Ból pleców w ciąży jest bardzo częstą dolegliwością zgłaszaną przez kobiety w tym okresie. Wbrew pozorom dotyczy nie tylko kobiet na bardzo zaawansowanym etapie ciąży – najczęściej pojawia się między 5 a 7 miesiącem ciąży, jednak zdarzają się przypadki, kiedy pojawia się już pomiędzy 8 a 12 tygodniem ciąży.
Jakie mogą być jego przyczyny? Jak sobie z nim radzić?
Jakie ćwiczenia i inne formy fizjoterapii są zalecane dla przyszłych mam zmagających się z tą dolegliwością?
– Odpowiedzi na te pytania i nie tylko znajdziesz w artykule poniżej.
Ból pleców jest objawem, na który skarży się od 45% do aż 70% kobiet w ciąży. Mogą się one pojawiać już od 12 tygodnia ciąży, a ich intensywność zwykle stopniowo zwiększa się aż do porodu. Ból pleców jest również bardziej nasilony w każdej kolejnej ciąży danej pacjentki. Może on również dotyczyć każdego z odcinków kręgosłupa.
Jest to poważny problem, ponieważ ten ból często sprawia, że kobiety mają problem ze snem oraz wykonywaniem codziennych czynności. Istnieje jednak wiele sposobów na zmniejszenie tych nieprzyjemnych dolegliwości – w tym celu może również być pomocna współpraca z doświadczonym fizjoterapeutą.
W Centrum KORE w Swarzędzu (15 min. od centrum Poznania) mamy duże doświadczenie kliniczne w leczeniu bólu pleców w ciąży.
Ból pleców w ciąży – jakie są jego przyczyny?
Większość osób kojarzy ból pleców podczas ciąży z dodatkowym obciążeniem dla kręgosłupa, jakie stanowi stale rosnący brzuch ciężarnej. Nie jest to jednak jedyna przyczyna, która może go powodować. Do czynników, które powodują ból brzucha w czasie ciąży należą:
- Zmiany w układzie narządu ruchu:
- Dodatkowe obciążenie, jakie stanowi brzuch ciążowy – rozwijające się dziecko, wraz z płynem owodniowym oraz innymi strukturami znajdującymi się w macicy stanowi dodatkowy ciężar, jaki przyszła mama musi unieść,
- Przemieszczenie się środka ciężkości ciała ciężarnej ku przodowi,
- Zwiększenie się lordozy lędźwiowej,
- Niestabilność miednicy,
- Przyczyny hormonalne – związane z działaniem relaksyny oraz estrogenów,
- Przyrost masy ciała – jest on główną przyczyną zmian w układzie ruchu podczas ciąży.
Bóle kręgosłupa i pleców są bardziej dotkliwe u osób, które już przed ciążą zmagały się z wadą postawy, nadwagą, a także osób, które nie są aktywne fizycznie na co dzień.
Ból pleców w 1 trymestrze ciąży – z czego wynika?
Wiele kobiet nie spodziewa się, że ból pleców może pojawiać się na tak wczesnym etapie ciąży. Na początku ciąży główną jego przyczyną są wytwarzane w organizmie kobiety hormony. Należą do nich relaksyna oraz estrogeny.
Ich działanie prowadzi do rozluźnienia więzadeł w obrębie miednicy (m in. więzadeł stawów krzyżowo-biodrowych) – skutkuje to nadmierną ruchomością miednicy oraz poszerzeniem spojenia łonowego – powoduje to, że zarówno miednica, jak i dolny odcinek kręgosłupa są niestabilne. Działanie tych hormonów ma przygotować ciało kobiety do porodu.
Powoduje to jednak zwiększenie napięcia w tych stawach. Następstwem tych zmian jest ból w okolicy lędźwiowej kręgosłupa oraz w obrębie miednicy.
Badania pokazują, że u większości kobiet doświadczających bólu kręgosłupa w ciąży, ból ten stopniowo się nasila i osiąga szczyt około 36 tygodnia ciąży. Dlatego ważne jest szybkie podjęcie działań, aby zmniejszyć ten ból. W dalszej części artykułu opisano w jaki sposób można tego dokonać.
Ból pleców w ciąży 2 trymestr – jakie jest jego podłoże?
Na tym etapie ciąży kobiety zauważają zwykle duży przyrost masy ciała – wzrasta ona o około pół kilograma w ciągu tygodnia, czyli w sumie średnio około od 5 do 7kg. Stanowi to 50-60% całkowitego przyrostu wagi, do którego dochodzi podczas ciąży. Przyrost masy ciała powoduje zmiany mechaniczne w obrębie ciała przyszłej mamy. Do tych zmian należą:
- Przodopochylenie miednicy,
- Przykurcze zgięciowe stawów biodrowych,
- Hiperlordoza lędźwiowa.
Wynikiem przybierania na wadze oraz wymienionych zmian mechanicznych jest zmiana postawy ciała oraz przesunięcie się środka ciężkości ciała ku przodowi. Powoduje to zwiększenie obciążenia i napięcia mięśni pleców. Długotrwałe utrzymywanie się takiego stanu powoduje dyskomfort, a następnie ból.
Ból ten jest większy, jeśli ciężarna przyjmuje niewłaściwą postawę ciała – garbi się, bądź pochyla się do przodu. Część przyszłych mam zgłasza również, że ból ten zwiększa się np. podczas siedzenia lub wstawania – świadczy to o tym, że ból ten jest bardzo uciążliwy dla pacjentek i utrudnia im normalne funkcjonowanie.
Dlatego tak ważna jest współpraca z fizjoterapeutą i dobranie odpowiednich ćwiczeń w celu stabilizacji i wzmocnienia mięśni, co pomoże złagodzić doskwierające kobiecie objawy.
Bóle krzyża w ciąży 3 trymestr – jakie czynniki go wywołują?
Trzeci trymestr ciąży, to czas, kiedy ciąża wielkimi krokami zbliża się do rozwiązania. Na tym etapie masa kobiety zwykle zwiększa się o około 4 kolejne kilogramy. Coraz bardziej zwiększająca się masa brzuszka ciążowego jest coraz większym obciążeniem dla kręgosłupa i pleców kobiety.
Niestety, sprawia to również, że dolegliwości odczuwane przez przyszłą mamę są coraz bardziej dotkliwe, a także powodują coraz większy ból. W zmniejszeniu tego obciążenia pomocne może być zastosowanie specjalnego pasa odciążającego bądź kinesio-taping – czyli przyklejenie przez fizjoterapeutę elastycznych taśm, które pomogą w odciążeniu kręgosłupa.
Na końcowym etapie ciąży rozmiar rozwijającego się dziecka jest na tyle duży, że może uciskać na splot lędźwiowo-krzyżowy. Ten ucisk prowadzi do bólu w dolnej części pleców, a uściślając odcinka krzyżowego kręgosłupa. Jeśli dojdzie do ucisku tego splotu, ból pleców może promieniować do kończyn dolnych.
Ból kręgosłupa przed porodem – czyli o tym jak przygotowania ciała do porodu mogą sprawić dyskomfort
Poród to wyjątkowe wydarzenie w życiu kobiety, ale również niesamowicie duży wysiłek dla jej ciała. Wymaga tego, aby kilkukilogramowe dziecko przecisnęło się przez drogi rodne kobiety. Ciało przyszłej mamy przygotowuje się do tego wydarzenia na kilka sposobów – w tym okresie wydzielane są bardzo duże ilości relaksyny.
Powoduje to, że macica, jej więzadła, miednica i dolny odcinek kręgosłupa rozciągają się. Ta niestabilność układu kostno-chrzęstnego może powodować ból pleców u ciężarnej. W wyniku działania relaksyny rozluźniają się również mięśnie przykręgosłupowe – powoduje to dalsze pogłębienie krzywizn kręgosłupa i dalsze przesuwanie się środka ciężkości, co może zwiększać dolegliwości bólowe.
Gdy ciąża zbliża się ku rozwiązaniu, ból pleców może być oznaką rozpoczynającej się akcji porodowej. Szczególnie jeśli towarzyszą mu regularne skurcze macicy, które wraz z upływem czasu zwiększają swoją częstotliwość. W takim wypadku kobieta powinna powiadomić lekarza i udać się na porodówkę.
Kiedy ból pleców w ciąży jest niebezpieczny?
W większości przypadków, ból pleców w ciąży nie powinien wzbudzać większego niepokoju u przyszłej mamy. Jak wspomniano wcześniej, jego najczęstszą przyczyną są fizjologiczne, czyli całkowicie naturalne zmiany zachodzące w organizmie kobiety podczas ciąży. Z tego powodu, w wielu przypadkach, jest on również nieunikniony.
Istnieją jednak sytuacje, w których jest on niebezpieczny, zarówno dla ciężarnej jak i rozwijającego się w jej łonie dziecka. W takich sytuacjach ból kręgosłupa zwykle stale narasta i towarzyszą mu inne objawy, takie jak:
- Ból brzucha,
- Nudności i wymioty,
- Krwawienie z dróg rodnych,
- Plamienie,
- Skurcze macicy,
- Gorączka.
Takie objawy mogą świadczyć o infekcji, poronieniu bądź o porodzie przedwczesnym.
Nie należy bagatelizować tych objawów – w takim przypadku należy niezwłocznie udać się do lekarza bądź na Szpitalny Oddział Ratunkowy w celu poszerzenia diagnostyki i znalezienia źródła problemu.
Jakie są sposoby łagodzenia bólu pleców w ciąży?
Na szczęście, pomimo tego, że przyczyny bólu pleców w ciąży są różnorodne, istnieje wiele sposobów na jego łagodzenie. Opierają się one na wspomaganiu zachowania właściwej postawy oraz środka ciężkości, wzmacniają odpowiednie mięśnie oraz zmniejszają napięcie więzadeł.
Przy łagodzeniu bólu kręgosłupa szczególnie pomocna jest współpraca z fizjoterapeutą – będzie on w stanie dopasować odpowiednie ćwiczenia i zabiegi do każdej pacjentki.
Współpraca z fizjoterapeutą w ciąży jest szczególnie istotna, ponieważ część leków przeciwbólowych jest przeciwwskazana w ciąży, bądź można je stosować tylko z zachowaniem szczególnej ostrożności.
Do metod zwalczania bólu pleców u kobiet ciężarnych należą:
- Farmakoterapia – jednak większość kobiet w ciąży stara się jej unikać,
- Masaże,
- Odpowiednio dobrane ćwiczenia – joga, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia stabilizujące kręgosłup i miednicę,
- Chiropraktyka,
- Odciążający pas na brzuch,
- Kinesio-taping,
Te, które przynoszą najlepsze efekty i cieszą się największą popularnością wśród kobiet opisano poniżej.
Farmakoterapia – czyli jakie leki mogą pomóc w bólu pleców podczas ciąży
Zastosowanie leków w zwalczaniu bólu pleców w ciąży jest złożonym zagadnieniem. Wiele kobiet stara się unikać stosowania leków przeciwbólowych w ciąży z obawy o bezpieczeństwo ich nienarodzonego dziecka.
Bezpiecznym dla kobiet w ciąży środkiem przeciwbólowym jest paracetamol – jeden z najczęściej stosowanych leków o działaniu przeciwbólowym. Wykazuje on jednak dość niską skuteczność w zwalczaniu bólu kręgosłupa u ciężarnych. Bardziej skuteczne od paracetamolu w tym celu są NLPZ-ty, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, ketoprofen), jednak te można stosować tylko do około 30 tygodnia ciąży.
Stosowanie jakichkolwiek leków podczas ciąży powinno być skonsultowane z lekarzem prowadzącym. Powinien on poinstruować pacjentkę o tym jakie dawki maksymalne leku może przyjmować, aby było to bezpieczne dla niej i dla jej dziecka.
Podczas ciąży warto posłużyć się metodami zwalczania tego bólu bez konieczności zażywania leków, np. poprzez masaże, ćwiczenia, czy inne formy fizjoterapii.
Masaż – czyli relaks połączony z ulgą w bólu
Jedną z podstawowych metod fizjoterapii, która jest proponowana kobietom w ciąży jest terapia manualna, czyli między innymi masaże. Masaże wykonywane w odpowiedni sposób przyniosą kobiecie nie tylko chwilę relaksu, ale co ważniejsze zmniejszą powodujące ból napięcia mięśni i więzadeł w okolicy dolnej części pleców oraz miednicy.
Dzięki temu poprawie ulega zarówno samopoczucie fizyczne, jak i psychiczne ciężarnej – a jak wiadomo oba te aspekty są równie istotne dla zdrowia przyszłej mamy i jej dziecka. Aby skutki zabiegu były długotrwałe powinno się zdecydować na serię masaży zamiast na pojedynczego zabiegu, który przyniesie tylko chwilową ulgę.
Podczas masażu bardzo istotna jest pozycja, którą przyjmuje kobieta. Ciężarne, szczególnie w późniejszych etapach ciąży powinny być masowane na siedząco bądź w pozycji leżącej, na boku. Powinno się unikać masowania ciężarnych w pozycji leżącej na plecach.
Jeśli ciąża przebiega prawidłowo to masaże są bezpieczne i nie powinny spowodować działań niepożądanych – dlatego tak ważny jest wybór odpowiedniego ośrodka fizjoterapii, w którym fizjoterapeuta, podczas wywiadu, zapozna się z dotychczasowym przebiegiem ciąży i na tej podstawie wybierze odpowiednie metody terapii manualnej dla danej ciężarnej.
Należy również pamiętać, że ból pleców nie jest jedyną dolegliwością z jaką zmagają się kobiety w ciąży. Częstym problemem zgłaszanym przez kobiety spodziewające się dziecka są obrzęki – szczególnie w okolicy kostek. W rozwiązaniu tego problemu również może pomóc fizjoterapeuta.
Świetnym rozwiązaniem tego problemu również jest masaż – tym razem polecamy specjalny rodzaj masażu leczniczego, czyli masaż (drenaż) limfatyczny. Wspomaga on prawidłowy odpływ chłonki (czyli innymi słowy limfy), która gromadzi się w okolicy kostek tworząc obrzęki.
Dzięki odpowiedniemu masażowi tych okolic (zgodnemu z kierunkiem odpływu tkanki chłonnej), nadmiar limfy odprowadzany jest do naczyń limfatycznych, a uciążliwy obrzęk zmniejsza się.
Kinesio-Taping – czyli magiczne taśmy, które odciążają kręgosłup ciężarnych
Wiele kobiet, podczas ciąży korzysta ze specjalnych pasów, które mają za zadanie odciążenie kręgosłupa i zmniejszenie bólu pleców. Pasy te są noszone w dolnej części brzucha i są pomocne w łagodzeniu bólu pleców.
Istnieje jednak rozwiązanie, które jest bardziej spersonalizowane i dopasowane zarówno do potrzeb konkretnej pacjentki jak i tego, na którym jest etapie ciąży. Mowa tu o kinesio-tapingu, czyli nieinwazyjnej technice, w której dzięki odpowiednim, elastycznym taśmom przyklejanym do brzucha, można zmniejszyć obciążenie jakie stanowi rosnący brzuch dla ciężarnej. Kinesio-taping pomaga w uśmierzeniu bólu odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, czyli dolnej części pleców.
Metoda ta odciąża kręgosłup, zatem jest najbardziej skuteczna w II i III trymestrze ciąży, czyli w okresie, gdy ciężarna ma już widoczny ciążowy brzuszek.
Dużym plusem tej metody jest to, że nie wymaga ona zastosowania żadnych leków i metod inwazyjnych, których staramy się uniknąć u pacjentek w ciąży. Dzięki temu pozwala na uśmierzenie bólu w sposób bezpieczny zarówno dla matki jak i dla jej nienarodzonego dziecka.
Ćwiczenia – czyli jak aktywność fizyczna może być pomocna w przypadku bólu pleców
Jak mówi słynne przysłowie – ruch to zdrowie – ma ono zastosowanie również w leczeniu bólu pleców w ciąży. Badania naukowe udowodniły, że odpowiednie ćwiczenia pozwalają na zmniejszenie bólu kręgosłupa i pleców. Pomocne są nawet bardzo proste ćwiczenia, takie jak znany każdemu koci grzbiet.
Ćwiczenia te wzmacniają odpowiednie mięśnie oraz stabilizują postawę ciała. Ćwiczenia również poprawiają ogólną sprawność fizyczną i korzystnie wpływają na zdolność ciężarnych do wykonywania czynności życia codziennego.
Ból pleców w ciąży jest również mniej dotkliwy u kobiet, które były aktywne fizycznie jeszcze przed zajściem w ciążę. Dzięki regularnym ćwiczeniom poprzedzającym zajście w ciąże, ich ciało jest lepiej przygotowane do noszenia w sobie rozwijającego się dziecka.
Pomocne są zarówno ćwiczenia indywidualne – osobiście dobrane przez fizjoterapeutę dla konkretnej pacjentki, jak i ćwiczenia grupowe. Wiele ośrodków prowadzi zajęcia grupowe dla kobiet w ciąży bądź jogę dla ciężarnych.
Zmniejszenie dolegliwości bólowych może również przynieść gimnastyka wodna bądź pływanie.
Ćwiczenia wpływają korzystnie również na szybkość powrotu do pełnej sprawności po porodzie – kobiety, które regularnie ćwiczą w ciąży szybciej wracają do swojej wcześniejszej formy.
Akupunktura – czy nakłuwanie ma szanse przynieść ulgę w bólu?
Wiele kobiet nie zdaje sobie sprawy, że akupunktura, czyli zabieg polegający na wkłuwaniu w odpowiednie punkty cieniutkich igieł, może przynieść im ulgę w bólu. Jest to bardzo stara, pochodząca z Dalekiego Wschodu technika lecznicza. W obecnych czasach znajduje zastosowanie jako uzupełnienie medycyny konwencjonalnej.
Należy jednak pamiętać, że jest to metoda inwazyjna, dlatego powinno się udać do doświadczonego fizjoterapeuty w celu wykonania tego zabiegu. Akupunktura prowadzi nie tylko do zmniejszenia się bólu, ale także do poprawy funkcjonalności ciała ciężarnej.
Ból pleców w ciąży – jeden problem, wiele rozwiązań
Podsumowując, pomimo tego, że ból pleców w ciąży jest problemem, z którym boryka się wiele ciężarnych, to w obecnych czasach mamy wiele sposobów na jego łagodzenie i zwalczanie. Dzięki temu każda kobieta może wybrać takie rozwiązanie, które będzie najbardziej odpowiednie dla niej.
Umów się na leczenie:
Tel: 503-733-127
Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 20:00
OPINIE O NAS:
Specjaliści KORE
Natalia Kubiś – Redaktor medyczny
Studiuje Medycynę na kierunku lekarskim w Collegium Medicum UJK w Kielcach. Zajmuje się tworzeniem artykułów medycznych. Interesuje się ortopedią, rehabilitacją, okulistyką i ginekologią. Na co dzień jest miłośniczką podróży i dobrych książek.
Bibliografia:
- Majchrzycki Marian, Mrozikiewicz Przemysław M., Kocur Piotr, Bartkowiak-Wieczorek Joanna, Hoffmann Marcin, Stryła Wanda, Seremak-Mrozikiewicz Agnieszka, Grześkowiak Edmund – Dolegliwości bólowe dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet w ciąży, Ginekol Pol. 2010, 81, 851-855;
- https://www.medonet.pl/ciaza-i-dziecko,bol-plecow-w-ciazy,artykul,1732948.html
- Xue X, Chen Y, Mao X, Tu H, Yang X, Deng Z, Li N. Effect of kinesio taping on low back pain during pregnancy: a systematic review and meta-analysis. BMC Pregnancy Childbirth. 2021 Oct 25;21(1):712. doi: 10.1186/s12884-021-04197-3. PMID: 34696756; PMCID: PMC8547085
- Hall H, Cramer H, Sundberg T, Ward L, Adams J, Moore C, Sibbritt D, Lauche R. The effectiveness of complementary manual therapies for pregnancy-related back and pelvic pain: A systematic review with meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2016 Sep;95(38):e4723. doi: 10.1097/MD.0000000000004723. PMID: 27661020; PMCID: PMC5044890.
- Gutke A, Betten C, Degerskär K, Pousette S, Olsén MF. Treatments for pregnancy-related lumbopelvic pain: a systematic review of physiotherapy modalities. Acta Obstet Gynecol Scand. 2015 Nov;94(11):1156-67. doi: 10.1111/aogs.12681. Epub 2015 Jun 16. PMID: 26018758.
- Hu X, Ma M, Zhao X, Sun W, Liu Y, Zheng Z, Xu L. Effects of exercise therapy for pregnancy-related low back pain and pelvic pain: A protocol for systematic review and meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2020 Jan;99(3):e17318. doi: 10.1097/MD.0000000000017318. PMID: 32011431; PMCID: PMC7220333.
- www.przeglad.amp.edu.pl/uploads/2017/1/115_1_50_2017.pdf
- Oswald C, Higgins CC, Assimakopoulos D. Optimizing pain relief during pregnancy using manual therapy. Can Fam Physician. 2013 Aug;59(8):841-2. PMID: 23946024; PMCID: PMC3743693.
- Urtnowska Katarzyna, Bułatowicz Irena, Radzimińska Agnieszka, Woźniak Magdalena, Wiśniewski Jacek, Zukow Walery. Fizjologiczne zmiany w układzie ruchu ciężarnej oraz związane z tym dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowo – krzyżowego – badanie stopnia odczuwania bólu kręgosłupa w trakcie prawidłowo przebiegającej ciąży = Physiological changes in the locomotor system of a pregnant and related lumbar-sacral pain – examination of the degree of feeling back pain during properly running pregnancy. Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(7):105-116. ISSN 2391-8306. DOI 10.5281/zenodo.19324
- Małgorzata Starzec, Aleksandra Truszczyńska – Ból lędźwiowo-miedniczny związany z ciążą̨ – postepowanie terapeutyczne, Postępy Rehabilitacji (2), 69-78, 2017
Data publikacji: 02.03.2023
Data ostatniej aktualizacji: 15.05.2023
