Ból podczas stosunku, czyli dyspareunia, jest dolegliwością, która w znacznym stopniu utrudnia pozostawanie w relacjach intymnych. Powoduje spadek satysfakcji z życia seksualnego, niechęć i lęk przed współżyciem, a nawet całkowite unikanie zbliżeń.
Seks jest ważną i integralną częścią życia większości osób, dlatego nigdy nie należy bagatelizować objawów, które w jakikolwiek sposób zaburzają jego przebieg. Warto więc odłożyć wstyd i wątpliwości na bok i zadbać o swoje zdrowie seksualne.
W Centrum KORE w Swarzędzu mamy duże doświadczenie kliniczne w leczeniu bólu podczas stosunku.
Dyspareunia – co to jest?
Dyspareunia, czyli pojawiający się ból przy stosunku, jest zaburzeniem seksualnym, które towarzyszyć może zarówno kobietom, jak i mężczyznom. Zdecydowanie częściej zgłaszają go jednak panie, dlatego to właśnie na nich się skupimy.
Szacuje się, że dyspareunia dotyczy około 17% kobiet, jednak zaledwie 10% z nich decyduje się zwrócić ze swoim problemem do lekarza. Pozostałe liczą na to, że dolegliwości miną samoistnie, a część z nich zwyczajnie przyzwyczaja się do takiego stanu rzeczy.
Ból podczas stosunku to nie tylko chwilowy dyskomfort, który pojawia się incydentalnie. To dolegliwość powtarzająca się przez dłuższy czas – ponad 6 miesięcy – nawet jeśli nie występuje przy każdym współżyciu. Pojawiać się może tylko w określonych sytuacjach, pozycjach seksualnych lub przy kontakcie z niektórymi tylko partnerami.
Występuje pomimo odpowiedniej stymulacji i pobudzenia. Dyspareunia uniemożliwia czerpanie przyjemności z seksu, powoduje strach i wstyd przed penetracją, wiąże się z tendencją do unikania zbliżeń i realnie przyczynia się do obniżenia jakości życia.
Dlatego też nigdy nie można bagatelizować dolegliwości bólowych w trakcie seksu, należy zwrócić się o pomoc do lekarza w celu zdiagnozowania źródła problemu.
Ból podczas stosunku – podział
Ból podczas stosunku można podzielić biorąc pod uwagę kilka kryteriów. Ze względu na czas pojawienia się pierwszych objawów wyróżnia się:
- dyspareunię pierwotną,
- dyspareunię wtórną.
O pierwotnej mówi się wtedy, gdy dolegliwości występują już od początku życia seksualnego kobiety. Wtórne natomiast pojawiają się dopiero na pewnym jego etapie. Mogą być wywołane pewnymi zdarzeniami lub czynnikami chorobowymi.
Dyspareunię można podzielić również ze względu na miejsce odczuwania dolegliwości na:
- dyspareunię powierzchowną,
- dyspareunię głęboką.
Typ pierwszy obejmuje ból przy wejściu do pochwy oraz w okolicy sromu. Może do niego dojść wyłącznie przy dotyku, bez penetracji. O dyspareunii głębokiej mówi się natomiast, gdy dolegliwości występują w pochwie i okolicy miednicy mniejszej. Występuje w szczególności podczas penetracji i objawiać się może jako ból brzucha podczas stosunku.
Co ważne, symptomy mogą pojawić się nie tylko w trakcie kontaktu penis – pochwa, ale też każdego innego zbliżenia intymnego.
Wyróżnia się także dwa inne pojęcia związane z dolegliwościami bólowymi podczas stosunku: wulwodynię oraz westibulodynię.
Wulwodynia to ból lub świąd, pieczenie, suchość w okolicy krocza kobiety, który pojawia się bez stymulacji zewnętrznej. Może lecz nie musi być związana z seksem.
Trwa ponad 3 miesiące i nie ma konkretnej przyczyny. Jest to tak zwane zaburzenie z wykluczenia, co oznacza, że diagnoza jest stawiana po wyeliminowaniu innych potencjalnych przyczyn pojawiających się objawów. Wulwodynia dotyczyć może nawet 5-15% kobiet na całym świecie.
Podtypem wulwodynii jest westibulodynia. czyli zapalenie przedsionka pochwy. Objawia się ona przede wszystkim bólem przy wejściu do waginy, który pojawia się najczęściej przy dotyku. Z zaburzeniem tym spotykają się w szczególności kobiety w wieku okołomenopauzalnym.
Dyspareunia – objawy bólu przy stosunku
Podstawowym objawem dyspareunii z definicji jest oczywiście ból podczas stosunku. W zależności od przyczyn zaburzenia dolegliwości pojawić się mogą zarówno w trakcie i po współżyciu, jak i przed nim. Szczególnie częstym objawem jest ból podbrzusza podczas i po stosunku. To jednak nie jedyna lokalizacja symptomów.
Często pojawia się również ból podczas stosunku przy wejściu do pochwy, w okolicy nazywanej przedsionkiem. Może występować on także przy zbliżeniu bez penetracji. Rzadziej pojawiającym się objawem może być ból jajnika podczas stosunku. Ze względu na nieprzyjemne dolegliwości częstym symptomem może być także stres lub obawa przed stosunkiem.
Ból pochwy lub macicy po stosunku może być wynikiem innego zaburzenia, nazywanego pochwicą. W wielu przypadkach jest ona ściśle związana z dolegliwościami podczas współżycia, jednak nie zawsze musi tak być. Pochwicą nazywany jest bezwiedny skurcz mięśni dolnej ściany miednicy, który utrudnia lub nawet uniemożliwia penetrację pochwy. Przyczyny tej dysfunkcji są zwykle na tle psychogennym.
Przyczyny bólu podczas stosunku
Przyczyny bólu podczas stosunku można podzielić na somatyczne oraz psychiczne. Z tego względu zaburzenia te mają osobne miejsce w klasyfikacji ICD-10 – bolesne współżycie płciowe (N.94.1) oraz dyspareunia psychogenna (F52.6).
Najczęstszymi przyczynami organicznymi są infekcje układu moczowo-płciowego, w tym choroby przenoszone drogą płciową (np. rzeżączka, chlamydioza), oraz zaburzenia hormonalne. Są to sytuacje zwykle wyleczalne, dlatego też niezwykle istotna jest diagnostyka źródła problemu. Częstą przyczyną jest także alergia, na przykład na prezerwatywy, lubrykant, płyn do higieny intymnej lub olejek intymny.
W wielu przypadkach za ból podczas stosunku odpowiada po prostu suchość pochwy. Może być ona spowodowana niedostatecznym podnieceniem, ale także zaburzeniami hormonalnymi lub stosowaniem niektórych leków.
Zmiany struktury błony śluzowej pochwy następują także z wiekiem i są szczególnie nasilone w okresie okołomenopauzalnym. Jeśli dolegliwościom towarzyszy trudność w penetracji pochwy, istnieje duże prawdopodobieństwo, że przyczyną jest pochwica.
Ból brzucha podczas stosunku jest także charakterystycznym objawem endometriozy, która dotyczyć może większości kobiet w wieku rozrodczym. Dyspareunia może być również wynikiem zaburzenia elastyczności mięśni dna miednicy, np. z powodu blizn i zrostów powstałych po przebytych zabiegach, w tym cięciu cesarskim.
Czasami przyczyna może być jeszcze poważniejsza. Ból w trakcie współżycia może świadczyć o torbieli jajnika, mięśniaku macicy, a nawet nowotworach narządów płciowych. Jeśli dolegliwości występują od początku życia seksualnego kobiety, istnieje prawdopodobieństwo, że są wywołane wadami anatomicznymi, np. agenezją pochwy lub włóknistą błoną dziewiczą.
Bardzo często ból podczas stosunku jest wywołany przyczynami psychogennymi. Należą do nich przede wszystkim:
- stres,
- niska samoocena,
- depresja,
- zaburzenia lękowe,
- lęk przed ciążą,
- lęk przed chorobami przenoszonymi drogą płciową,
- trudności w relacji z partnerem/ partnerką,
- negatywne wspomnienia związane z seksem,
- negatywne przekonania na temat seksu i seksualności,
- doświadczenie nadużyć seksualnych w przeszłości.
Leczenie bólu podczas stosunku
Ból podczas i po stosunku jest w zdecydowanej większości przypadków stanem wyleczalnym. Jednak aby tak się stało niezwykle istotną rolę pełni diagnostyka źródła problemu. Zajmują się nią przede wszystkim lekarze ginekolodzy, seksuolodzy oraz psychiatrzy. Leczenie dyspareunii jest w głównej mierze przyczynowe.
Jeśli dolegliwości są na podłożu infekcyjnym, rozwiązaniem jest zwykle farmakoterapia w postaci antybiotyków lub leków przeciwgrzybiczych. W przypadku endometriozy leczenie obejmuje między innymi dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne. Jeśli natomiast przyczyną są wady anatomiczne, rozwiązaniem jest zwykle leczenie chirurgiczne.
Pomocne mogą być także leki przeciwbólowe, rozluźniające mięśniówkę pochwy, terapie hormonalne, preparaty o działaniu przeciwlękowym lub żel intymny. W kuracji dyspareunii psychogennej najważniejszą rolę pełni psychoterapia (także psychoterapia online).
Fizjoterapia bólu podczas stosunku
Bardzo skuteczną metodą leczenia dolegliwości bólowych podczas stosunku jest fizjoterapia uroginekologiczna, czyli dotycząca szczególnie mięśni dna miednicy. Ma ona na celu przede wszystkim rozluźnienie napiętych struktur, uwolnienie punktów spustowych, poprawę krążenia krwi, polepszenie mobilności, a w konsekwencji – zmniejszenie dolegliwości bólowych.
W tym celu wykorzystuje się wiele technik. Terapia manualna prowadzona jest zarówno przez powłoki brzuszne, jak i per veginum oraz per rectum. Polega głównie na opracowywaniu za pomocą dłoni fizjoterapeuty nadmiernie napiętych i bolesnych struktur mięśniowych oraz tkanek głębokich.
Leczenie powinno być uzupełnione o automasaż pacjentki, a także samodzielne wykonywanie dodatkowych, odpowiednio przygotowanych przez terapeutę ćwiczeń w domu. Powinny one obejmować także trening przepony i oddechu.
Połączenie fizjoterapii oraz samodzielnie wykonywanych ćwiczeń daje doskonałe efekty, prowadzi do zmniejszenia, a w wielu przypadkach ostatecznego zniwelowania bólu.
Metodą wykorzystywaną szczególnie w przypadku bólu podczas stosunku wywołanego pochwicą jest rozszerzanie pochwy. Wykonywane jest za pomocą tak zwanych dilatatorów i polega na stopniowym rozluźnianiu mięśni poprzez wprowadzanie do pochwy coraz większych obiektów. Metoda przynosi ulgę wielu pacjentkom.
Skuteczną metodą terapii bólu w trakcie stosunku jest także elektrostymulacja. Wykonywana jest za pomocą specjalnych elektrod zewnętrznych umieszczanych w okolicy przedsionka pochwy lub wewnętrznych – wprowadzanych do pochwy.
Powoduje ona zwiększenie ukrwienia w obrębie dna miednicy oraz zmniejszenie przewodzenia sygnałów bólowych. Prowadzi to do znacznego ograniczenia dolegliwości, a także ogólnej poprawy funkcji seksualnych.
FAQ
Czy ból podczas i po stosunku jest normalny?
Nie, jakiekolwiek nieprzyjemne dolegliwości odczuwane przed, podczas lub po stosunku seksualnym nie są normą. Jeśli powtarzają się one, należy zwrócić się do lekarza w celu diagnostyki przyczyny bólu.
Dlaczego podczas stosunku boli brzuch?
Przyczyn bólu podczas stosunku może być wiele. Mogą być one psychogenne, wynikające m.in. z przewlekłego stresu, depresji, stanów lękowych, lub organiczne – z powodu infekcji intymnych, endometriozy, zaburzeń hormonalnych lub nowotworów. Aby prawidłowo leczyć dolegliwości bólowe, należy w pierwszej kolejności zdiagnozować źródło problemu.
Czy ból podczas stosunku jest uleczalny?
W zdecydowanej większości przypadków tak. Należy zdiagnozować podłoże bólu, a następnie leczyć je przyczynowo. Leczenie obejmować może farmakoterapię, psychoterapię, fizjoterapię, a w rzadkich przypadkach leczenie operacyjne.
Tel: 503-733-127
OPINIE O NAS:
Specjaliści KORE
Małgorzata Skubis – Redaktor medyczny
Studentka kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim Collegium Medicum w Krakowie. Zakochana w podróżowaniu, poznawaniu nowych ludzi, kultur i smaków. Otwarta na świat i nowe doświadczenia. Zawsze chętna do podjęcia kolejnych wyzwań.
Źródła:
- https://www.medonet.pl/seks/problemy-z-seksem,dlaczego-niektore-kobiety-czuja-bol-podczas-stosunku-,artykul,56357811.html
- https://www.mp.pl/pacjent/seksuologia/zaburzenia-seksualne/u-kobiet/104469,zaburzenia-zwiazane-z-bolem-podczas-stosunku-plciowego-pochwica-i-dyspareunia
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK562159/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6834927/
- Bręborowicz, Ginekologia i położnictwo, t.2, Warszawa, 2015
Data publikacji: 28.02.2022
Data ostatniej aktualizacji: 25.04.2023
