Korzonki – Zapalenie korzonków – objawy i leczenie

Przybliżony czas czytania: 6 min.

Każdy z nas słyszał o “bólu korzonków” lub być może sam go doświadczył, ale czym są te struktury? Co tak naprawdę wtedy boli i dlaczego?

W Centrum KORE w Swarzędzu od wielu lat pomagamy Pacjentom cierpiącym na bóle i zapalenie korzonków.

Korzonki (radikulopatia)

Korzonki to nic innego jak włókna nerwowe odchodzące od rdzenia kręgowego. Poprzez otwory kręgowe przechodzą parzyście po obu stronach korzenie – dwa korzenie brzuszne (zawierają włókna ruchowe) i dwa korzenie grzbietowe (czuciowe).

Włókna te są niczym nieosłonięte, dlatego tak łatwo je podrażnić czy uszkodzić. Radikulopatia może dawać różne objawy, w zależności od tego na jakim poziomie kręgosłupa doszło do drażnienia nerwu.

 

Objawy zapalenia korzonków

Ucisk na tak delikatne struktury, jakimi są nerwy, prowadzi w konsekwencji do powstania stanu zapalnego.

Zespół korzeniowy kończyn dolnych – ból promieniuje do pośladka, przedniej części uda i kolana, a także łydki i stopy. Dolegliwości zazwyczaj pojawiają się nagle, po wykonaniu gwałtownego ruchu i są na tyle nasilone, że często uniemożliwiają normalne poruszanie się, a czasem pociągają za sobą mrowienie i zaburzenia czucia.

Zespół korzeniowych kończyn górnych – ból promieniuje do barku, łopatki, ramienia, a czasem także dłoni. Bardzo często towarzyszy temu przykurcz mięśni przykręgosłupowych, bolesność przy zmianie ułożenia kręgosłupa szyjnego czy skłonie w tył. Stan ten nazywamy rwą barkową, a jest ona najczęściej spowodowana przewianiem, nadmiernym obciążeniem kręgosłupa lub złą pozycją podczas snu.

Radikulopatia lędźwiowa

Radikulopatia lędźwiowa (czyli prościej mówiąc bolesność korzonków w odcinku lędźwiowym), to jedna z najczęstszych dolegliwości kręgosłupa. Dotyczy ona 3-5% populacji, zarówno mężczyzn jak i kobiet.

Głównym czynnikiem ryzyka jest wiek, a radikulopatia często pojawia się jako konsekwencja chorób degeneracyjnych kręgosłupa, np. degeneracyjnej spondyloartropatii. Objawy zazwyczaj pojawiają się w średnim wieku. U mężczyzn jest to zazwyczaj 5. dekada życia, a u kobiet między 6. a 7. dekadą życia.

Objawy radikulopatii lędźwiowej

Ból korzonkowy w odcinku lędźwiowym jest najczęściej opisywany przez pacjentów jako silny, promieniujący do kończyn dolnych. Chorzy w celu przybliżenia swoich odczuć używają słów: elektryczny, ostry, palący.

Przyczyny radikulopatii lędźwiowej

Najczęstszą przyczyną radikulopatii jest podrażnienie nerwu, które może dotyczyć każdego odcinka w jego przebiegu. Nerw jest drażniony z reguły przez uciskanie na niego różnych struktur.

Gdzie i w jaki sposób może dojść do ucisku?

• w worku oponowym, gdy korzeń nerwu z niego wychodzi w zagłębieniu bocznym
• podczas przechodzenia przez otwór lub zaraz po wyjściu z niego
• w wyniku wybrzuszenia lub przepukliny krążka międzykręgowego tzw. przepuklina kręgosłupa
• w wyniku przerostu więzadeł
• kręgozmyku
• procesów nowotworowych
• procesów infekcyjnych.

Rozpoznanie czynnika sprawczego i późniejsze leczenie rozpoczyna się od dokładnego badania fizykalnego.

 

Umów się na leczenie korzonków w Swarzędzu k. Poznania:

Tel: 503-733-127

Lub umów się on-line

Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00

OPINIE O NAS:

Diagnozowanie radikulopatii lędźwiowej

Wstępne badanie przez lekarza powinno obejmować pełny wywiad rodzinny i badanie fizykalne, w tym manualne badanie mięśni, badanie czucia, głębokich odruchów ścięgnistych oraz objawu Lasegue’a.

Objaw ten ocenia się u pacjenta, który znajduje się w pozycji leżącej, z wyprostowanymi kończynami dolnymi. Badacz trzyma pacjenta za piętę, unosi jedną prostą nogę do góry. Testowana kończyna powinna być rozluźniona. Jeżeli przy unoszeniu pojawi się ból – objaw można uznać za dodatni.

Badanie można też wykonać dodając zgięcie stawu kolanowego. Osoba badająca po pojawieniu się bólu zgina kolano pacjenta. Powinno to spowodować ustąpienie dolegliwości. Przy próbie ponownego prostowania stawu kolanowego, ból powraca.

W uzasadnionych przypadkach wykonuje się również zdjęcie rentgenowskie odcinka, którego dotyczy ból. Jeżeli wyniki badań radiologicznych są prawidłowe (nie zaobserwowano żadnych zwężeń, kręgozmyku, ani zwyrodnień), zalecane jest przeprowadzenie badania metodą rezonansu magnetycznego. MRI może wykazać nieprawidłowości związane z krążkami międzykręgowymi oraz struktury uciskające na nerwy.

Leczenie radikulopatii lędźwiowej

Leczenie składa się z interwencji chirurgicznych i niechirurgicznych. Wskazania do interwencji operacyjnej, czas zabiegu i metody zostały szeroko zbadane, ale nadal wokół inwazyjnych metod leczenia radikulopatii istnieje wiele kontrowersji.

Najnowsze wytyczne przemawiają za wstępną próbą leczenia zachowawczego (fizjoterapią), edukacją pacjenta, pozostawaniu aktywnym, wykonywaniu ćwiczeń, terapią manualną i stosowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) jako leków pierwszego rzutu.

Wykazano, że stosowanie fizjoterapii zapewnia doraźną ulgę objawową w pacjentów poddanych zachowawczemu leczeniu radikulopatii lędźwiowej. Kortykosteroidy przepisywane doustnie mogą przynieść ulgę pacjentom w ostrej fazie.

Kolejnym etapem leczenia są często zastrzyki przeciwbólowe:

• nadtwardówkowe zastrzyki steroidowe
• zastrzyki międzykręgowe
• zastrzyki przezotworowe.

Wykazano, że zapewniają one długotrwałe łagodzenie objawów. W skład zastrzyków wchodzą zazwyczaj glikokortykoid i długotrwały środek znieczulający. Kiedy etiologia bólu korzonkowego nie jest znana, zastrzyki do kręgosłupa mogą pełnić funkcję diagnostyczną i terapeutyczną.

Na przykład pacjentka z wyraźnym bólem krzyża i drętwieniem lewej stopy, która ma rozległe zmiany zwyrodnieniowe w całym kręgosłupie, otrzymuje zastrzyk w określonym miejscu, co skutkuje uśmierzeniem bólu.

Jeśli wstrzyknięcie w stawy międzywyrostkowe kręgosłupa lędźwiowego przyniesie znaczną ulgę, pokazuje to lekarzom, że ból u pacjentki był generowany przez zmiany artretyczne, a nie radikulopatię lędźwiową z ucisku korzenia nerwowego.

 

 

Jednak jeśli pacjent ze znacznym bólem kończyn dolnych odczuwa ulgę po wstrzyknięciu zewnątrzoponowym, wskazuje to, że źródłem bólu jest prawdopodobnie uciśnięty lewy korzeń nerwu, a nie zmiany artretyczne w stawach międzywyrostkowych.

Niekiedy jednak powyższe metody nie powodują uśmierzenia bólu. Wtedy właśnie podejmuje się decyzję o interwencji chirurgicznej. Czas między uznaniem metod tradycyjnych za niedziałające a operacją to zwykle cztery do ośmiu tygodni.  Ostateczny termin zabiegu często zależy od nasilenia objawów pacjenta i doświadczenia klinicznego. Ogólnie wykazano, że zabieg chirurgiczny przynosi korzyść osobom prezentującym cięższe objawy.

Rwa kulszowa

Rwą kulszową nazywamy ból promieniujący od odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa i pośladka do uda, podudzia i stopy. Najprościej mówiąc, ból pojawia się w obszarze, który jest unerwiony przez nerw kulszowy. Czasami dolegliwościom towarzyszy zaburzenie czucia i osłabienie siły mięśni.

Przyczyny rwy kulszowej

Powyższe objawy wynikają z tego, że drażniony jest nerw kulszowy lub korzenie nerwowe, z których on powstaje. Ból może być jednostronny lub obustronny. Nerw kulszowy jest największym nerwem ciała człowieka. Tworzą go cztery lub pięć korzeni nerwowych, które wychodzą z kanału kręgowego w odcinku lędźwiowo-krzyżowym.

Do ucisku na ten ogromny nerw może dojść na całej długości, ale najczęstszy jest ucisk na korzenie nerwowe w kanale kręgowym przez zwyrodniały krążek międzykręgowy. Nazywamy to wtedy “zapaleniem korzonków”.

Krążki międzykręgowe to elementy znajdujące się pomiędzy sąsiednimi kręgami. Są zbudowane z włóknistego pierścienia, który otacza jądro miażdżyste, zawierające galaretowatą maź. Procesy zwyrodnieniowe krążków mają swój początek często już w okresie dojrzewania i nasilają się wraz z upływem lat.

Nadmierne obciążenie kręgosłupa powoduje czasami powiększanie się zmian zwyrodnieniowych, nierzadko pękanie pierścienia włóknistego i przesunięcie jądra miażdżystego ku tyłowi, co wywołuje ostre bóle w kręgosłupie.

Jeżeli jądro miażdżyste przesunie się na tyle mocno, że zacznie uciskać także korzenie nerwowe, do bólu kręgosłupa dołącza jego promieniowanie wzdłuż kończyn dolnych. Czasami pierścień włóknisty zostaje przerwany całkowicie, a część galaretowatej substancji wypada do kanału kręgowego, co uszkadza korzenie nerwowe. Taki stan to przepuklina jądra miażdżystego.

Objawy rwy kulszowej

• ostry początek dolegliwości, związany z urazem lub gwałtownym przeciążeniem kręgosłupa
• ból krzyża w około 60% przypadków poprzedza bóle korzeniowe
• ból promieniujący do pośladka, tylnej lub bocznej powierzchni uda, podudzia, czasem również stopy (w zależności od tego, który korzeń jest uciskany)
• nasilenie objawów nawet przy delikatnych ruchach kręgosłupa, chodzeniu, kaszlu, kichaniu
• mrowienie, drętwienie kończyny dolnej, (z kolei drętwienie rąk może wskazywać na objawy rwy barkowej)
• niedoczulica w obszarze unerwienia uszkodzonego nerwu
• osłabienie siły mięśniowej
• trudności w oddawaniu moczu
• problemy z defekacją
• w odosobnionych przypadkach porażenie zwieraczy z zatrzymaniem moczu i stolca.

Sposoby leczenia rwy kulszowej

Podstawę w leczeniu rwy kulszowej w stanie ostrym stanowi odciążenie kręgosłupa, 4-5 dniowe unieruchomienie, podawanie leków przeciwbólowych i działających przeciwzapalnie (w różnych postaciach – leki doustne, zastrzyki, żele lub maści działające miejscowo).

Zadaniem terapeuty jest edukowanie pacjentów, co ma na celu zapoznanie ich z przyczynami dolegliwości oraz sposobami zmniejszania bólu, które mogą sami zastosować w domu. Dobrze jest zaznajomić pacjenta z czynnościami, których powinien unikać, aby zmniejszyć ryzyko ponownego ataku rwy (obciążenia kręgosłupa, schylanie, skłony, podnoszenie ciężkich przedmiotów itp.).

Zabiegi fizykoteraputyczne i rehabilitacja

Należy je wdrożyć jak najszybciej, by nie dopuścić do przejścia ostrego bólu w przewlekły zespół bólowy kręgosłupa. Odpowiednia rehabilitacja powinna stanowić podstawę leczenia rwy kulszowej, a zabiegi fizykoterapeutyczne stosowane jako jej uzupełnienie.

Leczenie, które opiera się tylko na zabiegach fizykoterapeutycznych, przynosi o wiele gorsze rezultaty, niż w połączeniu z ćwiczeniami fizycznymi!

Zabiegi fizykoterapeutyczne:

• przezskórna elektrostymulacja (TENS) – stymulacja prądem o niskiej częstotliwości, metoda nieinwazyjna i niefarmakologiczna oraz pozbawiona wielu skutków ubocznych. Ma działanie przede wszystkim neuromodulacyjne i przeciwbólowe.
• ultradźwięki – polega na tym, że fale ultradźwiękowe oddziałują przez skórę na głębiej położone struktury. Wykonuje się ją w celu wywołania efektu przeciwbólowego i stymulacji procesów naprawczych w tkankach.
• ciepło
• krioterapia – leczenie zimnem, które polega na stosowaniu różnych materiałów lub substancji, które odprowadzają ciepło z ciała miejscowo lub ogólnoustrojowo. Powoduje to zmniejszenie dolegliwości bólowych, napięcia mięśni, ograniczenia procesów zapalnych.

Leczenie chirurgiczne

Jest ono konieczne u około 1-2% pacjentów z bólem krzyża i u 2-10% chorych z rwą kulszową.

Wskazania do leczenia operacyjnego:

• niedowłady w obrębie kończyn dolnych
• rwa kulszowa z zatrzymaniem moczu
• zaburzenia czucia w kończynach
• zaburzenia czucia w okolicy krocza
• stwierdzenie niestabilnego złamania kręgosłupa
• stwierdzenie guza albo ropnia w kanale kręgowym
• nasilony objawy bólowe, niemożliwe do opanowania przez leki.

Mikrodiscektomia

Usunięcie fragmentu jądra miażdżystego, który wypadł do kanału kręgowego. Operacja wiąże się z wykonaniem niedużego nacięcia w linii środkowej, ponad miejscem, gdzie zlokalizowana jest przepuklina. Następnie odsuwa się mięśnie, wykonuje otwór (fenestrację) w więzadle żółtym.

Pozwala to dostać się do kanału kręgowego i usunąć fragment galaretowatej mazi. Zabieg trwa blisko godzinę, a rekonwalescencja w szpitalu po zabiegu 3-5 dni.

Laminektomia

Zabieg poszerzenia kanału kręgowego przez usunięcie łuku kręgowego, który stanowi ograniczenie kanału (razem z więzadłami oraz stawami międzywyrostkowymi). Jeżeli przy okazji stwierdzona zostaje niestabilność kręgosłupa, wykonuje się dodatkową stabilizację wewnętrzną (wkręca się odpowiednie śruby w nasady łuków kręgów, które łączy się za pomocą specjalnych mostków).

Takie zabiegi trwają zazwyczaj do kilku godzin.

 

Najczęściej zadawane pytania

Jakie leki przeciwbólowe stosować przy bólach korzonków?

Jeżeli objawy nie są mocno nasilone, zaleca się stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ):

• ibuprofen (np. Ibuprom, Ibum, Nurofen, Ibum Forte)
• metamizol (np. Pyralgina, Gardan, Dialginum, Xalgin)
• naproksen (np. Apo-Napro Fast, Anapran EC)
• meloksykam (np. Opokan, Mel, Aglan 15, Aspicam, Remolexam)
• diklofenak (np. Voltaren Acti Forte, Diclac, Diclomax, Dicloberl Retard)

Środki te mają działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, ale nie należy ich nadużywać, ponieważ działają one drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego! Osoby z chorobą wrzodową powinny być szczególnie ostrożne stosując tabletki na zapalenie korzonków bez recepty.

Jakie leki działające miejscowo mogę stosować przy bólach korzonków?

Preparaty działające miejscowo są dobrą alternatywą dla leków doustnych. Można stosować maści lub żele zawierające te same substancje czynne co tabletki, np. Voltaren Emulgel, Diclac Lipogel, Dip Rilif, Metafen Forte, lub zastrzyki domięśniowe, które przepisuje lekarz.

Ulgę w napadach korzonków przynoszą maści rozgrzewające (maść końska, NeoCapsiderm). Bardzo dobrze sprawdzają się również plastry (np. Fixaplast Warm, Opokan Med, ACTIVPLAST, Prel Red, Pyralgina Termo Hot). Preparaty działające rozgrzewająco rozluźniają mięśnie, co zmniejsza odczuwanie bólu.

Silne leki przeciwbólowe na receptę

 

Czy operacyjnie można całkowicie wyleczyć rwę kulszową?

Całkowite ustąpienie objawów bólowych obserwuje się u większości pacjentów po zabiegu chirurgicznym. U pozostałych pacjentów dolegliwości stają się słabsze ze względu na usunięcie ucisku na korzenie nerwów. W przewlekłych zespołach bólowych kręgosłupa leczenie operacyjne nie jest aż tak skuteczne.

Operacja poszerza kanał kręgowy, ale nie cofa zmian zwyrodnieniowych krążków.  Dane statystyczne mówią, że 60% osób operowanych z powodu przepukliny jądra miażdżystego po roku wraca do wcześniej wykonywanego zawodu. 25% zmienia swój zawód, a 15% nie podejmuje pracy ze względu na ból.

Jakie są objawy radikulopatii lędźwiowej?

Do objawów radikulopatii lędźwiowej zaliczamy ostry, przenikliwy ból, któremu często towarzyszy niewłaściwe odczuwanie bodźców, czyli parestezja. Może się pojawiać mrowienie, kłucie, pieczenie lub palenie skóry.

Oprócz tego często dochodzi także skurcz i ból mięśni pleców oraz ból kończyn. W odróżnieniu od bólu zwyrodnieniowego, radikulopatia powoduje zazwyczaj objawy jednostronne.

Co zrobić, aby uniknąć rwy kulszowej?

Nie ma jednej, działającej w 100% metody. Jest kilka sposobów, które mogą jednak w dużym stopniu ograniczyć ryzyko wystąpienia przepukliny jądra miażdżystego:

• unikanie niekorzystnych obciążeń kręgosłupa
• zmniejszenie masy ciała
• wykonywanie ćwiczeń aerobowych
• dążenie do wzmocnienia mięśni brzucha i mięśni przykręgosłupowych
• utrzymywanie prawidłowej postawy ciała
• unikanie wibracji i wstrząsów.

Czy ciąża może zwiększać ryzyko wystąpienia bolesnych korzonków?

Tak i jest to dosyć częsty problem wśród ciężarnych. Sprzyja temu wzrost masy ciała kobiet, zmiana lokalizacji punktu ciężkości oraz zatrzymywania wody w organizmie (puchnięcie ciała), co może generować ucisk na nerwy. Najczęstsze dolegliwości, na które skarżą się ciężarne pacjentki to ból dolnej części pleców i krzyża. Atak korzonków może także wystąpić po porodzie.

Jak długo bolą korzonki?

Długość bólu zależy od tego, jak skuteczne jest leczenie. Może ono trwać od kilku dni do kilku lat, w zależności od etiologii ucisku na korzenie nerwów. Jeżeli domowe sposoby nie pomagają, należy niezwłocznie udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który może przepisać silniejsze leki doustne, zastrzyki lub skierować na rehabilitację lub zabiegi fizykoterapeutyczne.

Co to jest zastrzyk nadtwardówkowy i ile kosztuje?

Zastrzyk nadtwardówkowy to jedna z opcji leczenia bólu korzonków. Roztwór zawierający lek znieczulający miejscowo, lek sterydowy, a czasem także witaminę B12, jest podawany do przestrzeni nadtwardówkowej.

Ma on na celu przede wszystkim zmniejszenie dolegliwości bólowych, zmniejszenie napięcia mięśni, poprawienie komfortu życia, umożliwienie kontynuacji rehabilitacji. Cena takiego zastrzyku to około 2000 zł. Do tej kwoty należy doliczyć ceny wizyt. Zabiegi te nie są wykonywane na NFZ.

Jakie są domowe sposoby na ból korzonków?

W sytuacji nagłego ataku bólu można zrobić kilka rzeczy. Przede wszystkim warto odciążyć kręgosłup. Przykładowo, ulgę powinna przynieść leżąca pozycja z nogami ułożonymi wyżej taki sposób, by kolana i biodra były zgięte pod kątem 90 stopni.

Dużą poprawę przynosi także ogrzanie pleców. W tym celu można użyć termoforu z ciepłą wodą, plastrów rozgrzewających, maści lub zafundować sobie gorącą kąpiel. Środki przeciwbólowe, przeciwzapalne i rozluźniające mięśnie, które są dostępne bez recepty, również mogą przynieść ulgę.

 

 

Umów się na leczenie korzonków w Swarzędzu k. Poznania:

Tel: 503-733-127

Lub umów się on-line

Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00

OPINIE O NAS:

Dagmara Porada – Redaktor medyczny

Studiuje Medycynę na kierunku lekarskim na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Copywriterka z 6-letnim stażem i lekkim piórem. Twórczyni wielu artykułów, opisów i blogów firmowych. Miłośniczka psów i dobrej książki.

Bibliografia:

1. A Review of Lumbar Radiculopathy, Diagnosis, and Treatment; James a Berry, Christopher Elia, Harneel S Saini, Dan E Miulli
2. Lumbosacral radiculopathy. Tarulli A, Raynor EM
3. An evidence-based clinical guideline for the diagnosis and treatment of lumbar disc herniation with radiculopathy. Kreiner DS, Hwang SW, Easa EJ
4. A randomized controlled trial comparing the McKenzie method to motor control exercises in people with chronic low back pain and a directional preference. Halliday MH, Pappas E, Hancock MJ, Clare HA, Pinto RZ, Robertson G, Ferreira PH
5. Rwa kulszowa, lek. med. Wojciech Pietraszko
6. W. Łubkowska, B.Mroczek, Współczesne kierunki rehabilitacji w zespołach bólowych kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego – przegląd systematyczny, „Pomeranian Journal of Life Sciences”, 2018
7. I. Milanow, Zespół bólowy kręgosłupa, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2014

 

Data publikacji: 08.02.2022

Data ostatniej aktualizacji: 07.05.2024