Histerektomia to zabieg chirurgicznego usunięcia macicy. Choć operacja ta budzi wiele obaw, jej wykonanie może być konieczne do poprawy zdrowia kobiety. Wycięcie macicy jest drugą po cięciu cesarskim najczęściej wykonywaną w Polsce zabiegową procedurą ginekologiczną. W zależności od wskazań może ona przebiegać w różny sposób z usunięciem innych struktur.
Jakie są rodzaje histerektomii?
Jakie są wskazania do jej wykonania?
Czy operacja usunięcia macicy jest niebezpieczna?
Dowiesz się tego z poniższego artykułu.
W Centrum KORE w Swarzędzu posiadamy duże doświadczenie kliniczne w fizjoterapii po operacji usunięcia macicy.
Czym jest histerektomia?
Histerektomia to zabieg chirurgicznego usunięcia macicy. Jest jedną z inwazyjnych metod leczniczych stosowanych w ginekologii i położnictwie. Wykonywany jest najczęściej u pacjentek między 40 a 60 rokiem życia.
Zabieg polega na wycięciu macicy, jednak w niektórych przypadkach konieczne jest poszerzenie zakresu operacji o inne struktury, przede wszystkim jajowody i jajniki (tak zwane przydatki).
Histerektomię można wykonać z dostępu pochwowego lub brzusznego – w formie otwartej (laparotomii) lub laparoskopii. Wskazaniem do wykonania operacji wcięcia macicy mogą być zarówno zmiany nowotworowe, jak i nienowotworowe.
Rodzaje histerektomii
Zabieg histerektomii może przyjmować różny zakres w zależności od przyczyny skierowania do operacji, stanu zdrowia pacjentki, a także indywidualnych wskazań. Usunięcie macicy może obejmować część narządu, jego całość, a nawet okoliczne struktury. Wyróżnia się następujące rodzaje histerektomii:
- histerektomia częściowa – najłagodniejsza forma, obejmuje usunięcie wyłącznie trzonu macicy,
- histerektomia całkowita – podczas zabiegu wycinany jest zarówno trzon, jak i szyjka macicy,
- histerektomia całkowita z przydatkami – operacja usunięcia trzonu i szyjki macicy, a także obustronnie jajowodów oraz jajników,
- histerektomia radykalna – zabieg wycięcia całej macicy (trzonu i szyjki), jajowodów, jajników, a dodatkowo także górnej części pochwy oraz okolicznych węzłów chłonnych.
Umów się na rehabilitację:
Tel: 503-733-127
ZOBACZ OPINIE O NAS W GOOGLE
Histerektomia – wskazania do zabiegu
Histerektomia jest zabiegiem nieodwracalnym, który w znacznym stopniu może zmieniać późniejsze funkcjonowanie całego organizmu kobiety. Dlatego też jego przeprowadzenie jest ostatecznością i muszą zaistnieć odpowiednie wskazania do wykonania procedury usunięcia macicy. Należą do nich między innymi:
- niepoddające się leczeniu nieprawidłowe krwawienia maciczne,
- choroba nowotworowa, między innymi rak trzonu macicy, rak endometrium, rak szyjki macicy, rak jajnika, rak jajowodu, mięsak macicy, przerzuty nowotworowe,
- duże, mnogie lub objawowe mięśniaki macicy,
- endometrioza powodująca znaczne dolegliwości obniżające jakość życia kobiety,
- zaburzenia statyki narządu rodnego powodujące obniżenie lub nawet wypadanie macicy i/lub wypadanie pochwy,
- zespół bólowy miednicy mniejszej,
- krwotok poporodowy,
- ropień przydatkowo-jajnikowy.
Należy pamiętać, że w każdym przypadku decyzję o wykonaniu operacji podejmuje lekarz po konsultacji z pacjentką. Histerektomia wiąże się z wieloma konsekwencjami, dlatego też jej przeprowadzenie powinno być niezwykle przemyślane, przede wszystkim u kobiet w wieku rozrodczym.
Operacja usunięcia macicy – ile trwa?
Czas trwania histerektomii jest różny i uzależniony przede wszystkim od metody jej przeprowadzania (pochwowo, laparotomia, laparoskopia), a także zakresu wycinanych organów (histerektomia częściowa, całkowita, całkowita z przydatkami, radykalna).
Zabieg trwa zwykle od 1 do 3 godzin. Należy jednak pamiętać o tym, że każdy przypadek jest inny i do każdego należy podchodzić indywidualnie, dlatego też w szczególnych sytuacjach operacja może przebiegać dłużej.
Czy operacja usunięcia macicy jest niebezpieczna?
Jak w przypadku każdego zabiegu chirurgicznego, również w trakcie histerektomii mogą wystąpić pewne komplikacje i powikłania. Usunięcie macicy jest jednak uważane za zabieg bezpieczny.
Zdecydowanie mniejsze ryzyko efektów ubocznych występuje w przypadku małoinwazyjnych metod operacyjnych – przezpochwowo, laparoskopowo lub z wykorzystaniem nowoczesnego robota chirurgicznego.
Z większym ryzykiem oraz dłuższym okresem rekonwalescencji wiąże się natomiast zabieg przez otwarte powłoki brzuszne, czyli laparotomia.
Dolegliwości po usunięciu macicy
Dolegliwości po usunięciu macicy mogą się różnić u każdej kobiety. Są także uzależnione od zakresu przeprowadzonej operacji – inne będą w przypadku usunięcia wyłącznie trzonu macicy, a inne przy wycięciu również jajników. Przez pierwsze kilka dni od zabiegu brzuch może być obolały, pojawia się uczucie „ciągnięcia”, a także krwawienie z pochwy.
Powinno jednak minąć po niedługim czasie. Ponadto wiele kobiet skarży się na bóle kręgosłupa oraz pleców, szczególnie w części lędźwiowej. Gdy operacja ma przebieg radykalny, czyli usuwane są także węzły chłonne, dochodzi do zastoju limfy, a co za tym idzie – obrzęków kończyn dolnych.
W rzadkich przypadkach konsekwencją zabiegu jest zaburzenie statyki narządowej, czego konsekwencją jest obniżenie pochwy i nietrzymanie moczu. Ze względu na usunięcie macicy nie dochodzi już do złuszczania jej nabłonka (endometrium), dlatego też naturalnym skutkiem każdego rodzaju histerektomii jest zatrzymanie miesiączkowania.
Usunięcie trzonu macicy z jajowodami – konsekwencje
Usunięcie trzonu macicy z jajowodami i jajnikami niesie ze sobą jeszcze więcej konsekwencji. Wraz z ich wycięciem ustaje produkcja hormonów płciowych, między innymi estrogenu. Co za tym idzie – dochodzi do menopauzy (klimakterium).
Dla wielu kobiet jest to moment trudny, w którym następują liczne zmiany w wyglądzie i funkcjonowaniu ciała, co zdecydowanie nie jest łatwe do zaakceptowania. Paniom mogą towarzyszyć uderzenia gorąca, zawroty głowy, zaburzenia rytmu serca, suchość pochwy, problemy ze snem oraz obniżenie nastroju.
Z czasem zmniejsza się również elastyczność skóry, dochodzi do pogorszenia kondycji włosów i paznokci, a także zmniejszenia gęstości kości. Ze względu na niedobór hormonów spada również libido, a część pacjentek skarży się na zmniejszenie odczuwania przyjemności z seksu.
Aby zredukować objawy klimakterium, szczególnie u kobiet w wieku rozrodczym, zalecane jest przyjmowanie hormonalnej terapii zastępczej. Nie przywróci ona miesiączek, jednak zahamuje nieprzyjemne dolegliwości i spowolni proces starzenia się organizmu.
Jak funkcjonują jajniki po usunięciu macicy?
W sytuacji gdy podczas zabiegu usunięta jest wyłącznie macica, bez przydatków, jajniki funkcjonują normalnie. Ich czynność jest zachowana, dzięki czemu u kobiet w wieku rozrodczym histerektomia nie przyspiesza starzenia się organizmu. Dzięki temu zabieg wiąże się z mniejszą ilością objawów oraz lepszym samopoczuciem.
Czy po usunięciu macicy można zajść w ciążę?
Kolejną konsekwencją wycięcia macicy jest niemożność zajścia w ciążę. Dotyczy to zarówno histerektomii częściowej, jak i całkowitej i radykalnej. Jest to naturalną konsekwencją zabiegu, ponieważ zdrowy płód może się rozwinąć wyłącznie w jamie macicy. Dla wielu kobiet w wieku rozrodczym jest to sytuacja niezwykle trudna do zaakceptowania, dlatego też operacja jest ostatecznością.
Problemy z jelitami po usunięciu macicy
Każdy zabieg chirurgiczny w obrębie jamy brzusznej może się wiązać z dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego. Problemy z jelitami pojawić się mogą również po usunięciu macicy. Do dolegliwości z tym związanych należą: ból brzucha, wzdęcia, zaparcia, nudności i wymioty.
Nasilonych objawów nie należy lekceważyć, ponieważ mogą one świadczyć o zwężeniu światła jelit przez tworzące się z czasem zrosty, co może doprowadzić nawet do niedrożności przewodu pokarmowego. Należy zgłosić się z nimi do lekarza w celu szczegółowej diagnostyki.
Przygotowanie do operacji usunięcia macicy – fizjoterapia przedoperacyjna
Do zabiegu usunięcia macicy warto się odpowiednio przygotować. Doskonałe efekty przynosi fizjoterapia przedoperacyjna. Pacjentka dzięki pracy z rehabilitantem zwiększa świadomość swojego ciała, jest edukowana na temat choroby, jak i samego zabiegu.
Odpowiednio dobrane ćwiczenia przed operacją sprawiają, że mięśnie są znacznie wzmocnione, a rekonwalescencja po histerektomii przebiega sprawniej i łagodniej. Rehabilitacja zmniejsza też ryzyko części objawów niepożądanych, w tym również bólu pooperacyjnego.
Redukowane jest także ryzyko wysiłkowego nietrzymania moczu oraz tworzenia się zrostów. Zadaniem fizjoterapeuty jest również edukacja w zakresie aktywacji mięśni oraz zmian pozycji ciała. Dzięki temu pacjentka będzie doskonale wiedzieć jak się zachować po operacji.
Fizjoterapia uroginekologiczna po usunięciu macicy
Po zabiegu wycięcia macicy pacjentka powinna pozostać w szpitalu przez kilka kolejnych dni. Pełna rekonwalescencja trwa jednak znacznie dłużej – około 4 tygodni w przypadku operacji laparoskopowych lub pochwowych, a nawet do 8 tygodni w przypadku zabiegów otwartych.
W tym czasie kobieta powinna odpoczywać, jednak stopniowo powracać do swoich codziennych aktywności. Niezwykle istotną rolę pełni w tym okresie fizjoterapia uroginekologiczna. Obejmuje ona ogólną mobilizację organizmu, ćwiczenia ruchowe, masaże, a czasem także dodatkowe techniki, takie jak hydroterapia lub prący TENS.
Rehabilitacja po histerektomii ma na celu:
- szybki powrót do aktywności fizycznej,
- zmniejszenie ryzyka zakrzepowo-zatorowego w kończynach dolnych,
- zmniejszenie nasilenia bólu,
- zmniejszenie napięcia mięśniowego,
- mobilizację mięśni,
- redukcję obrzęków,
- korektę postawy,
- mobilizację blizn,
- regulację oddechu.
Niezwykle istotną rolę w rehabilitacji po chirurgicznym usunięciu macicy pełni trening mięśni dna miednicy. Polega on na rytmicznym skurczu oraz rozkurczu odpowiednich partii mięśniowych. W tym celu można wykorzystać również specjalne pessary dopochwowe, które dodatkowo pomagają wzmocnić mięśnie dna miednicy.
Takie ćwiczenia poprawiają ukrwienie, a co za tym idzie – odżywiają mięśnie. Dzięki temu dochodzi do zwiększenia ich siły, poprawy czucia głębokiego, a także wzrostu ciśnienia śródcewkowego. W ten sposób spada ryzyko nietrzymania moczu oraz wypadania pochwy.
Ile można dźwigać po usunięciu macicy?
Po zabiegu usunięcia macicy przez kilka tygodni należy unikać nadmiernej aktywności fizycznej. Istotną rolę pełnią przede wszystkim spacery, ćwiczenia mobilizujące całe ciało, a także fizjoterapia uroginekologiczna.
Należy dbać o to, aby nie przeciążać mięśni. W związku z tym kobiety nie powinny dźwigać przedmiotów ważących więcej niż 5 kilogramów. Mogłoby to doprowadzić do niepożądanych skutków, między innymi powstania przepuklin brzusznych, krwotoków, a nawet niedrożności jelit.
Umów się na rehabilitację:
Tel: 503-733-127
ZOBACZ OPINIE O NAS W GOOGLE
Specjaliści KORE
Źródła:
- Kives, G. Lefebvre, Supracervical hysterectomy. The Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada Clinical Practice Guideline No. 238, January 2010
- Anita Sikora-Szubert, Fizjoterapia po usunięciu nowotworu szyjki macicy (https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/fizjoterapia-po-usunieciu-nowotworu-szyjki-macicy)
- Natalia Smolarek, Fizjoterapia u kobiet po operacji usunięcia macicy z nieprawidłową czynnością dolnych dróg moczowych (https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/320494/edition/261911/content)
Data publikacji: 22.12.2022
Data ostatniej aktualizacji: 10.10.2023
Małgorzata Skubis - Redaktor medyczny
Studentka kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim Collegium Medicum w Krakowie. Zakochana w podróżowaniu, poznawaniu nowych ludzi, kultur i smaków. Otwarta na świat i nowe doświadczenia. Zawsze chętna do podjęcia kolejnych wyzwań.
