Tabletka dzień po – Kto może wypisać receptę? Jaka jest cena?

Przybliżony czas czytania: 4 min.

 

Kontakty seksualne mogą być źródłem przyjemności, nierzadko jednak stają się również przyczyną wielu obaw i stresu. Seks bez zabezpieczenia, pęknięta prezerwatywa, pominięcie przyjęcia tabletki antykoncepcyjnej… Wszystkie te sytuacje mogą prowadzić do nieplanowanej ciąży.

Z pomocą przychodzi wówczas tak zwana ” tabletka dzień po ”. Jest to forma antykoncepcji awaryjnej budząca wiele kontrowersji.

Czym dokładnie jest tabletka dzień po? W jaki sposób działa?

Czy jej stosowanie jest bezpieczne i kto może wypisać receptę?

Tabletka dzień po – co to jest?

Tabletka dzień po (ang. morning after pill) jest formą antykoncepcji awaryjnej (postkoitalnej). Oznacza to, że jej przyjęcie jest metodą zapobiegania nieplanowanej ciąży.

Tabletka dzień po nie jest preparatem przeznaczonym do regularnego przyjmowana i nie stanowi alternatywy dla tradycyjnych metod antykoncepcji, takich jak prezerwatywy, kapturki naszyjkowe, tabletki, wkładki lub plastry antykoncepcyjne. Jak sama nazwa wskazuje, jej spożycie jest zalecane w sytuacjach awaryjnych.

Najogólniej rzecz ujmując, wykorzystana może być po odbyciu stosunku seksualnego bez zabezpieczenia lub gdy zastosowane techniki antykoncepcji zawiodły. Tabletkę dzień po należy przyjąć doustnie w jak najkrótszym odstępie czasu od współżycia, które stwarza ryzyko ciąży. Warto zaznaczyć, iż wbrew przekonaniu wielu osób tabletki dzień po nie są preparatami wczesnoporonnymi.

Nie powodują aborcji. Ich zadaniem jest zapobieganie zapłodnieniu, czyli połączeniu plemnika z komórką jajową, a co za tym idzie –  powstania zarodka. Nie powodują usunięcie już istniejącej ciąży, co zostało potwierdzone przez WHO.

 

Jak działa tabletka dzień po?

Obecnie na rynku dostępne są dwa rodzaje tabletek dzień po. Preparaty różnią się zawartą w nich substancją aktywną, mechanizmem działania, sposobem przyjmowania, a także ceną. Dostępne w formie tabletki dzień po to ellaOne oraz Escapelle.

ellaOne to preparat zawierający 30mg octanu uliprystalu, który jest syntetycznym modulatorem receptora progesteronowego. Substancja ta poprzez hamowanie wyrzutu hormonu luteinizującego powoduje opóźnienie lub nawet zatrzymanie owulacji.

Oznacza to, że nie dochodzi do uwolnienia komórki jajowej z pęcherzyka jajnikowego, dlatego też plemnik nie ma możliwości kontaktu z jajeczkiem. Zapobiega to zapłodnieniu i powstaniu zarodka. Dodatkowo lek może zmieniać strukturę śluzówki. Wydzielina staje się gęstsza, co powoduje trudności w przemieszczaniu się plemników w drogach rodnych kobiety.

Drugi dostępny na rynku lek – Escapelle, nazywany także tabletką 72 po, zawiera 1500mcg lewonogestrelu, czyli syntetycznego progesteronu. Zadaniem hormonu jest zahamowanie owulacji, w wyniku czego komórka jajowa nie jest gotowa do połączenia z plemnikiem i nie dochodzi do zapłodnienia.

Lewonogestrel zmienia także fizjologię śluzu szyjkowego, który jest znacznie bardziej gęsty i kleisty, przez co męskie komórki rozrodcze mają utrudnione zadanie w przedostaniu się w kierunku jajowodów.

Obie tabletki dzień po wykazują się bardzo dużą skutecznością. Warto jednak zaznaczyć, że ze względu na mechanizm działania przynoszą pożądany efekt wyłącznie wtedy, gdy zostaną przyjęte przed owulacją. Choć w idealnym cyklu miesiączkowym powinna ona nastąpić w środkowym jego dniu, nie jest to regułą.

Dlatego też ten rodzaj antykoncepcji awaryjnej może być przyjmowany niezależnie od dnia cyklu. Tabletki dzień po nie działają jak tradycyjnie przyjmowane pastylki antykoncepcyjne i nie mogą być stosowane jako ich alternatywa. Oznacza to, że raz przyjęty preparat nie stanowi zabezpieczenia przed ciążą w przypadku współżycia, które ma miejsce po jego zażyciu.

W celu ochrony przed zapłodnieniem należy więc stosować inne formy antykoncepcji, na przykład prezerwatywy. Warto podkreślić także, że tabletki dzień po służą wyłącznie zapobieganiu ciąży. Nie chronią one przed zakażeniami chorobami przenoszonymi drogą płciową, takimi jak chlamydioza, rzeżączka, kiła lub wirus HIV.

Kiedy stosować tabletki dzień po?

Mówiąc ogólnie, tabletkę dzień po powinno się zażyć w przypadku istnienia ryzyka zajścia w nieplanowaną ciążę po stosunku bez odpowiedniego zabezpieczenia antykoncepcyjnego. Takich sytuacji może być wiele, między innymi:

• seks bez zastosowania jakiejkolwiek formy antykoncepcji,
• stosunek przerywany,
• pęknięcie prezerwatywy,
• zsunięcie się prezerwatywy,
• pominięcie przyjęcia tabletki antykoncepcyjnej,
• odklejenie się plastra antykoncepcyjnego,
• wypadnięcie krążka wewnątrzmacicznego,
• uszkodzenie kapturka naszyjkowego lub dopochwowego,
• zbyt późne przyjęcie zastrzyku antykoncepcyjnego,
• przemoc seksualna.

Należy pamiętać, że w rzadkich przypadkach do zapłodnienia może dojść bez wytrysku. Wynika to z faktu, że plemniki mogą znajdować się także w preejakulacie, czyli bezbarwnej wydzielinie wydostającej się z penisa w trakcie pobudzenia seksualnego.

Dlatego też każdy akt współżycia nawet bez wytrysku bez zastosowania antykoncepcji lub gdy została ona użyta nieprawidłowo może skutkować zapłodnieniem i może być przyczyną chęci skorzystania z antykoncepcji awaryjnej.

A kiedy nie stosować tabletki dzień po? Nie można sięgać po nią zbyt często, szczególnie kilka razy w ciągu jednego cyklu. W tym celu należy wybrać inną metodę antykoncepcji do regularnego stosowania.

 

Jak stosować tabletkę dzień po?

Tabletki dzień po, zarówno zawierające octan uliprystalu, jak i lewonogestrel, należy stosować doustnie. Opakowanie każdego leku zawiera jedną pastylkę, którą należy połknąć popijając niewielką ilością wody. Lek należy zażyć jak najszybciej po stosunku, niezależnie od pory dnia i posiłków, ponieważ z czasem jego skuteczność maleje.

Przyjęcie preparatu ellaOne w ciągu 24 godzin po stosunku daje 98% efektywności. Tabletkę można natomiast zażyć maksymalnie 120 godzin (5 dni) po współżyciu.

W przypadku Escapelle skuteczność preparatu w ciągu pierwszej doby wynosi nawet 99%, a lek można spożyć najpóźniej 72 godziny po seksie, dlatego też nazywany jest często „tabletką 72 po”. W tym czasie jego skuteczność wynosi około 84%.

Należy przyjąć tylko jedną tabletkę, ponieważ zastosowanie większej ilości może zmniejszyć efektywność preparatów. Wyjątek stanowi sytuacja, w której w przeciągu 3 godzin od spożycia leku doszło do wymiotów. Wówczas jak najszybciej należy przyjąć kolejną dawkę leku, ponieważ poprzednia nie zdążyła się w tym czasie wchłonąć, przez co nie będzie skuteczna.

Tabletka dzień po – przeciwskazania

Tabletki dzień po są uważane za preparaty bezpieczne, jednak w niektórych przypadkach ich stosowanie jest przeciwskazane. Przeszkodę w przyjmowaniu antykoncepcji awaryjnej stanowią:

• ciąża,
• nowotwory hormonozależne,
• zaburzenia zakrzepowo-zatorowe,
• alergia na którykolwiek ze składników leku.

Ograniczeniem jest także laktacja. W przypadku przyjęcia tabletki dzień po należy zaprzestać karmienia piersią, ponieważ jej składniki przenikają do pokarmu. Gdy spożyta została ellaOne, karmienie powinno być ograniczone przez 7 dni, gdy Escapelle – 8 godzin.

 

Tabletka dzień po a okres

Działanie tabletki dzień po zakłóca naturalny bieg cyklu menstruacyjnego. Z tego powodu ten rodzaj antykoncepcji może wpłynąć na charakter kolejnego krwawienia miesiączkowego. Pojawiający się okres może być zbyt skąpy lub nadmiernie obfity. Okres po zażyciu tabletki dzień po  może również być zbyt wczesny lub zbyt późny.

Zdarza się, że po przyjęciu tabletki dzień po występują  plamienia lub krwawienia międzymiesiączkowe. Powinny one ustąpić do czasu gdy pojawi się kolejne krwawienia miesiączkowego i rozpocznie się nowy cykl owulacyjny.

Jeżeli wymienione wcześniej objawy nie ustąpiły lub krwawienie jest nadmiernie obfite, nie należy zwlekać. Najlepiej udać się na wizytę do  ginekologa, który wykluczy poważniejszą przyczynę takiego stanu.

Tutaj przeczytasz jak otrzymać receptę online.

Tabletka dzień po – skutki uboczne – Czy tabletka dzień po jest bezpieczna?

Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy tabletka dzień po jest bezpieczna? Podobnie jak w przypadku innych leków, istnieją pewne działania niepożądane, które mogą się pojawić u pacjentki. Aby je ograniczyć należy zawsze przyjmować leki zgodnie z treścią ulotki oraz wskazówkami lekarza. Do najczęstszych skutków ubocznych tabletki dzień po należą:

• nudności i wymioty,
• nieregularne lub nietypowe krwawienia z dróg rodnych,
• ból podbrzusza,
• zmęczenie,
• ból głowy,
• zawroty głowy,
• bóle mięśniowe,
• biegunka, wzdęcia,
• tkliwość piersi,

Tabletka dzień po może spowodować pojawienie się krwawienia miesiączkowego kilka dni wcześniej lub później niż zwykle. W większości przypadków jest to jednak normalne. Jeśli jednak menstruacja opóźniona jest o 7 dni, istnieje ryzyko ciąży.

Warto zwrócić także uwagę na fakt, że tabletka dzień po nie zaburza płodności w przyszłości. Oznacza to, że nie stanowi przeszkody przez zajściem w ciążę w późniejszym czasie.

 

Kto może wypisać tabletkę dzień po?

W latach 2015-2017 tabletka dzień po ellaOne była dostępna w Polsce bez recepty. Obecnie jednak oba preparaty można otrzymać wyłącznie na receptę.

Kto może wypisać receptę na tabletkę dzień po?

Tak naprawdę każdy lekarz. Może to być zarówno ginekolog, internista, lekarz rodzinny, jak i każdy inny specjalista, a nawet lekarz bez specjalizacji.

Warto pamiętać, że preparat trzeba zażyć jak najszybciej po stosunku, dlatego też należy zgłosić się po pomoc do takiego medyka, u którego termin wizyty jest najbliższy, na przykład lekarza POZ. W obecnych czasach następuje coraz większy rozwój telemedycyny, dlatego też możliwe jest odbycie wizyty online – poprzez rozmowę telefoniczną, wideokonferencję lub czat z lekarzem.

Zgodnie z polskim prawem każdy lekarz może odmówić wypisania recepty na tabletkę dzień po powołując się na klauzulę sumienia. Jeszcze kilka lat temu w takiej sytuacji był zobligowany wskazać inną osobę, która jest w stanie przepisać lek. Obecnie jednak konieczność kontaktu z innym lekarzem spoczywa wyłącznie na pacjentce.

W Internecie znaleźć można także kontakt do organizacji, które wystawiają bezpłatne recepty dla kobiet potrzebujących tabletki dzień po.

Tabletki dzień po powinny być dostępne w każdej aptece. Co ważne, farmaceuta nie może powołać się na klauzulę sumienia. Dlatego też w przypadku posiadania przez pacjentkę ważnej recepty, ma obowiązek jej realizacji. Receptę online można także uzyskać po e-konsultacji.

 

Tabletka dzień po – cena

Jaka jest cena tabletki dzień po? Cena różni się w zależności od wybranego preparatu, ale także apteki. Koszt zakupu leku zawierającego lewonogestrel waha się pomiędzy 40 a 70 złotych. W przypadku octanu uliprystalu cena może wynosić od 90 do 120 złotych. To ile kosztuje tabletka dzień po zależy również czy jest kupowana w aptece stacjonarnej czy internetowej.

 

Tabletka dzień po Poznań, Warszawa, Łódź

Data publikacji: 17.10.2022

Data ostatniej aktualizacji: 07.05.2024