbytniczych może być spowodowane przez urazy mechaniczne, biegunki lub zaparcia. Ropnie pojawiają się również w przebiegu Choroby Leśniowskiego-Crohna, chorób wenerycznych i niektórych nowotworów. Z ropnia może rozwinąć się przetoka okołoodbytnicza.
Jest to wąski kanał, który łączy odbytnicę (ostatni odcinek jelita grubego) ze skórą w okolicy odbytu. Przetoki oprócz dolegliwości bólowych dają również objaw w postaci wyciekającej ropnej treści. Wymaga ona leczenia chirurgicznego.
→ Problemy z mięśniami dna miednicy
Ból i dyskomfort mogą być również związane z dysfunkcją mięśni biorących udział w defekacji. Do takich sytuacji należy m.in zespół mięsnia łonowo-odbytniczego, który objawia się bólem, często promieniującym do pośladków i ud. Charakterystyczne jest również uczucie napięcia w okolicy odbytu.
Kłucie w odbycie
Niekiedy ból odbytu pacjenci opisują jako nieprzyjemne uczucie kłucia pojawiające się nie tylko przy próbach oddania stolca, ale również podczas zwykłych codziennych czynności, takich siedzenie lub chodzenie. Ból ten porównywać można do odczucia wbijania szpilek w okolicach odbytu.
Przyczyną tego rodzaju bólu może być szczelina odbytu, czyli ubytek w błonie śluzowej. Rana w obrębie końcowego odcinka przewodu pokarmowego może być podrażniona podczas ruchu co skutkuje kłującym bólem. Ból może wydawać się szczególnie nieprzyjemny ze względu na to, że okolice odbytu są mocno unerwione.
Ból w okolicy odbytu i kości ogonowej – Jakie mogą być przyczyny?
Kość ogonowa to ostatni odcinek kręgosłupa, która składa się z kilku zrośniętych ze sobą kręgów. Jest to pozostałość po naszych przodkach, którzy posiadali ogony. Jednak nawet u ludzi kość guziczna jest istotną strukturą anatomiczną, miejscem przyczepu mięśni i więzadeł.
Ból w okolicy kości ogonowej może być spowodowany siedzącym trybem życia, brakiem ruchu, ale także urazami mechanicznymi np. upadkiem. Okolica kości ogonowej może boleć również w ciąży i po porodzie, jest to normalne zjawisko związane ze zmianą położenia miednicy.
Ból kości guzicznej może promieniować na okoliczne tkanki, także na okolice odbytu. W większości przypadków nie ma powodów do niepokoju. Urazy mechaniczne, takie jak stłuczenia, upadki będą wymagać odciążenia dolnego odcinka kręgosłupa, jednak ból zwykle ustępuje samoistnie.
Aby złagodzić dolegliwości bólowe można stosować niesteroidowe leki przeciwbólowe, a także wykonywać ćwiczenia skupiające się na tym odcinku kręgosłupa. W dobraniu odpowiednich ćwiczeń pomóc może fizjoterapeuta.
Czy hemoroidy bolą?
Hemoroidy są jedną z najczęstszych przyczyn bólu w okolicy odbytu. Należy pamiętać, że hemoroidy wcale nie muszą być widoczne na zewnątrz. Często da się je wyczuć dopiero w badaniu fizykalnym przez odbyt. Hemoroidy inaczej nazywa się żylakami odbytu, ponieważ są to naczynia żylne nadmiernie wypełnione krwią.
Do ich powstawania dochodzi w wyniku zwiększonego ciśnienia lub w sytuacji zastoju krwi. Przepełnione krwią naczynia są uszkadzane np. podczas przechodzenia stolca przez kanał odbytowy. Dochodzi wtedy do krwawienia, które można łatwo zauważyć na papierze toaletowym.
Warto zaznaczyć, że krwawienie z hemoroidów podejrzewać możemy wtedy kiedy krew wygląda na świeżą. Jeżeli oddajemy czarne, smoliste stolce, to źródło krwawienia znajduje się prawdopodobnie w wyższych częściach przewodu pokarmowego. Osoby z żylakami odbytu skarżą się często na pieczący ból i świąd okolic odbytu, który związany jest z podrażnieniem hemoroidów.
Ból przy oddawaniu stolca
Ból przy oddawaniu stolca pacjenci opisują na różne sposoby. Dla jednych ma on charakter pieczący, inni mówią o bólu kłującym, a jeszcze inni opisują uczucie rozpierania, czy rozciągania. Ból przy oddawaniu stolca ma zwykle takie same przyczyny jak bóle odbytu opisane powyżej.
Szczególnie nieprzyjemna może być defekacja, jeśli obecne są mechaniczne uszkodzenia takie jak szczelina odbytu i hemoroidy. Tego typu schorzenia są również trudne do wyleczenia właśnie ze względu na to, że stolec przechodząc przez odbytnicę za każdym razem podrażnia ranę.
Proces defekacji zależy również od konsystencji stolca. Jeżeli pojawia się przy nim ból, może to oznaczać, że stolec jest zbyt twardy. Na konsystencję stolca wpływa przede wszystkim dieta. Jeśli borykamy się z problemem zaparć powinniśmy zastosować się do następujących rad:
-
Zwiększ ilość błonnika w diecie. Błonnik to nie tylko niesmaczne otręby. Jego świetnym źródłem będą również owoce i warzywa. Dobrą i prostą zmianą będzie również zastąpienie chleba pszennego chlebem pełnoziarnistym. Wprowadź do jadłospisu grube kasze, makarony pełnoziarniste, ryż brązowy.
-
Zrezygnuj z produktów zapierających takich jak ryż biały, kakao, czekolada, słodycze.
-
Pij więcej wody – przynajmniej 2-2,5 litrów dziennie.
-
Wprowadź więcej ruchu, ułatwia on perystaltykę jelit.
-
Pozytywny wpływ będzie miała również żywność fermentowana – jogurty, kefiry.
Ból odbytu promieniujący do pochwy
Ból z okolic odbytu może promieniować w okolice pochwy i odwrotnie. Dzieje się tak, ponieważ struktury te leżą w swoim bezpośrednim sąsiedztwie. Tego typu bóle są związane często z nadmiernym napięciem mięśni dna miednicy mniejszej. Ból pochwy nie mający innych przyczyn fizycznych nazywamy wulwodynią.
Pacjentki skarżą się wtedy na ból, pieczenie, kłucie i ogólną nadwrażliwość w okolicy pochwy. Ból ten może być również odczuwalny wokół odbytu.
Ból odbytu promieniujący do pochwy – Jak może pomóc fizjoterapia uroginekologiczna i proktologiczna?
Jeśli inne przyczyny bólu, takie jak infekcje i urazy mechaniczne, zostały wykluczone to można podejrzewać nieprawidłowości w napięciu mięśni tego obszaru. W takiej sytuacji niezwykle pomocny może być fizjoterapeuta uroginekologiczny, który pomoże zlikwidować nadmierne napięcie mięśni dna miednicy, dzięki czemu znikną dolegliwości bólowe.
Fizjoterapeuta uroginekologiczny wykorzystuje nieinwazyjne metody, terapię manualną, naukę poprawnego oddychania. Sama diagnostyka może odbywać się poprzez badanie przez odbyt lub przez pochwę, aby sprawdzić funkcję mięśni. Ćwiczenia mięśni dna miednicy są niezwykle istotne również dlatego, że zapobiegają nietrzymaniu moczu i stolca.
Ból odbytu przy siedzeniu – Co może oznaczać?
Ból odbytu często nasila się przy siedzeniu, zwłaszcza wtedy kiedy spowodowany jest urazem kości guzicznej lub nieprawidłowym napięciem mięśni. Postępowanie w tym przypadku polega na zdiagnozowaniu przyczyny problemu. Urazy mechaniczne, stłuczenia wymagają czasu na regeneracje. Aby zmniejszyć dyskomfort podczas siedzenia można zastosować specjalne poduszki.
Ból podbrzusza promieniujący do odbytu
Ból odczuwany w okolicy podbrzusza może mieć wiele przyczyn, często nie związanych z samym układem pokarmowym. Może być on związany z krwawieniem menstruacyjnym. Zdarza się również, że promieniujący do odbytu ból podbrzusza jest spowodowany endometriozą – chorobą układu rozrodczego, w której fragmenty błony śluzowej macicy znajdują się poza nią.
Ból podbrzusza jest również częsty w chorobach zapalnych jelit, zapaleniach uchyłków, a niekiedy może świadczyć również o rozwoju nowotworu. Bezpośrednie sąsiedztwo układu moczowego i rozrodczego sprawia, że toczący się w nich proces chorobowy może być odczuwalny również w okolicy odbytu.
Ból w okolicy krocza i odbytu
W okolicy krocza znajdują się ujścia trzech układów – moczowego, rozrodczego oraz pokarmowego. Ból w tej okolicy może więc oznaczać nieprawidłowości w każdym z tych układów.
Oprócz wymienionych wcześniej schorzeń układu pokarmowego, ból w okolicy krocza może być symptomem zapalenia pęcherza, prostaty, czy chorób jąder. Ból taki może pojawić się również u kobiet podczas okresu, bardzo często występuje także podczas ciąży.
Ból odbytu w ciąży – Jak może pomóc fizjoterapeuta uroginekologiczny?
Kobiety ciężarne szczególnie często cierpią na dolegliwości bólowe w okolicach odbytu. Jest to związane ze znacznie częstszym pojawianiem się u nich hemoroidów, szczególnie w trzecim trymestrze ciąży. U kobiet ciężarnych częściej występują również zaparcia, które sprzyjają powstawaniu szczeliny odbytu.
Okolice krocza mogą być również bolesne ze względu na przygotowywanie się organizmu do rozwiązania. Mimo, że jest to stan naturalny i nie da się całkowicie wyeliminować dolegliwości, to można pomóc je zredukować. W tym celu kobiety powinny:
-
dbać o odpowiednią dietę – spożycie błonnika zapobiega zaparciom, co może uchronić przed bolesną szczeliną odbytu i hemoroidami.
-
skorzystać z usług fizjoterapeuty uroginekologicznego, który pomoże przygotować mięśnie dna miednicy do porodu. Przywrócenie odpowiedniego napięcia tych mięśni może również zmniejszyć ból.
Jak złagodzić ból odbytu po biegunce?
Najbardziej prozaiczną przyczyną bólu i świądu odbytu mogą być podrażnienia mechaniczne powstałe podczas biegunek. Częste pocieranie papierem delikatnej okolicy prowadzi do zdarcia naskórka. Taki rodzaj bólu odbytu załagodzić można różnego rodzaju maściami np. przyspieszającą gojenie pastą cynkową lub chłodzącym kremem z mentolem stosowanym zewnętrznie.
Oprócz tego istotne będzie dbanie o higienę, częste przemywanie odbytu ciepłą wodą i ograniczenie mechanicznego pocierania na tyle na ile to możliwe.
Umów się na leczenie bólu odbytu:
Tel: 503-733-127
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
OPINIE O NAS:
Specjaliści KORE
fizjoterapeuta ortopedyczny, fizjoterapeuta uroginekologiczny, hirudoterapeuta
Patrycja Kantor – redaktor medyczny
Zainteresowana szczególnie chorobami gastroenterologicznymi. Miłośniczka zdrowego stylu życia i psychologii. Obecnie studiuje Dietetykę w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bibliografia:
1.Pata F, Sgró A, Ferrara F, Vigorita V, Gallo G, Pellino G. Anatomy, Physiology and
Pathophysiology of Haemorrhoids. Rev Recent Clin Trials. 2021;16(1):75-80
2.Knowles CH, Cohen RC. Chronic anal pain: A review of causes, diagnosis, and treatment.
Cleve Clin J Med. 2022 Jun 1;89(6):336-343.
3. Salati SA. Anal Fissure – an extensive update. Pol Przegl Chir. 2021 Mar 12;93(4):46-56
4.Grzymisławski, M Dietetyka kliniczna PZWL 2019
5. Szczeklik, A. Choroby wewnętrzne. (Medycyna Praktyczna, 2005).
Data publikacji: 07.03.2023
Data ostatniej aktualizacji: 07.03.2023
