Wzdęcia brzucha po jedzeniu to dolegliwość, której doświadczają prawie wszyscy. Najprościej opisać je jako dyskomfort w jamie brzusznej, któremu często towarzyszy zwiększony obwód brzucha. Popularna stała się opinia, że wzdęcia to efekt nadmiernej produkcji gazów w jelitach. Jest to tylko po części prawda. Wzdęciom nie musi towarzyszyć nadprodukcja gazów.
U wielu osób skarżących się na tego typu dyskomfort objętość gazu jest prawidłowa, jednak ze względu na nadwrażliwość trzewną odczuwają dolegliwości.
Wzdęcie brzucha po obfitym posiłku lub po spożyciu niektórych produktów możemy uznać za całkowicie normalne. Problem pojawia się gdy dolegliwości utrzymują się przez dłuższy czas lub gdy niewielki dyskomfort przeradza się w ból brzucha.
W Centrum KORE w Swarzędzu mamy duże doświadczenie w zastosowaniu fizjoterapii wisceralnej i osteopatii w leczeniu wzdęć.
Czy wzdęcia to powszechny problem?
Wzdęcia to jeden z najczęstszych objawów ze strony układu pokarmowego. W jednym z badań przeprowadzonych na populacji amerykańskiej wzdęcia występowały u 15,9% badanych, w grupie wiekowej 18-75 lat. Co czwarta osoba z tej grupy zgłaszała, że wzdęcia pogarszają ich komfort życia, wpływając na aktywność zawodową i życiową.
W podobnym badaniu epidemiologicznym na polskiej populacji problem ze wzdęciami zgłosiło 31% badanych. Pokazuje to jak powszechnym problemem są wzdęcia i chociaż mają różne nasilenie, to zdecydowanie pogarszają jakość życia.
Wzdęcia objawy
Charakterystyczne dla objawy wzdęć to:
- dyskomfort lub ból odczuwany w jamie brzusznej.
- szybkie uczucie pełności utrudniające zjedzenie posiłku do końca (przy wzdęciu żołądka)
- zwiększony obwód brzucha
Wzdęciom może towarzyszyć odbijanie i gazy. Czasami pojawiają się również problemy z prawidłowym oddawaniem stolca, zaparcia.
Wzdęty brzuch przyczyny
Należy pamiętać, że zwiększony obwód brzucha nie musi koniecznie świadczyć o wzdęciach. Może być spowodowany zwiększeniem masy ciała lub zwiększeniem objętości narządów np. z powodu rosnącego guza.
Wzdęty brzuch powinien budzić niepokój, kiedy objawy nie ustępują, a obwód nie ulega zmniejszeniu mimo nie spożywania posiłków. Jeśli uczucie wzdęcia znika pomiędzy posiłkami lub po nocy to przyczyna prawdopodobnie jest czynnościowa.
Wzdęcia przyczyny
Główną przyczyną wzdęć są zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego, zaburzenia mikroflory jelitowej oraz nadwrażliwość trzewna. Osoby cierpiące na wzdęcia często odczuwają objawy nie z powodu nadmiernej produkcji gazu w jelitach, a z powodu zwiększonej wrażliwości jelit.
Ta sama ilość gazu u niektórych ludzi nie wywołuje objawów, a u innych potrafi wywołać silne bóle brzucha. Wiemy również, że stres oraz depresja mogą sprzyjać tego typu objawom ze strony układu pokarmowego.
Przyczyny wzdęć możemy podzielić na kilka kategorii, które często współwystępują.
Zaburzenia czynnościowe
O zaburzeniach czynnościowych mówimy wtedy, gdy objawy występują mimo braku bezpośredniej organicznej przyczyny. Są one wynikiem zaburzeń interakcji jelitowo-mózgowych. Zaburzeniom czynnościowym często towarzyszą wzdęcia. Są one typowym objawem szczególnie w Zespole Jelita Drażliwego (IBS) oraz dyspepsji czynnościowej.
Jeśli wykluczyliśmy inne czynnościowe choroby, możemy mówić o oddzielnej jednostce chorobowej jaką są wzdęcia czynnościowe. Aby móc je zdiagnozować uczucie wzdęcia lub powiększenie obwodu brzucha musi występować co najmniej przez 3 dni w miesiącu przez 3 miesiące.
Nadwrażliwości pokarmowe oraz celiakia
Wzdęcia mogą być spowodowane przez nieprawidłowe trawienie niektórych składników pokarmowych takich jak laktoza czy gluten. Niedobór enzymu laktazy uniemożliwia prawidłowy rozkład laktozy wywołując biegunki i wzdęcia. Gluten u niektórych osób również może wywoływać takie objawy.
Szczególnym przypadkiem jest celiakia – choroba o podłożu autoimmunologicznym, w której spożycie nawet niewielkich ilości glutenu powoduje uszkodzenie kosmków jelitowych i objawy ze strony układu pokarmowego m.in wzdęcia.
Wykluczenie celiakii nie oznacza, że wzdęcia nie będą powodowane przez gluten. Podobne do celiakii objawy w postaci wzdęć i bólów brzucha powoduje również nieceliakalna nadwrażliwość na gluten.
Wzdęcia mogą być także wynikiem spożycia dużej ilości łatwo fermentujących węglowodanów określanych skrótem FODMAPs. Składniki te znajdują się w nabiale, niektórych owocach, warzywach, a także słodzikach. Dieta obfitująca w FODMAPs w połączeniu z nadwrażliwością mogą dawać efekty w postaci dyskomfortu w jamie brzusznej.
SIBO – zespół rozrostu bakteryjnego
Jest to nieprawidłowy skład mikrobioty jelit. Mikroorganizmy bytujące naturalnie w okrężnicy przedostają się do jelita cienkiego, które w warunkach fizjologicznych jest zasiedlane przez stosunkowo niewiele bakterii. Mikroorganizmy z jelita grubego powodują tam nadmierną produkcję gazów, które z kolei wywołują objawy w postaci bólu brzucha, wzdęcia, zaparć.
Nieprawidłowe nawyki żywieniowe
Przyczyną wzdęć mogą być również niektóre zachowania żywieniowe. Nieuwaga, jedzenie w pośpiechu powodują połykanie większych ilości powietrza, które może powodować dyskomfort. Podobny efekt może mieć żucie gumy.
Jedzenie dużych posiłków również sprzyja wzdęciom. Niektóre pokarmy, takie jak rośliny strączkowe, w naturalny sposób powodują zwiększoną produkcję gazów przyczyniając się do uczucia wzdęcia.
Wzdęty brzuch po jedzeniu – Co może pomóc?
Sposobów na poradzenie sobie ze wzdęciami jest wiele. Jeśli to możliwe, pomocne może okazać się zidentyfikowanie przyczyny, które umożliwi wprowadzenie konkretnych zmian i ewentualne leczenie.
Jeśli przyczyna jest nieznana można spróbować wprowadzić następujące interwencje:
Zmień dietę
→ Unikaj napojów gazowanych oraz alkoholowych. Połykanie dodatkowych porcji gazu w postaci bąbelków z napoju może zwiększyć dyskomfort.
→ Zadbaj o odpowiednią ilość błonnika w diecie. Zwróć uwagę czy nie jest go zbyt dużo. Zalecana dzienna ilość błonnika dla dorosłego człowieka to około 25g. Zbyt mała ilość w diecie może powodować zaparcia, które z kolei sprzyjają zatrzymywaniu gazów w jelicie. Zbyt duża ilość może natomiast zwiększać ilość produkowanych przez bakterie gazów jelitowych i pogarszać problem.
→ Staraj się jeść bardziej uważnie, poświęcaj więcej czasu na posiłek. W ten sposób połkniesz mniej powietrza w procesie jedzenia. Dodatkowo lepiej przeżuty pokarm ułatwia dalsze procesy trawienia.
→ Jedz mniejsze porcje. Czasami lepiej zwiększyć ilość posiłków niż ich objętość. Zadbaj o to, aby spożywać 4-5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu. Jedzenie dużych objętości pokarmu utrudnia proces trawienia i powoduje szybkie uczucie pełności.
→ Nie eliminuj produktów profilaktycznie – zwróć uwagę, które produkty nasilają objawy, a następnie testowo wyłączaj je z diety sprawdzając czy przyniesie to poprawę. Jeśli dany produkt nie wywołuje dolegliwości włącz go z powrotem do jadłospisu. Dzięki temu zachowasz różnorodność w diecie i nie będzie ona monotonna.
→ Jeśli wzdęcia są wynikiem jakiejś choroby, konieczne może okazać się wprowadzenie innych modyfikacji w diecie. W Zespole Jelita Drażliwego skuteczne będzie czasowe wprowadzenie diety ubogiej w FODMAPs. Celiakia, czy też nieceliakalna nadwrażliwość na gluten będą wymagać wprowadzenia diety bezglutenowej, a nietolerancja laktozy diety bezlaktozowej. Dobranie diety do problemu jest niezwykle istotne, dlatego w przypadku którejś z wymienionych nietolerancji przydatna może być konsultacja z dietetykiem.
→ Zwracaj uwagę na ilość produktów wzdymających w swoim jadłospisie. Uważaj na: rośliny strączkowe (soja, soczewica, fasola, groch, ciecierzyca), warzywa kapustne, cebulę. Nie ma potrzeby wyłączać ich z jadłospisu jeśli są dobrze tolerowane. Strawność nasion roślin strączkowych można poprawić również poprzez ich namaczanie przed ugotowaniem. Namaczając suche nasiona, należy kilkakrotnie wymienić wodę, aby pozbyć się zawartych w nich substancji, które powodują produkcję gazów.
Rozważ zastosowanie probiotyków i prebiotyków.
Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które korzystnie wpływają na funkcjonowanie układu pokarmowego. Prebiotyki to natomiast substancje, które stymulują wzrost probiotycznych gatunków bakteriii.
Niektóre szczepy bakterii probiotycznych np. Bifidobacterium infantis łagodzą dolegliwości bólowe i wzdęcia u pacjentów z Zespołem Jelita Drażliwego. Nie każdy probiotyk będzie tak samo skuteczny, dlatego wybór warto skonsultować z lekarzem.
Wprowadź codzienną umiarkowaną aktywność fizyczną
Regularna aktywność fizyczna pomaga zmniejszyć objawy czynnościowe i może okazać się pomocna również w redukowaniu wzdęcia. Nie każda aktywność musi być intensywnym treningiem, czasami wystarczający jest krótki spacer lub kilka lekkich ćwiczeń wykonywanych w domu.
Skonsultuj się z lekarzem w celu dobrania odpowiednich leków
W zaburzeniach czynnościowych, którym często towarzyszą wzdęcia stosuje się różnego rodzaju leki. Przede wszystkim są to leki rozkurczowe działające na ściany jelit.
Można użyć również dostępnych bez recepty leków na wzdęcia, zawierających simetikon (np. popularny espumisan), które obniżają napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazu i ułatwiają jego usuwanie z organizmu. Jeśli wzdęciom towarzyszą zaparcia używa się również leków o działaniu przeczyszczającym.
Wzdęcia będące wynikiem przerostu mikroflory jelita cienkiego mogą wymagać zastosowania antybiotykoterapii, której celem jest modyfikacja składu mikrobioty jelita.
W większości przypadków stosowanie leków ma na celu opanowanie choroby podstawowej, której objawem są wzdęcia po jedzeniu. Opanowując problem u podstaw najskuteczniej można poradzić sobie ze wzdęciami, dlatego tak istotna jest diagnostyka.
Wzdęcia i ból brzucha
Kiedy wzdęcia i ból brzucha powinny zacząć nas niepokoić? Przede wszystkim wtedy, kiedy nie ustępują przez długi okres czasu. Wzdęcia będą wymagać również pilnej konsultacji z lekarzem, jeśli towarzyszą im inne objawy alarmowe, takie jak:
-
Utrata masy ciała
-
Krwawienia z układu pokarmowego
-
Nagłe zwiększenie nasilenia bólu
W większości przypadków wzdęcia związane są z zaburzeniami czynnościowymi, ale jedynie lekarz będzie w stanie wyeliminować inne przyczyny organiczne. Zwiększenie obwodu brzucha towarzyszyć może chorobom nowotworowym, chorobom wątroby i innym, dlatego istotne jest ich wyeliminowanie w pierwszej kolejności.
Wzdęty brzuch po jedzeniu, a psychika
Należy pamiętać, że wiele objawów ze strony układu pokarmowego, w tym wzdęcia, ma przyczyny psychiczne, a nie somatyczne. Duża ilość stresu i brak odpoczynku mogą wywoływać objawy, które rzadko kojarzą nam się z psychiką. Mózg i jelita są połączone ze sobą za pomocą tzw. osi mózgowo-jelitowej.
Jest to system przenoszący informacje dwukierunkowo. Oznacza to, że wszelkie zaburzenia mikroflory jelit będą wpływały na pracę mózgu i odwrotnie – stan psychiki wpływa na zdrowie jelit. Mimo, że przyczyna zaburzeń czynnościowych jest złożona, nie należy zapominać o tym istotnym elemencie.
W procesie leczenia warto uwzględnić konsultacje psychologiczne lub nawet psychoterapię, która pozwoli zidentyfikować problemy od strony głowy, a nie tylko ciała.
Jak fizjoterapia wisceralna może pomóc w leczeniu nawracających wzdęć brzucha?
Fizjoterapia wisceralna jest metodą polegającą na masażu narządów wewnętrznych. Ma on służyć przywróceniu normalnego napięcia narządów wewnętrznych, co redukuje objawy ze strony układu pokarmowego.
Manipulacje trzewne mają swoje zastosowanie również w leczeniu wzdęć. Ponadto fizjoterapeuta może również pomóc wyeliminować nieprawidłową postawę ciała, która negatywnie wpływa na proces trawienia.
Istotne mogą się również okazać jego wskazówki na temat technik relaksacji ciała. Warto skorzystać z pomocy takiego specjalisty jako uzupełnienie procesu leczenia
Na wzdęty brzuch po jedzeniu – podsumowanie
Podsumowując, ze wzdęciami można poradzić sobie na wiele różnych sposobów. Odpowiednia dieta, aktywność fizyczna, zabiegi z zakresu terapii manualnej, a także dobrana farmakoterapia mogą przynieść ulgę we wzdęciach.
Nie należy lekceważyć również kwestii zdrowia psychicznego, które ma niewątpliwy wpływ na powstawanie zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Dobrym pomysłem może okazać się także skorzystanie z pomocy fizjoterapeuty wisceralnego, który zadba o przywrócenie prawidłowego napięcia narządów wewnętrznych, w tym jelit.
Umów się na diagnostykę i leczenie wzdęć:
Tel: 503-733-127
ZOBACZ OPINIE O NAS W GOOGLE
Specjaliści KORE
Bibliografia:
- Eder, P., Stawczyk- Eder, K., … & … , Linke, K. (2012). Abdominal bloating- an important symptom in everyday medical practice. Przegląd Gastroenterologiczny, 7(4): 197-202 https://www.semanticscholar.org/paper/Abdominal-bloating-%E2%80%93-an-important-symptom-in-Eder-Stawczyk%E2%80%91Eder/a7901c4bcced22d933aa527e9e56bf439e61f6d4
- Grzymisławski, M Dietetyka kliniczna PZWL 2019
- Gas, bloating, and belching: approach to evaluation and management John M. Wilkinson, Elizabeth W. Cozine, Conor G. Loftus, American Family Physician, 2019; 99 (5): 301–309 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30811160/
- Lacy, E. B., Gabbard, L. S. & Crowell, D. M. (2011) Pathophysiology, Evaluation and Treatment of Bloating. Gastroenterology & Hepatology, 7(11): 729-739 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3264926/
- Szczeklik, A. Choroby wewnętrzne. (Medycyna Praktyczna, 2005).
Patrycja Kantor – redaktor medyczny
Zainteresowana szczególnie chorobami gastroenterologicznymi. Miłośniczka zdrowego stylu życia i psychologii. Obecnie studiuje Dietetykę w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Data publikacji: 03.12.2022
Data ostatniej aktualizacji: 11.12.2022
