Przepukliną nazywamy przemieszczenie narządów wewnętrznych poza ich prawidłowe położenie w organizmie.
Wyróżnić można wiele rodzajów takiego schorzenia ze względu na lokalizację (np. przepuklina pępkowa, kresy białej, pachwinowa, udowa), mechanizm powstawania (wrodzone oraz nabyte), położenie (zewnętrzne lub wewnętrzne), a także możliwość wprowadzenia zawartości worka przepuklinowego z powrotem do wnętrza ciała (przepukliny odprowadzalne, nieodprowadzalne lub uwięźnięte).
Przepukliny występują stosunkowo często i mogą pojawić się zarówno u osób dorosłych, jak i dzieci. Nie inaczej jest w przypadku przepukliny pępkowej.
W Centrum KORE w Swarzędzu mamy duże doświadczenie kliniczne w nieoperacyjnym leczeniu przepukliny pępkowej.
Jakie są jej przyczyny?
Jakie są objawy przepukliny pępkowej?
Jak się ją leczy?
Przepuklina pępkowa – co to jest?
Przepuklina pępkowa jest jednym z rodzajów przepukliny jamy brzusznej. Znajduje się w okolicy pępka, który jest anatomicznym miejscem o obniżonej wytrzymałości. Worek przepuklinowy przedostaje się na zewnątrz przez otwarty pierścień pępkowy tworząc uwypuklenie jamy brzusznej.
Przepuklina pępkowa może być wrodzona i występuje nawet u jednego na sześć noworodków, najczęściej urodzonych przedwcześnie. Choć może wyglądać groźnie, jest to stan, który w większości przypadków zanika samoistnie do 3 roku życia.
Wymaga jedynie obserwacji, nie jest konieczne dodatkowe leczenie. W niektórych przypadkach przepuklina pępkowa może być jednak nabyta i pojawić się w dorosłym życiu.
Przepuklina pępkowa – jak powstaje?
Czym się różni przepuklina pępkowa od przepukliny kresy białej?
Ze względu na bliskość struktur jamy brzusznej w niektórych przypadkach nie jest łatwe różnicowanie przepukliny pępkowej od przepukliny kresy białej. Istnieją jednak istotne cechy, na podstawie których możliwe jest postawienie odpowiedniej diagnozy.
Czym więc różni się przepuklina pępkowa od przepukliny kresy białej?
Przede wszystkim lokalizacją. Przepuklina pępkowa znajduje się wokół pępka, przepuklina kresy białej natomiast jest wybrzuszeniem powyżej niego. Dodatkowo pierwsza z nich występuje znacznie częściej u kobiet, druga u mężczyzn.
U noworodków niemal zawsze mamy do czynienia z przepukliną pępkową, co wynika z mechanizmu jej powstawania. W przypadku wątpliwości, warto rozważyć różnicowanie za pomocą aparatu USG, który pozwoli na oglądanie struktur jamy brzusznej od wewnątrz.
Przyczyny przepukliny pępkowej są różne u dzieci i dorosłych. Wynika to z zupełnie innego mechanizmu ich powstawania. U noworodków mamy do czynienia z przepukliną pępkową wrodzoną.
Jak ona powstaje?
W czasie rozwoju płodowego narządy jamy brzusznej, w tym jelita, rosną bardzo dynamicznie. Ze względu na to, że nie mają wystarczającej ilości miejsca, przemieszczają się przez pierścień pępkowy w kierunku sznura pępowinowego.
Z czasem jednak w jamie brzusznej tworzy się coraz więcej przestrzeni, dzięki czemu jelita cofają się do niego, a pierścień stopniowo się zmniejsza, a ostatecznie całkiem zamyka. W sytuacji gdy proces ten jest zahamowany, po odpadnięciu pępowiny pierścień tworzy wrota, przez które jelita swobodnie mogą się przemieszczać tworząc wybrzuszenie skóry.
Inaczej jest w przypadku przepukliny pępkowej u osób dorosłych. Ma ona charakter wtórny. Wynika to z poszerzenia pierścienia ścięgnistego, do którego dochodzi w skutek wzrostu ciśnienia wewnątrzbrzusznego, działania mięśni tłoczni brzusznej, a także osłabienia kresy białej powyżej i poniżej pępka. Przyczyn takiego stanu jest wiele, należą do nich między innymi:
nadwaga lub otyłość,
ciąża (obecnie lub w przeszłości),
przebyte zabiegi operacyjne w obrębie jamy brzusznej,
przewlekły kaszel (np. w przebiegu astmy lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc – POChP),
przewlekłe trudności z oddawaniem moczu.
Przyczyny przepukliny pępkowej.
Przepuklina pępkowa w ciąży
Stosunkowo często dochodzi do pojawienia się przepukliny pępkowej w ciąży. Występuje ona zwykle w trakcie III trymestru, kiedy to organizm kobiety jest najbardziej obciążony fizycznie. Znacznie zwiększa się wówczas masa ciała, dochodzi do przesunięcia środka ciężkości, w wyniku czego powiększająca się macica uciska na ścianę brzucha.
Zwiększa się także ciśnienie wewnątrzbrzuszne. Dodatkowo w miarę powiększania się brzucha, jego ściana coraz bardziej jest rozciągana. Dochodzi do rozejścia kresy białej, co może potęgować poszerzenie pierścienia ścięgnistego. Na przepuklinę pępkową w ciąży mają wpływ także hormony, które dodatkowo rozluźniają tkankę łączną.
Co ważne, sama przepuklina nie stanowi zagrożenia dla płodu. W większości przypadków nie wymaga ingerencji, leczenie operacyjne przeprowadza się dopiero po urodzeniu dziecka. Przepuklina pępkowa w ciąży nie stanowi również bezpośredniego wskazania do wykonania cesarskiego cięcia.
Przepuklina pępkowa po ciąży
Nierzadko kobiety zmagają się również z przepukliną pępkową po ciąży. Dochodzi do niej w wyniku rozciągnięcia i osłabienia struktur ściany brzucha w przebiegu ciąży.
Wpływa na to przede wszystkim powiększający się płód wraz z macicą. Istotną rolę odgrywają także hormony wytwarzane przez organizm matki w ciąży, a także po porodzie, które zwiększają rozciągliwość tkanki łącznej.
Aby uniknąć przepukliny pępkowej po ciąży warto dbać o odpowiednią aktywność fizyczną zarówno w jej trakcie, jak i po porodzie. Warto skorzystać z pomocy fizjoterapeuty, który dobierze najlepsze dla stanu zdrowia każdej osoby ćwiczenia.
Przepuklina pępkowa – objawy
Przepuklina pępkowa objawia się przede wszystkim miękkim wybrzuszeniem w okolicy pępka. Może przyjmować różne rozmiary. Uwypuklenie powiększa się podczas napinania mięśni tłoczni brzusznej, na przykład w trakcie kaszlu, płaczu, oddawania moczu lub stolca, wysiłku fizycznego, a także w pozycji siedzącej i stojącej.
Z kolei cofa się do brzucha podczas leżenia. Przepuklinie pępkowej towarzyszyć może rozstęp mięśni prostych brzucha. Widoczne jest wówczas podłużne uwypuklenie, szczególnie przy zmianie pozycji ciała z leżącej na siedzącą. W niektórych przypadkach razem z przepukliną pępkową mogą występować inne rodzaje przepuklin, na przykład pachwinowe.
Wybrzuszenie zwykle nie powoduje bólu, możliwe jest jednak uczucie kłucia i dyskomfortu.
Objawy przepukliny pępkowej mogą się różnić w zależności od typu przepukliny. Gdy jest ona odprowadzalna, z łatwością można cofnąć zawartość worka do jamy brzusznej pod wpływem delikatnego ucisku. Nie jest to możliwe w przepuklinie nieodprowadzalnej.
Szczególnie niebezpieczna może być przepuklina pępkowauwięźnięta.
Oznacza to, że worek przepuklinowy wraz z zawartością całkowicie utknął na zewnątrz jamy brzusznej, nie jest możliwe jego wprowadzenie do środka. Z tego względu blokowany jest przepływ krwi do uwięźniętych tkanek, co może doprowadzić nawet do ich martwicy.
W takiej sytuacji przepuklina jest twarda, napięta. Pojawić się może zaczerwienienie skóry, silny ból, gorączka, wzdęcia, nudności oraz wymioty.
Leczenie przepukliny pępkowej
Przepuklina pępkowawrodzona w 95% przypadków nie wymaga leczenia. Wynika to z faktu, że u większości dzieci ulega ona samoistnemu zarośnięciu w pierwszych 3 latach życia.
W przypadku przepukliny pępkowej nabytej leczeniem z wyboru jest operacja nazywana hernioplastyką. Polega ona na zamknięciu wrót przepukliny tak zwanym sposobem klasycznym (napięciowym) poprzez dachówkowate ich zaszycie.
W przypadku przepuklin o dużych rozmiarach możliwe jest także zastosowanie metody alternatywnej (beznapięciowej) z wykorzystaniem specjalnej siatki blokującej przedostawanie się narządów jamy brzusznej na zewnątrz. Zabieg może być wykonany w sposób otwarty (laparotomia), jednak coraz częściej chirurdzy wybierają mniej inwazyjną technikę laparoskopową.
Przepuklina pępkowa u dorosłych – leczenie bezoperacyjne
Choć podstawową metodą leczenia przepukliny pępkowej u osób dorosłych jest zabieg operacyjny, niezwykle istotnym elementem terapii są techniki bezoperacyjne. Obejmują one przede wszystkim dbałość o swoją formę na co dzień.
Konieczne jest unikanie nadmiernego napinania mięśni tłoczni brzusznej, przede wszystkim ograniczając pracę fizyczną, noszenie ciężkich przedmiotów, a także leczenie chorób podstawowych wywołujących kaszel czy zaparcia. Istotna jest również aktywność fizyczna oraz odpowiednia dieta, które pozwolą zadbać o prawidłową masę ciała.
Jedną z metod nieoperacyjnych leczenia przepukliny pępkowej jest także pas przepuklinowy. Jego zadaniem jest blokowanie przedostawanie się worka przepuklinowego poza jamę brzuszną, a co za tym idzie – zapobieganie jego uwięźnięciu i martwicy.
Fizjoterapia w leczeniu przepukliny pępkowej
Leczenie bezoperacyjne przepukliny pępkowej polega również na wdrożeniu odpowiedniej fizjoterapii. Jest ona zarówno metodą wspomagającą przed i po operacji, ale także terapią w przypadku występowania przeciwskazań do zabiegu.
Jest doskonałą metodą profilaktyczną, która zapobiega pogłębianiu się przepukliny, na przykład w ciąży lub w trakcie oczekiwania na termin operacji. Rehabilitacja ma na celu przede wszystkim wzmocnienie mięśni ściany brzucha. Najlepiej wykonywać ją pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty, który indywidualnie dopasuje ćwiczenia do stanu zdrowia każdej osoby.
Obejmują one techniki aktywujące przede wszystkim mięśnie dna miednicy oraz mięśnie poprzeczne brzucha. Unikać należy jednak „brzuszków”, ćwiczeń siłowych oraz z obciążeniem, ponieważ mogą one nasilić objawy. Ważnym elementem są również ćwiczenia oddechowe. Warto pamiętać, że fizjoterapia w leczeniu przepukliny pępkowej musi być regularna, aby dać zamierzone efekty.
Operacja czy fizjoterapia?
Fizjoterapia jest równie istotna co operacja przepukliny pepkowej, rozpoczęta już przed operacją i kontynuowana po usunięciu przepukliny, daje kompleksowe podejście. Oba te elementy w procesie leczenia przepuklin, są równie ważne i powinny się nawzajem uzupełniać.
Nieleczona przepuklina pępkowa
Nieleczona przepuklina pępkowa może wydawać się niegroźna, lecz w rzeczywistości nierzadko prowadzi do poważnych powikłań. Do skutków ubocznych należą zakażenia skóry, owrzodzenia, a nawet przetoki.
W niektórych przypadkach dochodzi do uwięźnięcia zawartości worka przepuklinowego, co może doprowadzić do mechanicznej niedrożności jelit, ich niedotlenienia, a w konsekwencji – martwicy.
Rozwijający się wówczas stan zapalny stanowi bezpośrednie zagrożenie życia, dlatego też w żadnym wypadku nie można bagatelizować przepukliny pępkowej.
Studentka kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim Collegium Medicum w Krakowie. Zakochana w podróżowaniu, poznawaniu nowych ludzi, kultur i smaków. Otwarta na świat i nowe doświadczenia. Zawsze chętna do podjęcia kolejnych wyzwań.
Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.
Ściśle niezbędne ciasteczka
Niezbędne ciasteczka powinny być zawsze włączone, abyśmy mogli zapisać twoje preferencje dotyczące ustawień ciasteczek.
Jeśli wyłączysz to ciasteczko, nie będziemy mogli zapisać twoich preferencji. Oznacza to, że za każdym razem, gdy odwiedzasz tę stronę, musisz ponownie włączyć lub wyłączyć ciasteczka.
Ciasteczka stron trzecich
Ta strona korzysta z Google Analytics do gromadzenia anonimowych informacji, takich jak liczba odwiedzających i najpopularniejsze podstrony witryny.
Włączenie tego ciasteczka pomaga nam ulepszyć naszą stronę internetową.
Najpierw włącz ściśle niezbędne ciasteczka, abyśmy mogli zapisać twoje preferencje!
Małgorzata Skubis – Redaktor medyczny
