Andropauza. Choć mężczyźni niezbyt chcą się do tego przyznawać, to jednak badaniom nie ma co się opierać. Już dawno udowodniono, że andropauza jest czymś realnym i może dawać się we znaki (zarówno właścicielowi, jak i otoczeniu) tak samo mocno, jak owiana złą sławą kobieca menopauza.
Andropauza – tzw. męska menopauza, czyli przekwitanie u mężczyzn
Niepokojące zachowanie, drażliwość czy problemy z dojściem do porozumienia mogą zwiastować nadchodzącą andropauzę, o której wciąż niewiele się mówi i stanowi temat tabu. Czas to przełamać! Nie ma powodu do wstydu, jest to naturalny proces przemian w organizmie, który jak widać – dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn w okresie przekwitania.
Pojęcie andropauza wzięło się z połączenia słów androgeny (czyli męskie hormony płciowe) i menopauza, w celu pokazania pokrewieństwa i podobieństwa obu zjawisk.
W czym leży problem?
Podstawową różnicą między menopauzą a andropauzą jest fakt, że rzeczywiście andropauza nie dotyka wszystkich mężczyzn. Jej objawy można zaobserwować u około 50% mężczyzn po 55 roku życia.
Najczęściej osoby dotknięte tą dolegliwością nie przyznają się do niej i czekają aż problem się sam rozwiąże. A zupełnie niepotrzebnie! Istnieją bowiem skuteczne sposoby na złagodzenie wszelkich objawów, a nawet całkowite ich usunięcie lub zminimalizowanie.
Z czego wynika andropauza? Naturalny proces starzenia się organizmu polega m.in na ograniczeniu funkcji dokrewnej gonad i nadnerczy. Nie produkują one więc testosteronu i dehydroepiandrosteronu (DHEA) w takiej ilości, w jakiej powinny i z tego względu między 40. a 70. rokiem życia stężenie tych hormonów spada o 1% rocznie. Występuje również niedobór hormonu wzrostu i melatoniny, co powoduje pojawienie się lub nasilenie określonych dolegliwości.
Częstość występowania andropauzy zależy w głównej mierze od stanu zdrowia mężczyzny, a konkretniej jego stylu życia, sposobu odżywiania, chorób i ewentualnego stosowania używek.
Konflikt między terminologią naukową a potoczną
Ze względu na to, że objawy spowodowane spadkiem hormonów płciowych przypadają na podobny wiek zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, stworzono termin andropauzy w celu pokazania podobieństwa i równości obu płci.
Chodź w języku potocznym nadal ma swoje zastosowanie i cechuje się wyjątkową poprawnością polityczną, to jednak teza powstania andropauzy nie jest do końca poprawna pod względem naukowym.
Fizjologicznie menopauza występuje u wszystkich kobiet i cechuje się gwałtownym zaprzestaniem produkcji hormonów płciowych. Taka burza daje charakterystyczne dla siebie objawy, które również można spotkać u mężczyzn, jednak u nich spadek stężenia hormonów nie jest tak nagły (następuje liniowo i ciągle).
Dlatego też, termin andropauzy został zastąpiony pojęciem PADAM (ang. partial androgen deficiency in aging male syndrom – czyli częściowa niewydolność androgenna starzejącego się mężczyzny).
W celu zdiagnozowania u pacjentów PADAM, Morley stworzył znany kwestionariusz zawierający 10 pytań. Jeśli odpowiedzi twierdzące powtarzają się minimum 3 razy albo dotyczą pytania pierwszego lub siódmego, można z dużą dozą prawdopodobieństwa stwierdzić zespół niewydolności androgennej.
-
Czy odczuwasz obniżenie libido?
-
Czy Nie straciłeś energii?
-
Czy zmniejszyła się twoja siła i wytrzymałość?
-
Czy nie zmniejszył się twój wzrost?
-
Czy nie utraciłeś radości życia?
-
Czy nie masz napadów pesymizmu?
-
Czy nie masz zaburzeń erekcji?
-
Czy nie pogorszyła się twoja zdolność uprawiania sportu?
-
Czy nie wpadasz w drzemkę po obiedzie?
-
Czy nie pogorszyła się twoja zdolność do pracy?
Diagnostyka
Naukowcy E.Nieschlag i R.Swerdloff opublikowali artykuł dotyczący rozpoznania i leczenia późnego hipogonadyzmu męskiego (czyli występujących w okresie przekwitania dysfunkcji produkowania przez gonady hormonów).
Obecnie definicja andropauzy jest następująca: “Późny hipogonadyzm męski to zespół kliniczny i biochemiczny związany z zaawansowanym wiekiem i charakteryzujące się typowymi objawami oraz obniżonym stężeniem testosteronu w surowicy. Może on być powodem istotnego obniżenia jakości życia i wpływać niekorzystnie na funkcjonowanie licznych narządów”.
Z tego opisu można więc wysnuć wniosek, że sama zmiana zachowania lub samopoczucia u mężczyzny nie wystarczy do potwierdzenia andropauzy. Niezbędne jest przeprowadzenie odpowiednich badań laboratoryjnych (najczęściej są to badania krwi, w których oznacza się stężenie całkowite testosteronu, stężenie wolnego testosteronu, a także oznaczenie SHBG czyli białka odpowiedzialnego za wiązanie i transportowanie hormonów płciowych).
Postawienie hipotezy wystąpienia andropauzy nie może być opierane wyłącznie na fakcie zmniejszenia się stężenia testosteronu we krwi. Mogą go bowiem powodować zupełnie inne czynniki. Należy wziąć pod uwagę również wiek i sytuację życiową pacjenta, a także inne wyniki badań laboratoryjnych (np: obniżone stężenie fruktozy w nasieniu).
Objawy andropauzy
Są dosyć charakterystyczne, jednak nie muszą dotyczyć wszystkich mężczyzn (u których stwierdzono andropauzę), ani nie muszą występować jednocześnie. Do typowych symptomów zalicza się:
-
Obniżone libido i problemy z erekcją – to najczęstszy objaw zwiastujący hipoandrogenizm wtórny i dotyka największą ilość mężczyzn.
-
Spadek masy i siły mięśniowej z jednoczesnym nadmiarem tkanki tłuszczowej, co prowadzi do otyłości – najczęściej stwierdza się otyłość brzuszną, która może doprowadzić do powikłań ze strony układu krążenia.
-
Zmniejszenie gęstości kości – zwiększa ryzyko złamań i osteoporozy.
-
Zmiany nastroju i spadek funkcji poznawczych – spotęgowane jest uczucie zmęczenia, bezradności, mężczyzna staje się drażliwy. Te wszystkie czynniki mogą doprowadzić do wystąpienia depresji.
-
Zaburzenia snu – objawiać się mogą nadmierną sennością (np: poobiednią) albo bezsennością.
-
Zmniejszenie owłosienia i zaburzenia skórne
- Spadek produkcji feromonów
Objawy fizyczne
Wiek andropauzalny predysponuje również do wielu przewlekłych chorób, które wymagają stałego wdrożenia leków i muszą zostać zaakceptowane przed chorego. Przyjmowane leki nierzadko powodują obniżenie libido lub niekiedy zaburzenia wzwodu, co tym bardziej napędza spadek samopoczucia.
Do chorób tych należą: nadciśnienie tętnicze (które dotyczy aż 40% mężczyzn między 55. a 65. rokiem życia), podwyższone stężenie cholesterolu (30%, w wieku 75-80 lat), u 26% mężczyzn w historii choroby można znaleźć wzmiankę o przebytym zawale serca, 10% ma stwierdzoną cukrzycę, a u 44% mężczyzn występuje przerost gruczołu krokowego.
Stereotyp wiecznie silnego i nieugiętego mężczyzny często nie pozwala na przyznanie się do słabości i przyjęcie lekarskiej pomocy w przypadku pojawienia się problemów zdrowotnych, a tym bardziej z dziedziny seksuologii.
Objawem, który wywołuje najwięcej pytań, jest obniżenie się wzrostu. U mężczyzn w okresie andropauzalnym znacznie obniża się z wydzielanie hormonu wzrostu, który pociąga za sobą spadek wydzielania IGF-1 (czyli insulinopodobnego czynnika wzrostu odpowiedzialnego za pobudzenie tkanek).
Pogłębiające się niedobory hormonalne (nie tylko hormonu wzrostu, ale również testosteronu, dehydroepiandrosteronu czy melatoniny) mogą spowodować znaczne zaburzenia procesów oksydoredukcyjnych, co prowadzi do gromadzenia szkodliwych wolnych rodników i może również spowodować powstawanie zmian zakrzepowych.
Jeżeli szukasz naukowych metod dowiedz się jak zwiększyć możliwości seksualne i w 6 tygodni wzmocnić erekcję metodą ESWT rekomendowaną przez Europejskie Towarzystwo Urologiczne.
Przerost gruczołu krokowego
Zaburzone wydzielanie hormonów przez jądra odbija się na całym organizmie. W okresie andropauzy spadek testosteronu oraz wzrost białka SHBG, który wiąże ten testosteron (co jeszcze bardziej zmniejsza dostępność wolnego hormonu) sprawiają że oprócz osłabienia, zaburzeń koncentracji, spowolnienia, obniżenia popędu płciowego czy zmienności nastrojów, występuje również przerost gruczołu krokowego (prostaty).
Powoduje to zmniejszenie przepływu moczu przez cewkę moczową, co wymusza częste wizyty w toalecie zarówno w czasie dnia, jak i w nocy. Choć w rzeczywistości jest to łagodny nowotwór, najczęściej jednak nie ma powodów do obaw.
Pomimo tego, po wystąpieniu niepokojących objawów, należy bezwzględnie zgłosić się do lekarza ze względu na wysokie ryzyko problemów urologicznych. Co więcej, gruczolak może ulec zezłośliwieniu i przejść w raka prostaty.
W przebiegu łagodnego przerostu prostaty można wyróżnić cztery stadia:
-
Minimalne powiększenie prostaty.
-
Zmniejszenie siły strumienia moczu, częstsze oddawanie moczu nocą, odczuwanie naglącego parcia na mocz, zaleganie moczu <50 ml.
-
Duże zaleganie moczu >100 ml, duże powiększenie prostaty; częstomocz oraz parcie na mocz nasilają się.
-
Schyłkowy okres przerostu prostaty, zaleganie moczu w pęcherzu, które często przekracza objętość 500 ml, czasem mocz wycieka bezwiednie w postaci kropel.
Dowiedz się więcej na temat masażu prostaty jako metodzie terapeutycznej oraz sposobie na osiągnięcie gigantycznego orgazmu.
Andropauza – objawy psychiczne
Gospodarka hormonalna ma duży wpływ na samopoczucie i stan emocjonalny nie tylko u kobiet, ale także u mężczyzn. Jej zaburzenie u osób po 50 roku życia może doprowadzić do znacznego zachwiania psychicznego i pogorszenia jakości życia.
Okazuje się bowiem, że androgeny mają duży wpływ nie tylko na struktury układu rozrodczego (gwarantując ich prawidłowe działanie), ale również stymulują w odpowiedni sposób ośrodkowy układ nerwowy. Dlatego mogą wystąpić typowe dla andropauzy objawy psychiczne takie jak: niepokój, rozdrażnienie, lęk, drażliwość, nerwowość, a nawet stany depresyjne.
Bardzo często występuje również przewlekłe i uciążliwe zmęczenie, upośledzenie pamięci i problemy z koncentracją (co może wpływać negatywnie na wykonywaną pracę).
Największym problemem zdaje się być jednak zmniejszona aktywność seksualna, przez co mężczyźni stają się bardziej wrażliwi jeśli chodzi o ich atrakcyjność. Ciężko im także zaakceptować swój pogarszający się stan zdrowia. Przez to zwiększa się niechęć w stosunku do młodszych, silniejszych i sprawniejszych osób. Niepogodzenie się z nowym stanem rzeczy niesie ze sobą wiele problemów ze strony emocjonalnej.
Andropauza a depresja
Okres przekwitania charakteryzuje się zaburzeniami rytmów biologicznych, co może powodować nieustanne poirytowanie, zmęczenie, przewrażliwienie, a to jedynie napędza negatywne samopoczucie i finalnie może doprowadzić do stanów depresyjnych, które wymagają niezwłocznej pomocy ze strony specjalistów. Może to być również psychoterapia online.
Nastroje depresyjne wynikają nie tylko z obniżonej samooceny, ale również z liniowego spadku poziomu testosteronu. Porównywanie swojej postaci w wieku młodzieńczym do swojej aktualnej sprawia, że zauważane są coraz większe różnice, które ciężko zaakceptować. Pomocne mogą okazać się leki na depresję.
Relacje społeczne w andopauzie
W tym przypadku zaburzone są określone czynniki społeczne, które przebiegają w bardzo podobny sposób jak u kobiet w okresie menopauzy. Na samym początku zazwyczaj obserwuje się zespół pustego gniazda, który (wbrew powszechnej opinii) występuje również u mężczyzn.
Polega on na negatywnej (pod względem psychicznym) reakcji rodziców na fakt opuszczenia przez ich dzieci rodzinnego domu. Początkowo faza ta jest gwałtowna, a rodzice nierzadko czują się niepotrzebni wypadając z jednej z ważniejszych ról w życiu.
Zarówno kobiety, jak i mężczyźni wchodząc w okres przekwitania zostają niejako zmuszeni do przeorientowania swoich celów życiowych. Dokuczliwe mogą stać się również mniej satysfakcjonujące relacje z partnerką.
We współczesnym świecie wzorzec fizyczny i psychiczny jest opierany raczej na postaci młodej. Sprawia to, że porównywanie się do niego jest nieuniknione, a to może wpłynąć negatywnie na samoocenę u przekwitającego mężczyzny, a także powodować brak akceptacji jakości związku z drugą osobą.
Andropauza w mniejszym, bądź większym stopniu rzutuje na funkcjonowanie całej rodziny. Odpowiednia edukacja na ten temat i świadomość istnienia takiego zjawiska przez wszystkich członków, może poprawić ogólne relacje i pozwoli uzbroić się w cierpliwość i wyrozumiałość.
Andropauza – czy wiek ma znaczenie?
Hipogonadyzm wtórny (i wszystkie konsekwencje, jakie ze sobą niesie) może wystąpić w każdym momencie po 50. roku życia. Jedyne co się zmienia, to prawdopodobieństwo pojawienia się andropauzy. Im mężczyzna jest starszy – tym większa predyspozycja do ujawnienia się objawów.
Obecnie przyjmuje się, że częstość pojawiania się andropauzy w populacji mężczyzn wynosi:
-
po 50. roku życia — 10–20%;
-
po 60. roku życia — 20–30%;
-
po 70. roku życia — 30–40%;
-
po 80. roku życia — 40–50%.
Leczenie męskiego klimakterium
Na samym początku ustalmy jeden fakt. Andropauzy nie należy utożsamiać ze starością, ponieważ nie są to pojęcia równoznaczne (choć mogą występować jednocześnie). Leczenie zachowawcze polega na zastosowaniu lekkiej diety (która jest bogata w białko, a ilość tłuszczu i węglowodanów jest ograniczona).
Ważne są również regularne ćwiczenia fizyczne (spacery, jogging czy jazda na rowerze) oraz zapewnienie sobie odpowiedniego i wystarczającego wypoczynku.
Po stwierdzeniu w badaniach laboratoryjnych niedoboru testosteronu, przed wdrożeniem leczenia hormonalnego, należy się upewnić, że nie jest to spowodowane rakiem gruczołu krokowego.
Tabletki dla mężczyzn na andropauzę – jakie się stosuje leki?
Z leków stosuje się najczęściej preparaty zawierające testosteron lub jego pochodne. Usprawniają te procesy, które zachodzą w organizmie i są zależne od hormonów płciowych, a także zmniejszają dalszy postęp andropauzy.
Lekami dostępnymi bez recepty są produkty, w skład których wchodzi prasteron. Jest to syntetycznie wyprodukowany dehydroepiandrosteron (DHEA), czyli hormon steroidowy wytwarzany w dużych ilościach w nadnerczach (warstwie siatkowatej) i w mniejszej ilości – także przez jądra.
Prasteron działa anabolicznie stymulując syntezę białek, zwiększając ogólną masę mięśni i tkanki kostnej (zapobiegając osteoporozie). Pod wpływem DHEA zachodzi wzrost kości na długość, a także ich mineralizacja do wartości prawidłowych.
Z tego względu przypuszcza się, że podawanie DHEA w postaci prasteronu może korzystnie wpłynąć na niektóre objawy związane z andropauzą i zabezpieczać m.in przed spadkiem masy mięśniowej i kostnej, a także poprawiać ogólne samopoczucie mężczyzn i podnosić jakość życia.
Lekarz może przepisać również receptę na leki zawierające czysty, naturalny testosteron. Korzystnie wpływają na objawy impotencji i podczas zaburzeń spermatogenezy. Uzupełniają także “testosteronową lukę” powstałą w wyniku zmniejszonej produkcji hormonu przez jądra oraz wiązania go przez SHGB.
Do leczenia impotencji stosuje się natomiast Viagrę. Można też podawać do ciał jamistych preparat Cawerject, jednak należy uprzednio skonsultować to z lekarzem, by mógł przeanalizować stan ogólny pacjenta.
FEROMONY MĘSKIE – CZYTAJ WIĘCEJ
Jakie witaminy warto zażywać przy andropauzie?
Jeśli zostały zauważone pierwsze objawy andropauzy, można zastosować preparaty lub suplementy diety zawierające takie składniki jak: selen, cynk czy L-arginina.
Warto uzupełnić również niedobory witaminy E, C oraz D. Ta ostatnia oprócz wzmocnienia odporności gwarantuje także prawidłową gospodarkę wapniowo-fosforanową, która ulega zachwianiu w wyniku zmniejszenia stężenia testosteronu.
Andropauza – jak sobie pomóc?
W przebiegu andropauzy można zastosować również terapię ziołami, które wykazują działanie androgenowe albo pomagają w łagodnym rozroście prostaty. Wspomagają regularne oddawanie moczu, zmniejszają objętość zalegającego w pęcherzu i wpływają na poprawę strumienia.
Do roślin tych należą: śliwka afrykańska, palma sabalowa, pokrzywa zwyczajna, kukurydza zwyczajna, dynia zwyczajna, a także buzdyganek ziemny.
Przydatne będą również zioła uspokajające (np: melisa) lub łagodne preparaty nasenne w przypadku wystąpienia problemów z zasypianiem. W cięższych dolegliwościach mogą pomóc leki na uspokojenie.
Uciążliwym problemem podczas andropauzy są problemy sfery psychicznej, w tym mocny spadek nastroju, rozdrażnienie i zmęczenie. Z tego względu warto zasięgnąć pomocy specjalisty i zapisać się na spersonalizowaną terapię u psychologa, który pomoże złapać równowagę we wszystkich życiowych sferach i pogodzić się z naturalnymi zmianami zachodzącymi w organizmie.
Światowy Dzień Menopauzy i Andropauzy
Światowa Organizacja Zdrowia razem z Międzynarodowym Towarzystwem Menopauzy ustanowiły dzień 18 października jako dzień walki z objawami i następstwami wszelkich zmian, które zachodzą w organizmie zarówno kobiety, jak i mężczyzny po 50. roku życia.
Pozwala to zwrócić uwagę na problemy dotyczące okresu przekwitania i edukację na temat procesów menopauzy i andropauzy. Ustanowienie takiego dnia podkreśla jak istotne jest zachowanie prawidłowego samopoczucia, regularne zgłaszanie się na badania kontrolne, a także niebagatelizowanie jakichkolwiek symptomów.
Wiek, w którym wchodzi się w okres menopauzalny lub andropauzalny dotyczy w Polsce około 6 milionów kobiet i 5 milionów mężczyzn. WHO podaje, że do roku 2030 liczba ta wzrośnie na świecie aż do 1 miliarda. Zwrócenie uwagi na problem przekwitania i przygotowanie populacji na nadchodzące zmiany w organizmie są kluczowe do zachowania prawidłowego zdrowia (zarówno fizycznego, jak i psychicznego).
Dagmara Porada – Redaktor medyczny
Studiuje Medycynę na kierunku lekarskim na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Copywriterka z 6-letnim stażem i lekkim piórem. Twórczyni wielu artykułów, opisów i blogów firmowych. Miłośniczka psów i dobrej książki.
Bibliografia:
- Podstawy seksuologii, Zbigniew Lew-Starowicz, Violetta Skrzypulec, Warszawa 2010
- Fitoterapia i leki roślinne, Eliza Lamer-Zarawska, Barbara Kowal-Gierczak, Jan Niedworok, Warszawa 2012
- Tom 2, Franciszek Kokot, Włodzimierz Januszewicz, Warszawa 2006
- Podręcznik dla studentów medycyny. Tom 1, Sławomir Maśliński, Jan Ryżewski, Warszawa 2012
- Medycyna praktyczna, “Prasteron” https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=676
- Katarzyna Walaszek, Barbara Tomala, Iwona Kowalska, Anna Rej-Kietla, “Andropauza i proces starzenia się a jakość życia mężczyzn po 50. roku życia”, 2017
- “Światowy Dzień Menopauzy i Andropauzy” https://www.mp.pl/endokrynologia/aktualnosci/show.html?id=75812
Data publikacji: 25.11.2021
Data ostatniej aktualizacji: 20.04.2023
